Janusz Tazbir – „Protokoły Mędrców Syjonu. Autentyk czy falsyfikat” – recenzja i ocena

Jedną z takich teorii spisowych zajął się prof. Janusz Tazbir w książce pod tytułem „Protokoły Mędrców Syjonu. Autentyk czy falsyfikat”, wydaną nakładem Iskier. Praca podzielona została na dwie części. Część pierwsza prezentuje historię powstania i niebywałą światową karierę „Protokołów...”, druga natomiast to pełen tekst dokumentu, przedruk polskiego wydania z 1938 roku.

„Protokoły Mędrców Syjonu” to „cudownie odnaleziony” w Rosji dokument z początku XX wieku. Miały być to plany osiągnięcia przez Żydów globalnej dominacji, ustalone przez Sanhedryn na zjeździe w Bazylei pod koniec XIX wieku. Zawarte są w nim dokładne wytyczne, jak zawładnąć światem i zlikwidować dotychczasowe systemy polityczne, które się nie sprawdziły.

Autor od początku nie ukrywa, że tekst nie jest autentyczny, zbyt wiele jest w nim nieścisłości i powtórzeń. Do swojego zdania przekonuje, sięgając wiele wieków wstecz. Ukazuje podatność społeczeństw na negatywną propagandę, mającą na celu obwinianie pewnych grup o niepowodzenia. Na tym tle od wieków narastała też niechęć do narodu żydowskiego.

Historyk przytacza przykłady kilku innych utworów o podobnej tematyce. Tekst „Protokołów...” jest bliźniaczo podobny do popularnego we Francji w XIX wieku pamfletu Maurice’a Joly’ego pod tytułem „Dialogue aux enfers entre Machiavel et Montesquieu ou La politique de Machiavel aux XIXe siècle”. Tekst przedstawia rozmowę Napoleona III z Machiavellim, ukazującą intrygi napoleońskie w piekle. Porównanie wybranych fragmentów nie pozostawia wątpliwości – „Protokoły...” są niemalże przedrukiem z Joly’ego.

Następnie autor dowodzi, że tekst powstał na zlecenie carskiej Ochrany na początku XX wieku, znane jest nawet nazwisko autora – miał być nim Matwiej Gołowiński. Kolejno ukazywany jest rozwój popularności „Protokołów...” w wielu krajach Europy, między innymi w Niemczech, gdzie najsłynniejszym czytelnikiem był Adolf Hitler. Tazbir przedstawia również wpływ dokumentu na nastroje w Polsce i ZSRR przed II wojną światową i po jej zakończeniu.

Druga część zawiera składający się z 24 wykładów tekst „Protokołów Mędrców Syjonu”, dzięki czemu każdy z czytelników może sam ocenić ich prawdziwość i zweryfikować poglądy autora. Podszedł on rzetelnie do prezentowanego zagadnienia. Książka zawiera wiele informacji, które zaprezentowane zostały w sposób jasny i przystępny, zrozumiałym językiem. Myślę, że temat został wyczerpany. Nie jest to jednak jedyna pozycja próbująca poddać tekst „Protokołów...” analizie. W Warszawie nakładem wydawnictwa Logos w 1997 roku ukazała się książka Görana Larssona o podobnym tytule: „Protokoły mędrców Syjonu. Prawda czy fałsz?”. Powstało także kilka tytułów zagranicznych Cesare G. De Michelisa.

Nie jest to lektura trudna dla przeciętnego odbiorcy. Sądzę, że może być ciekawa dla osób interesujących się historią, kulturą żydowską i Holocaustem. Cena książki oscylująca w granicach 34 złotych również nie powinna odstraszyć potencjalnego czytelnika.

Publikację oceniam bardzo pozytywnie. W przystępny sposób przedstawia genezę narastającego z czasem antysemityzmu w Europie. Uświadamia siłę słowa pisanego, które doprowadziło między innymi do śmierci milionów osób w hitlerowskich obozach zagłady. Niestety, nie zatrzymało to nienawiści do Żydów. Po dzień dzisiejszy tekst jest propagowany na całym świecie. Rozwój Internetu przyniósł cywilizacji wiele dobrego, pozwala jednak również na rozpowszechnianie podobnych treści rasistowskich i antysemickich.

Redakcja i korekta: Agnieszka Kowalska