Dowiedz się więcej o Poznańskim Czerwcu ’56

Demonstranci na ul. Armii Czerwonej (obecnie Święty Marcin) w Poznaniu (z archiwalnych zbiorów IPN)

Protest przeciw władzom PRL, a następnie otwarta walka manifestantów z oddziałami milicji obywatelskiej oraz wojska przeszły do historii pod nazwą Poznańskiego Czerwca. Strajki robotników (do których spontanicznie dołączyli mieszkańcy Poznania), które wynikały m.in. z pogorszenia się ich sytuacji ekonomicznej po wdrożeniu w życie tzw. planu sześcioletniego (1950-1955) rozpoczęły się rankiem 28 czerwca 1956 r. w Zakładach Przemysłu Metalowego H. Cegielski Poznań. Wieść o wystąpieniach szybko dotarła do innych poznańskich fabryk, których pracownicy również rozpoczęli protesty. Przerodziły się one w wielką manifestację przeciw władzy ludowej na ulicach miasta. Przed Prezydium Miejskiej Rady Narodowej zgromadziło się ok. 100 tys. ludzi. Żądali oni m.in. poprawy warunków pracy, obniżenia cen, wolności słowa oraz powrotu religii do szkół. Domagano się przyjazdu premiera Józefa Cyrankiewicza.

Po godzinie 10.00 Biuro Polityczne KC PZPR zdecydowało się na użycie broni wobec demonstrantów. Do pacyfikacji miasta skierowano prawie 10 tys. żołnierzy (oraz 359 czołgów) pod dowództwem gen. Stanisława Popławskiego. Protestujący posiadali niewielką ilość broni zdobytą m.in. na posterunku milicji. Wymiana ognia na ulicach miasta trwała do dnia następnego, sporadyczne strzały padały jednak jeszcze 30 czerwca.

Wśród historyków istnieją rozdźwięki w kwestii ustalenia dokładnej liczby śmiertelnych ofiar Czerwca ’56. W zależności od szacunków podaje się liczby: 57 i 78, przy czym niekiedy ulegają one modyfikacjom, zważywszy na fakt włączenia do nich osób, które zmarły w późniejszym czasie w wyniku poniesionego podczas strajków uszczerbku na zdrowiu. Zdecydowaną większość ludzi, którzy podczas rozruchów w Poznaniu stracili życie, stanowili cywile. Ponadto kilkaset osób poniosło rany.

Okoliczności Poznańskiego Czerwca ’56 przybliża specjalny portal stworzony przez Polskie Radio. Zamieszczono na nim archiwalne dokumenty dotyczące wspomnianych wydarzeń, relacje świadków oraz komentarze polskich historyków: prof. Jerzego Eislera i prof. Andrzeja Paczkowskiego.

Korekta: Agnieszka Kowalska