XVIII Targi Książki Historycznej. Inauguracja w nowej oprawie
Prof. dr hab. Andrzej Rottermund Jako pierwszy wystąpił gospodarz imprezy, Dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie Prof. dr hab. Andrzej Rottermund, który przypomniał trudną historię otwartych wiosną Arkad Kubickiego – to właśnie w tej przestrzeni odzyskanej od tego roku odbywać się będą Targi Książki Historycznej. Po nim głos zabrał Waldemar Michalski – dyrektor Targów i sekretarz organizującego je Porozumienia Wydawców Książki Historycznej. Michalski podziękował patronom, partnerom i współorganizatorom imprezy. Przypomniał też liczącą już 18 lat historię targów. Wspomniał dotychczasowe lokalizacje tego niezwykłego kiermaszu, dodając: nasze targi wchodzą w okres dorosłości i dorosłość tę chcielibyśmy spędzić w Zamku Królewskim.
List nadesłał Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński; został on odczytany przez jednego z ministrów jego kancelarii. Prezydent podkreślił znaczenie publikacji historycznych dla świadomości narodowej – wspomniał o kluczowej dla swojej prezydentury polityce historycznej oraz o zagrożeniu mogącym wynikać z braku znajomości przeszłości. Bez historii, zdaniem Lecha Kaczyńskiego, Polacy mogą stać się obiektem łatwych manipulacji. Kolejny list, od minister edukacji narodowej Katarzyny Hall, odczytała Joanna Dudkiewicz. Minister pogratulowała nowej lokalizacji targów i wskazała na korelację między tą ważna inicjatywą, a odbywającym się pod patronatem Ministerstwa Edukacji Rokiem Historii Najnowszej. Oba listy w swej treści przypominały wystąpienia Lecha Kaczyńskiego i Katarzyny Hall na inauguracji niedawnego XVIII Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich. Krótki list nadesłała także minister nauki i szkolnictwa wyższego Barbara Kudrycka, która nacisk położyła na prestiż wręczanej dzisiaj nagrody Klio.
Dyrektor Targów Książki Historycznej Waldemar Michalski Nagroda Klio po raz 15
Jak co roku, najważniejsza część inauguracji stanowiło przyznanie nagród Klio, cieszących się znaczącym prestiżem w środowisku naukowym. Prace jury omówił jego przewodniczący, prof. Tomasz Szarota. Przypomniał długą historię nagrody i omówił zmieniający się skład jury – któremu prof. Szarota przewodniczy już od 1996 roku. Jest to nagroda wręczana już od 15 lat. Jestem dumny, że zasiadam w gronie, które decyduje o doborze laureatów. Jestem dumny tym bardziej, że członkami jury są dwaj z najwybitniejszych współczesnych historyków: Janusz Tazbir i Henryk Samsonowicz. Profesor przypomniał znaczenie nagrody i jej nietypowość: nie ma dla nas znaczenia stopień naukowy autora, wiek czy miejsce zamieszkania. Podobnie nie bierzemy przy wyborze laureatów pod uwagę oficyny. Wszyscy są traktowani równo. Wielkie znaczenie zawsze miał dla nas natomiast warsztat naukowy autorów. Podobnie kluczowe jest dla jury nagradzanie książek tworzonych zgodnie ze stara dobrą zasadą „sine ira et studio”. Przemawiający podkreślił prestiż nagrody, ale jednocześnie wskazał z rozczarowaniem, że z kolejnymi latami zmniejsza się pula nagród i ich wysokość.
Profesor Szarota wymienia laureatów nagrody Klio W kategorii autorskiej nagrodę I stopnia przyznano Mariuszowi Mazurowi, autorowi książki O człowieku tendencyjnym… Obraz nowego człowieka w propagandzie komunistycznej w okresie Polski Ludowej i PRL 1944–1956. Prof. Szarota stwierdził: jest to praca habilitacyjnego, która w moim osobistym odczuciu, a czuję się po części specjalistą w tej dziedzinie, książką doskonałą. Chciałbym, aby tego typu publikacji powstawało więcej. Decyzję podjęliśmy jednogłośnie. Nagrodę II stopnia otrzymał Eryk Krasucki, za książkę Międzynarodowy Komunista. Jerzy Borejsza – biografia polityczna Przewodniczący jury wyjaśniał: jesteśmy całkowicie przekonani, że autor starał się maksymalnie obiektywnie spojrzeć na bohatera swojej pracy. Pomimo poważnego zagrożenia książka nie okazała się ani paszkwilem, ani hagiografią. Profesor Szarota podkreślił, że książka otrzymywała bardzo zróżnicowane recenzje, stąd rozumie że nagrodzenie jej może wydawać się decyzją kontrowersyjną. Przypomnijmy, że praca była recenzowana także na naszych łamach przez Annę Nowakowską-Wierzchoś, która wystawiła jej bardzo wysoką ocenę. Jednocześnie w toku dyskusji pojawiły się zarzuty wskazujące, że na publikację można spoglądać także z bardziej krytycznej perspektywy. Ex equo II nagrodę przyznano Halinie Manikowskiej za Jerozolima – Rzym – Compostela. Wielkie pielgrzymowanie u schyłku średniowiecza. Komentując tę nagrodę przewodniczący jury zauważył, że chyba nie zdarza się by w tej samej serii – czyli serii Fundacji Nauki Polskiej – wychodziły złe książki.
Laureaci Klio w kategorii autorskiej. Nagrodę odbiera Eryk Krasucki. Wywiad z nim opublikujemy w przyszłym tygodniu. I nagrodę w kategorii monografii naukowych otrzymała książka Ruch „księży patriotów” w województwie katowickim w latach 1949–1956 autorstwa Jacka Żurka. Zdaniem prof. Szaroty tytuł pracy nie w pełni odpowiada jej treści, ponieważ monografia w istocie pozwala spojrzeć na omawiany temat z perspektywy ogólnopolskiej, a nie tylko lokalnej. Dwie nagrody II stopnia otrzymały książki Wrocław w przestrzeni gospodarczej Europy (XIII–XV wiek) Grzegorza Myśliwskiego oraz Władca i wojownicy. Narracje o wodzach, drużynie i wojnach w najdawniejszej historiografii Polski i Rusi. Centrum czy peryferie? Pawła Żmudzkiego. Jak wyjaśnił prof. Szarota, o pracy Grzegorza Myśliwskiego członkowie jury wypowiadali się z wielkim szacunkiem – jak widać varsavianistyczne jury wykazało się obiektywizmem i doceniło pracę poświęconą całkiem innemu miastu. Wyróżnienie otrzymała Ewa Gruner-Żarnoch za Starobielsk w oczach ocalałych jeńców. W moim mniemaniu książka ta jest pięknym hołdem złożonym całej grupie rozstrzelanych w Charkowie – stwierdził przewodniczący jury.
W kategorii edytorskiej przyznano trzy równorzędne wyróżnienia dla: Biblioteki Narodowej (Atlas Antonia Milla z 1583 roku), Instytutu Archeologii i Etnologii PAN (Pradzieje Wielkopolski. Od kamienia do średniowiecza) oraz Muzeum Narodowego w Krakowie (Urbs celeberrima. Księga pamiątkowa na 750-lecie lokacji Krakowa). Recenzja ostatniej z wymienionych książek w przyszłym tygodniu ukaże się na naszych łamach.
Nagroda I stopnia w kategorii varsaviana została przyznana wydawnictwu TRIO za album Ideologia i konserwacja. Architektura zabytkowa w Polsce w okresie socrealizmu. Trzema wyróżnieniami nagrodzono: Muzeum Historyczne m. st. Warszawy (Skrawek wolnej Warszawy. Codzienność powstańczej Starówki w fotografii Jerzego Chojnackiego oraz Cykl edytorski „Biblioteka Warszawska”) i Muzeum Powstania Warszawskiego (Rozpoznaj Warszawę. Nieznane fotografie z archiwów rodzinnych 1939–1945).
Na inauguracji wręczono także nagrodę specjalną im. im. profesora Jerzego Skowronka, pierwszego przewodniczącego jury nagrody Klio, dla osób najwierniej podążających śladami tego wybitnego badacza dziejów XIX i XX wieku. Decyzję jury ogłosił jego przewodniczący, Jerzy Zdrada. Nagrodę otrzymał Dariusza Nawrota za pracę Litwa i Napoleon w 1812 roku.
Na zakończenie spotkania Waldemar Michalski, z charakterystycznym dla siebie poczuciem humoru, zapewnił: Obiecuję, że w następnym roku będzie lepiej. Jako patron medialny imprezy możemy tylko przyklasnąć temu zobowiązaniu i dołożyć swój drobny wkład w sukces Targów Książki Historycznej – tak w tym, jak i w kolejnych latach.
