Matura rozszerzona z historii 2009: konspekty wypracowań
Konspekty przygotował historyk i korepetytor, Sebastian Adamkiewicz. Stanowią one propozycję planu pracy, zawierają też przykładowy wstęp i zakończenie.
Temat I: Scharakteryzuj przemiany w gospodarce Europy w XVI–XVII w.
Wstęp
Amsterdam w XVI wieku. Jedna ze stolic ówczesnej gospodarki. Celem mojej pracy będzie scharakteryzowanie przemian gospodarczych, następujących w Europie, pod kątem czynników politycznych, społeczno-ekonomicznych i kulturowych, jakie kształtowały gospodarkę od początków XVI wieku do końca wieku XVII. Przemiany gospodarcze rozumieć należy, jako zbiór procesów dotykających działalność produkcyjną (rolniczą i rzemieślniczą) oraz handlową. Granice chronologiczne pracy należy wyznaczyć od roku 1492 (odkrycie Ameryki przez Kolumba), do końca XVII wieku. Omawiany obszar obejmować będzie granice geograficzne Europy, ze szczególnym uwzględnieniem Anglii, Francji, Hiszpanii, Holandii, krajów włoskich oraz krajów basenu Morza Bałtyckiego. Według historyków jest to dla gospodarki okres przełomowy, gdyż pod wpływem szeregu czynników Europa podzieliła się na dwa regiony gospodarcze – wschodni i zachodni – różniące się pod względem specyfiki rozwoju. Proces ten nazywamy dualizmem. Konsekwencje tego stanu rzeczy odczuwamy zaś do dziś dnia. Co jednak zdecydowało o tym podziale i jakie były cechy charakterystyczne gospodarki doby nowożytnej?
Rozwinięcie
Czynniki polityczne:
a. odkrycia geograficzne i kolonizacja
- nowe rynki zbytu
- nowe miejsca eksploatacji
- nowe szlaki handlowe
- nowe rośliny uprawne itp.
b. wojny XVI i XVII wieku (wojny włoskie, wojna trzydziestoletnia, wojny o władzę nad Morzem Bałtyckim, wojny z Turcją)
- potrzeba finansowania wojen
- straty demograficzne
- straty gospodarcze (spadek jakości upraw)
c. gospodarka a systemy polityczne ówczesnej Europy (absolutyzm i demokracja szlachecka)
- centralizacja państw
- prawa jednostki
- wzrost znaczenia szlachty w Rzeczpospolitej
d. powstawanie nowych państw
- unia Polski z Litwą
- niepodległość dla Holandii
Czynniki społeczno-ekonomiczne:
- rozwój miast we Włoszech i zachodniej Europie, problem miast w Rzeczpospolitej i Europie wschodniej feudalizm i sytuacja chłopów w Europie zachodniej i wschodniej
Czynniki kulturowe (renesans i barok):
- rozwój rzemiosł artystycznych
- rozwój architektury
- wynalazczość, wynalazek druku
- reformacja i gospodarcze znaczenie protestantyzmu
- myśl ekonomiczna - merkantylizm
Podsumowanie
W epoce nowożytnej wydarzenia polityczne, czynniki społeczno-gospodarcze, oraz wpływy kulturowe w dużym stopniu oddziaływały na gospodarkę. Różne kierunki rozwoju Europy wschodniej i zachodniej wytoczyły wyraźne drogi, jakimi gospodarka tych regionów kroczyła przez cały wiek XVI i XVII. W Europie Zachodniej – dzięki odkryciom geograficznym i związanemu z tym procesem kolonizacji – nastąpił bardzo szybki rozwój gospodarki opartej o rzemiosło. Duża ilość kruszców wpłynęła z jednej strony na liczne inwestycje (Anglia), z drugiej zaś na wzrost inflacji (Hiszpania). W Europie Wschodniej, poszerzanie terytoriów państw na słabo zurbanizowany i pełny niezagospodarowanej ziemi wschód, pogłębiał system folwarczno-pańszczyźniany oraz gospodarkę ekstensywną. Czynnikiem moderującym były niewątpliwie wojny, które wymagały ogromnych inwestycji finansowych, a także przynosiły rozliczne straty. Wpływ na rozwój gospodarki miały również przemiany kulturalne – rozwój ludzkiej myśli, w tym myśli ekonomicznej, która dzięki drukowi mogła rozprzestrzeniać się po Europie, potrzeby kulturalne społeczeństw, a także reformacja i idące za nią zmiany w mentalności i wartościach życiowych, ze szczególnym uwzględnieniem wartości pracy. Okres nowożytny jest przykładem, że gospodarka jest stałym elementem życia społecznego, i w dużej mierze ulega rozlicznym czynnikom zewnętrznym.
Temat II: Scharakteryzuj sytuację gospodarczą na ziemiach polskich w latach 1815–1914
Wstęp
Fabryka Poznańskiego w Łodzi. Przemysłowa wizytówka ziem polskich. Celem mojej pracy będzie scharakteryzowanie sytuacji gospodarczej na ziemiach polskich od roku 1815 do 1914. Pod pojęciem ziemie polskie rozumiem terytoria zamieszkane przez ludność polską, które w wyniku ówczesnej sytuacji politycznej znalazły się w granicach lub pod kontrolą państw zaborczych – Prus (Wielkopolska, Pomorze Gdańskie, Kujawy, Warmia), Austrii (Galicja Zachodnia i Wschodnia), Rosji (Królestwo Polskie i tzw. ziemie zabrane czyli W. Ks. Litewskie oraz Podlasie). Sytuację gospodarczą będę rozpatrywał pod kątem przemian i funkcjonowania produkcji (rzemiosła i rolnictwa) oraz handlu na ówczesnych ziemiach polskich. Wskaże różnice pomiędzy czynnikami politycznymi, społeczno-ekonomicznymi i kulturowymi kształtującymi gospodarkę w poszczególnych zaborach. Jak twierdzi Wojciech Roszkowski różnice te miały kluczowy wpływ na sytuację gospodarczą, w jakiej znalazła się Polska po zakończeniu I wojny światowej. Praca moja obejmować będzie lata 1815 (data zakończenia kongresu wiedeńskiego ustalającego nowy ład na ziemiach polskich, który z drobnymi korektami utrzyma się do początków XX wieku) – 1914 (data wybuchu I wojny światowej).
Rozwinięcie
Rosja:
Polityczne:
a. podział na Królestwo Polskie i tzw. ziemie zabrane
- sytuacja społeczna w obydwu regionach
- sytuacja wewnętrzna w obydwu regionach
- problem ceł i współpracy gospodarczej
b. Instytucje odpowiedzialne za gospodarkę w KP
c. Działalność inwestycyjna władz KP
- region łódzki
d. Wpływ powstań na gospodarkę
- polityka rosyjska względem instytucji prawnych i gospodarczych
e. Działalność ruchu socjalistycznego
d. Ziemie polskie w polityce rosyjskiej
Społeczne:
a. Problem chłopski w zaborze rosyjskim
- sytuacja chłopów w Księstwie Warszawskim i tzw. ziemiach zabranych
- sytuacja chłopów w Królestwie Polskim do wybuchu powstania styczniowego
- sytuacja chłopów po powstaniu styczniowym
b. Napływ rzemieślników obcokrajowców
c. Rozwój miast
d. Początki kapitalizacji gospodarki na terenie KP
Kulturowe:
a. Kultywowanie tradycji ziemiańskich działalność pozytywistów – praca organiczna wpływ kulturowy obcokrajowców edukacja w Królestwie Polskim
Prusy:
Polityczne:
- sytuacja Wielkopolski i innych ziem polskich pod zaborem pruskim zjednoczenie Niemiec a sprawa polska; polityka Bismarcka względem ziem polskich; cele gospodarcze Prus, później Niemiec, a ziemie polskie
- gospodarka jako element polityki zagranicznej
- militaryzacja i unowocześnianie gospodarki.
Społeczne:
- sprawa chłopska w zaborze pruskim pruska droga do kapitalizmu
Kulturowe:
- Hakata i akcje antypolskie
Austria:
Polityczne:
- sytuacja ziem polskich pod zaborem austriackim po Kongresie Wiedeńskim, powstanie krakowskie, Wiosna Ludów, rabacja (antagonizacja szlachty i chłopów), reformy wewnętrzne w państwie austriackim, Galicja w polityce austriackiej
Społeczne:
- charakterystyka gospodarcza regionu, sprawa chłopska w Galicji, zagospodarowanie żup solnych, emigracja zarobkowa
Kulturowe:
- działalność ideologów polskich (konserwatystów, socjalistów) pod kątem gospodarczym.
- działalność edukacyjna ruchu ludowego
Zakończenie
Na podstawie wniosków wysnutych z mojej pracy można stwierdzić, iż na ziemiach polskich funkcjonowały 3, jeśli nie 4 rodzaje gospodarki, jeśli uwzględnimy różnice pomiędzy Królestwem Polskim, a tzw. ziemiami zabranymi. Należy również podkreślić niezwykle istotny dla rozwoju gospodarki problem uwłaszczenia chłopów i nadania im ziemi na własność. Reformy rolne wpływały bądź to na rozwój stosunków kapitalistycznych (Prusy, Niemcy), bądź pogłębianie nierówności i biedy (zabór rosyjski i austriacki). Nie bez znaczenia w kształtowaniu gospodarki pozostają ambicje niepodległościowe Polaków, a także działalność partii politycznych oraz krzewienie się ideologii socjalistycznej wśród mieszkańców ziem polskich. Najmocniej podkreślić należy jednak związek pomiędzy gospodarkami państw zaborczych, a gospodarkami ziem polskich. Im mocniej były one zintegrowane z państwem zaborczym, tym jego wpływ był większy, co dobitnie oddziaływało na sytuację gospodarczą zjednoczonej Polski po 1918 roku.
Zobacz też
- Matura z historii 2009: arkusze egzaminacyjne
- Matura z historii 2009: poziom podstawowy - odpowiedzi
- Matura z historii 2009: poziom rozszerzony - odpowiedzi
- Matura z historii 2010
