Ann Wroe – „Poncjusz Piłat” – recenzja i ocena

Odpowiedzi na to pytanie szuka w swojej książce Ann Wroe, angielska dziennikarka, pisarka i doktor nauk historycznych. „Poncjusz Piłat” jest próbą przedstawienia głównego bohatera jako postaci wielowymiarowej – nie tylko jako prefekta Judei, ale także jako Rzymianina, polityka, czy wreszcie – jako człowieka.

Sam Piłat został ledwo zauważony przez historyków swych czasów, co dla autorki jego biografii stanowiło nie lada wyzwanie. Dlatego też w tej książce znajdziemy wiele hipotez, niekoniecznie znajdujących swe potwierdzenie w rzeczywistości. Już rozdział początkowy, gdzie Wroe pisze o młodości Piłata, to zbiór kilku wersji na temat pochodzenia najsłynniejszego w historii prefekta Judei. W dalszych rozdziałach czytelnik odnajdzie informacje na temat kariery Piłata z jej szczytowym punktem, w którym stanął przed nim „Król Żydowski”, rozważania na temat jego roli w historii, czy w reszcie próbę oceny tej niejednoznacznej i kontrowersyjnej postaci. W efekcie tych rozważań powstał ponad czterystustronicowy tom, co wydaje się być sporym osiągnięciem, biorąc pod uwagę ilość materiału poświęconego Piłatowi pochodzącemu z jego epoki.

Ann Wroe, jako historyk z wykształcenia, dokonała bardzo sumiennej kwerendy i zebrała cały materiał źródłowy, w którym możemy odnaleźć wzmianki poświęcone nie tylko samemu Piłatowi, ale w ogóle – Judei tego okresu. Dodatkowym atutem omawianej pracy jest fakt, że do katalogu przekazów starożytnych, dodane zostały także przekazy średniowieczne i nowożytne, legendy, a także wszelkiego rodzaju inne źródła (jak np. przedstawienia pasyjne i teatralne), które posłużyły do scharakteryzowania recepcji i wyobrażeń na temat postaci Piłata w późniejszych okresach. Dzięki tak szerokiemu spojrzeniu, autorce udało się stworzyć kompleksowy wizerunek prefekta Judei.

Nie jest to jednak książka tylko i wyłącznie o Piłacie. Jego postać została przez autorkę wpisana w bardzo szeroki kontekst – dowiemy się z niej także, jak wyglądały realia polityki rzymskiej w Judei i sposób organizacji podbitych prowincji. Poznamy także przebieg procesu wychowania młodych Rzymian i zajmowania przez nich kolejnych urzędów, zajrzymy za kulisy rozgrywek politycznych na dworze cesarskim, czy w reszcie w realia sprawowania władzy w miejscu tak trudnym jak Judea. Omawiana praca stanowi zatem kompleksowe spojrzenie zarówno na życie Piłata, jak i na rzeczywistość, w której się on obracał.

Jeśli weźmiemy pod uwagę kwestie edytorskie, to książce niewiele można zarzucić. Niewielkim minusem „Poncjusza Piłata” jest umieszczenie przypisów na samym końcu pracy (jest to zresztą kwestia uznaniowa – ja preferuję jednak umieszczanie odnośników bezpośrednio pod tekstem). Szacunek wzbudza objętość i sposób zestawienia spożytkowanej na potrzeby dzieła literatury – Wroe podzieliła bibliografię na kilka części (m.in. opracowania samego procesu Chrystusa, postaci Piłata, dzieje Rzymu i Judei), co pozwala szybko odszukać pozycję poświęconą konkretnemu, interesującemu czytelnika zagadnieniu.

„Poncjusz Piłat”, pióra Ann Wroe jest zatem pozycją kompletną – przedstawia życie Piłata, wpisując go jednocześnie w szerszy, rzymski kontekst. Analiza osoby prefekta Judei jest wielowymiarowa i – pod każdym względem – dogłębna. Nie jest to jednocześnie książka tylko o przeszłości, gdyż pozwala dokonać refleksji nad tym, jak widzimy postać Piłata dziś, w dwa tysiące lat po dokonanym przezeń obmyciu rąk w obliczu stojącego przed nim Chrystusa.