Zmarł prof. Janusz Tazbir

Janusz Tazbir (1927-2016). Fot. Roman Sidorski

Janusz Tazbir urodził się 5 sierpnia 1927 roku w Kałuszynie. Ukończył liceum im. Juliusza Słowackiego w Warszawie, a następnie studiował w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1954 roku pod kierunkiem prof. Władysława Tomkiewicza obronił pracę doktorską. Od 1953 roku był pracownikiem naukowym Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk, z którym związana była jego cała naukowa kariera – w nim w 1960 roku habilitował się, w 1966 roku został profesorem nadzwyczajnym, a w 1973 roku profesorem zwyczajnym. W latach 1968-1983 pełnił funkcję zastępcy dyrektora IH PAN, a w latach 1983-1990 kierował placówką. Na emeryturę przeszedł w 1997 roku. Przez wiele był redaktorem naczelnym czasopisma „Odrodzenie i reformacja w Polsce”, zasiadał też w jego Radzie Redakcyjnej. Był także przewodniczącym rady naukowej Polskiego Słownika Biograficznego.

Był wiceprezesem PAN w latach 1999-2000. Od 1983 roku był też członkiem-korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a od 1989 roku jej członkiem rzeczywistym. Był także członkiem Polskiej Akademii Umiejętności.

Jego żoną była dr Julia Tazbir, doświadczona dydaktyk oraz autorka wielu podręczników do historii i atlasów historycznych.

Zainteresowania naukowe prof. Janusza Tazbira skupiały się wokół dziejów nowożytnych: religii, tolerancji i kontrreformacji oraz kultury szlacheckiej. Do jego najważniejszych prac należą m.in. Piotr Skarga. Szermierz kontrreformacji (1962), Historia Kościoła katolickiego w Polsce (1460-1795) (1966), Państwo bez stosów. Szkice z dziejów tolerancji w Polsce w XVI i XVII w. (1967; nowe wydanie 2009), Arianie i katolicy (1971), Kultura szlachecka w Polsce (1978), Tradycje tolerancji religijnej w Polsce (1980), Świat panów Pasków (1986), Kultura polskiego baroku (1986), Protokoły mędrców Syjonu. Autentyk czy falsyfikat (1992), Okrucieństwo w nowożytnej Europie (1993), Reformacja, kontrreformacja, tolerancja (1997), Polacy na Kremlu i inne historyje (2005). Był także współautorem syntezy Polska. Losy państwa i narodu do 1939 roku (2003). Swoje życie i historię rodziny opisał w wydanej w 2007 roku książce Długi romans z muzą Klio (2007). Obok działalności naukowej zajmował się także popularyzacją historii, m.in. jako autor artykułów w prasie ogólnopolskiej.

Profesor odznaczony był m.in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej i Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Był doktorem honoris causa Uniwersytetu Opolskiej i Rosyjskiej Akademii Nauk.

Pogrzeb Profesora odbędzie się 11 maja 2016 roku o godzinie 11.00 na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie.

W 2009 roku przeprowadziliśmy z prof. Januszem Tazbirem rozmowę wokół nowego wydania jego klasycznej pracy Państwo bez stosów.