Zmarł Czesław Kiszczak

Czesław Kiszczak urodził się 19 października 1925 r. w Roczynach niedaleko Wadowic. W czasie drugiej wojny światowej był robotnikiem przymusowym, pod koniec wojny trafił do Wiednia. Po powrocie do Polski w 1945 r. wstąpił do PPR i trafił do wojska, stając się wkrótce oficerem Głównego Zarządu Informacji WP – struktury odpowiedzialnej za kontrwywiad wojskowy, ściśle podporządkowanej sowieckim służbom specjalnym i współodpowiedzialną za prześladowanie wojskowych uznanych przez komunistów za wrogów, m.in. byłych AK-owców i przedwojennych oficerów. To właśnie w GZI organizowano sprawę tzw. „spisku w wojsku”, będącego elementem czystek i terroru stalinowskiego.

Kiszczak służył m.in. w Polskiej Misji Wojskowej w Londynie, był także szefem informacji 18. Dywizji Piechoty w Ełku. W 1953 r., prawdopodobnie na fali czystek w GZI, został zwolniony z kontrwywiadu i trafił do Departamentu Finansów MON. W 1957 r. powrócił do służby kontrwywiadowczej, obejmując stanowisko w Wojskowej Służbie Wewnętrznej. Pełnił tam m.in. funkcję szefa WSW Marynarki Wojennej i Śląskiego Okręgu Wojskowego, a także zastępcy szefa całej służby gen. Teodora Kufla (od 1967 r.). Od 1972 r. został szefem Oddziału II Sztabu Generalnego i szefem wywiadu wojskowego. W 1979 r. wrócił do służby w WSW jako Szef tej instytucji.

Czesław Kiszczak w czasie wizyty w NRD, m.in. w towarzystwie Ericha Honeckera (fot. P. Zimmermann, ze zbiorów Bundesarchiv, Bild 183-1988-0629-035, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Germany)

Od końca lat 60. był mocno związany z gen. Wojciechem Jaruzelskim jako ministrem obrony narodowej (istnieje teoria, że ich znajomość ma korzenie w agenturalnej przeszłości Jaruzelskiego jako tajnego współpracownika GZI). Kiszczaka wymienia się jako jednego z aktywnych uczestników spisku, który doprowadził do obalenia Władysława Gomułki w grudniu 1970 r. Po sformowaniu przez gen. Jaruzelskiego rządu w 1981 r. wszedł w jego skład jako minister spraw wewnętrznych, zastępując gen. Mirosława Milewskiego. Był to pierwszy w historii MSW PRL przypadek, w którym jego szefem został człowiek „spoza resortu”, tzn. wojskowy, a nie generał MO/SB. Kiszczak zachował stanowisko szefa MSW do 1990 r. Był jednym z najbliższych współpracowników gen. Jaruzelskiego, członkiem grupy odpowiedzialnej za wprowadzenia stanu wojennego oraz późniejsze działania (w tym represje) skierowane przeciw opozycji. Od 1986 r. był członkiem Biura Politycznego KC PZPR, już wcześniej stając się jedną z najważniejszych osób w PRL.

Zobacz też:

• Gdyby nie było Jaruzelskiego, trzeba by go wymyślić
• Kiszczak skazany na 2 lata więzienia
• Zmarł gen. Florian Siwicki

W 1989 r. był inicjatorem rozmów z opozycją solidarnościową w Magdalence, a także głównym przedstawicielem strony partyjno-rządowej w obradach Okrągłego Stołu. Po wyborach czerwcowych był kandydatem na stanowisko premiera PRL, jednak nie udało mu się sformować rządu. Trafił jednak, podobnie jak gen. Florian Siwicki, do rządu Tadeusza Mazowieckiego jako minister spraw wewnętrznych – funkcję tę pełnił do lipca 1990 r.

Po 1989 r. toczyły się przeciw niemu śledztwa i procesy, m.in. w sprawie masakry w kopalni „Wujek” w grudniu 1981 r. oraz w sprawie wprowadzenia stanu wojennego. W tym ostatnim przypadku został skazany z tytułu członkostwa w związku przestępczym o charakterze zbrojnym na cztery lata więzienia w zawieszeniu. Wyrok uprawomocnił się w czerwcu 2015 r. Proces Kiszczaka wzbudzał liczne kontrowersje, m.in. z powodu wielokrotnego odwlekania go z powodu stanu zdrowia podsądnego.

W 1991 r. na rynku wydawniczym ukazał się wywiad-rzeka z gen. Kiszczakiem zatytułowany Generał Kiszczak mówi... prawie wszystko, przeprowadzony przez Witolda Beresia i Jerzego Skoczylasa. Wspomnienia wydała także żona generała Maria.