Chorążykiewicz, Karnas - „Hureczko. Historia lotniska twierdzy Przemyśl” – recenzja i ocena

„Hureczko. Historia lotniska twierdzy Przemyśl” to książka o wojskowym lotnisku zlokalizowanym na obrzeżach Przemyśla, powstałym w 1913 roku, z którego w czasie I wojny światowej korzystało wojsko austro-węgierskie. W marcu 1915 roku lotnisko na dwa miesiące przejęli Rosjanie, potem wróciło ono w ręce Austriaków. W dwudziestoleciu międzywojennym należało do Polski, po wrześniu 1939 roku lotnisko znalazło się w rosyjskiej strefie (Przemyśl podzielono na 2 części, zachodnią – niemiecką i wschodnią – radziecką). Po dwóch latach przerwy w użytkowaniu lotnisko zostało reaktywowane 22 czerwca 1941 roku przez prących na Wschód Niemców. Rok 1944. to czas powstania centrum szkoleniowego dla lotników czeskich i słowackich. W latach późniejszych lotnisko było wykorzystywane przez aeroklub, lotnictwo sanitarne, aż do całkowitego zamknięcia tamtejszej przestrzeni powietrznej dla jakichkolwiek maszyn.

Autorzy, mimo iż nie są zawodowymi historykami, podeszli do swojej pracy bardzo rzetelnie. Ilość zebranych przez nich materiałów, zarówno dokumentów, jak i relacji oraz fotografii jest naprawdę imponująca. Obaj – Przemysław Chorążykiewicz oraz Dariusz Karnas - zajmowali się w swoich wcześniejszych publikacjach lotnictwem wojskowym (spod pióra D. Karnasa wyszła m.in. monografia MIG-a 15).

Całość książki podzielona została na 10 krótkich rozdziałów, które powstały na bazie zróżnicowanych źródeł, takich jak: wspomnienia, listy, pocztówki, dokumenty wojskowe, badania terenowe czy zdjęcia. Ciekawym elementem publikacji jest przedstawienie opisu i wyników badań przeprowadzonych na terenie dawnego lotniska, które zaowocowały odkryciem wielu pozostałości po Hureczku.

Publikacja aż roi się od faktów historycznych, nie da się jej czytać na raty, chociaż nie jest łatwa w odbiorze. Czytelnik jest wprost bombardowany przez informacje oraz ilustracje.

Niewątpliwym walorem książki jest wąski zakres tematyczny, trafiający głównie do odbiorców, którzy mają już jakieś pojęcie o lotnictwie wojskowym, topografii lub historii Przemyśla. Zaleta ta jednak może być jednocześnie wadą ̶ dla czytelnika z zewnątrz, spoza środowiska opracowanie może wydać się zbyt przepełnione informacjami i detalami o charakterze specjalistycznym. Jako historyka raził mnie brak przypisów i konkretnych odnośników, a także często pojawiające się wątpliwości co do identyfikacji obiektów, samolotów czy osób przedstawionych na zdjęciach.

Do zalet z pewnością można zaliczyć wspomniane już wcześniej liczne źródła: dokumenty oraz wspomnienia. Cenne są również dokumenty wojskowe, z których część przytaczana jest po raz pierwszy. Bibliografia obejmuje prace powstałe zarówno w języku polskim, jaki i rosyjskim, niemieckim oraz czeskim.

Dużą wartość mają także cytowane wspomnienia i dzienniki pokładowe, pozwalające uchwycić każde, nawet najmniejsze szczegóły, dzięki czemu udało się stworzyć bardzo wyrazisty obraz wydarzeń. Opisy walk lotniczych czy specjalnych lotów bojowych ̶ jak choćby przylot generała Sosnkowskiego do Przemyśla 13 września 1939 roku i ukrywanie się pod drzewami przed niemieckimi samolotami zwiadowczymi ̶ przedstawione są w sposób bardzo plastyczny, rzeczowy i wyczerpujący. Dzięki licznym przytoczonym w książce wspomnieniom narracja jest barwna i łatwiejsza w odbiorze.

korekta: BP