138 lat temu...
Dmitrij Iwanowicz Mendelejew urodził się 27 stycznia (8 lutego) 1834 roku w Tobolsku na Syberii. W dzieciństwie fascynował się szkłem, z którym miał do czynienia w produkującej je fabryczce matki, gdzie pracował. Po śmierci ojca cała rodzina Mendelejewów przeniosła się do Sankt Petersburga. Po ukończeniu w stolicy Rosji Instytutu Pedagogicznego chory na gruźlicę Dmitrij musiał udać się na Krym, gdzie oprócz poddawania się kuracji pracował w miejscowym gimnazjum. W latach 1859–61 pracował na uniwersytecie w Heidelbergu. W 1863 roku został profesorem uniwersytetu w Sankt Petersburgu.
W 1869 roku Mendelejew zaprezentował pierwszą wersję układu okresowego pierwiastków. Oparł ją na założeniu, że właściwości pierwiastków są periodycznie zależne od ich mas atomowych. W swych badaniach rosyjski chemik korzystał z teorii J. W. Doebereinera i A. R. Newlanda. Tablica Mendelejewa była pierwotnie prostą tabelą z listą pierwiastków posegregowanych według wzrastającej masy atomowej. Współcześnie znaną formę (tzw. krótką formę układu okresowego) opracował William Ramsay. Powstanie tablicy Mendelejewa pozwoliło na przewidywanie właściwości jeszcze nie odkrytych pierwiastków — Rosjanin sam antycypował właściwości skandu, galu i germanu. Tablica opracowana w 1869 roku była punktem wyjścia do powstania w 1905 roku tablicy Wernera.
Mendelejew swoim odkryciem zdobył światową sławę, został m.in. odznaczony Medalem Copley’a przez Towarzystwo Królewskie w Londynie. Jednak skandal jaki wywołał w 1882 roku — biorąc ślub z Anną Iwanowną Popową miesiąc przed rozwodem ze swoją pierwszą żoną — przeszkodził mu w przyjęciu do Rosyjskiej Akademii Nauk.
Rosyjski chemik zajmował się także teorią roztworów: jego praca doktorska z 1865 roku nosiła tytuł „Roztwory wody i alkoholu”, a w latach 90. XIX wieku na podstawie teorii molekularnych opracował „idealne” proporcje roztworu alkoholowego: 38% alkoholu i 62% wody. W 1894 roku proporcje te zostały przyjęte w Rosji za normę produkcyjną, według której każda wytwarzana w Imperium wódka powinna zawierać w sobie 40% alkoholu. Mendelejew był zaangażowany także w powstanie rosyjskiego przemysłu rafineryjnego.
Wybitny chemik zmarł 20 stycznia (2 lutego) 1907 roku w Sankt Petersburgu. Jego imieniem nazwano m.in. jeden z kraterów na Księżycu, a 101. pierwiastek w układzie okresowym nosi nazwę mendelew.
