Jak mówić, żeby zainteresować młodych historią? Odpowiedzi na to pytanie szukano podczas pierwszego dnia Kongresu Pamięci Narodowej
Wydarzenie zainaugurowała prezentacja raportu „Edukacja dla pamięci”, a jego wyniki omawiano także podczas panelu dyskusyjnego, w którym udział wzięli: dr Barbara Fedyszak-Radziejowska (doradca Prezydenta RP), prof. Zdzisław Krasnodębski (Parlament Europejski), prof. Krzysztof Malicki (Uniwersytet Rzeszowski), dr Karol Nawrocki (IPN), prof. Andrzej Szpociński (ISP PAN) oraz Adam Hlebowicz (IPN). W ramach debaty nawiązującej do wspomnianego dokumentu, rozmawiano m.in. o świadomości historycznej młodego pokolenia.
Prof. Andrzej Szpociński zaznaczył, że obecnie mamy do czynienia ze zjawiskiem teatralizacji języka, kultury i przekazu. Jak mówił historyk, obecnie problem prawdy historycznej jest spychany na dalszy plan. Podczas debaty podniesiono także problem prowadzenia badań międzynarodowych. Dr Karol Nawrocki, prezes Instytutu Pamięci Narodowej, zaznaczył, że warto zestawić badania dotyczące świadomości historycznej prowadzone w Polsce z tymi zagranicznymi, ponieważ pozwoli to na porównanie kondycji świadomości historycznej. Jak mówił, trzeba nieustannie pamiętać o odpowiedzialnej dbałości o prawdę historyczną.
Rozmawiano też o tym jak powinna wyglądać edukacja przyszłości.
- Z badań wynika wprost, że pamięć historyczna będzie się kształtować w wirtualnej przestrzeni, ale i w miejscach pamięci, które są też miejscami głębokiej traumy – zaznaczył dr Karol Nawrocki.
Z tego też powodu poza klasycznymi debatami i prezentacjami w ramach odbywającego się w Warszawie Kongresu Pamięci Narodowej, przygotowano także wiele atrakcji dla młodzieży związanych z immersyjną edukacją historyczną, którą zajmuje się Biuro Nowych Technologii IPN.
Prof. Zdzisław Krasnodębski podkreślił, że mówiąc o wiedzy historycznej, pamięci, należy rozróżnić sferę faktów, którą odkrywamy i musimy przekazać oraz sferę rozumienia.
- Lekcje historii mają ogromne znaczenie, ale nie tylko one – zaznaczył prof. Krasnodębski.
Jak zatem uczyć, aby rozbudzać w młodzieży zainteresowanie historią?
Jak zaznaczył prof. Krzysztof Malicki, który prowadził badania nad świadomością historyczną i postawami młodzieży ponadgimnazjalnej wobec przeszłości i historii Polski XX wiek, młodzi ludzie chcą, aby historia była nauczana atrakcyjnie. Wskazał, że podczas prowadzonych przez niego badań zaprezentowano młodzieży 16 modeli badania historii, dzięki którym uczeń może zamienić się w aktywnego badacza. Jak zaznaczył prof. Malicki, w 2009 roku uczniowie jako najbardziej atrakcyjną formę nauki, wskazywali kontakt z miejscami martyrologii. Chętnie wybierali też obserwowanie profesjonalnej pracy archeologicznej.
- 90 proc. uczniów wybrała któryś z proponowanych modeli i zadeklarowała, że jest w stanie poświęcić czas, aby go zrealizować – podsumował prof. Malicki i dodał: - Jeżeli chcemy doświadczyć historii, to powinniśmy doświadczać jej tam, gdzie historia odcisnęła swoje piętno, często bardzo brutalne.
- Zabory trwały 123 lata, niepodlegli jesteśmy 104 lata. Podczas zaborów zagraniczne dominujące elity zaborcze wmawiały nam, że nie zasługujemy na własne państwo. To była systematyczna praca nad obniżaniem poczucia własnej wartości – mówiła dr Barbara Fedyszak-Radziejowska.
Podczas debaty wskazano na jeszcze jeden problem. Jak zauważyli paneliści, z badań wynika, że młodzież cechuje dość słaba znajomość historii lokalnej.
Jak mówić, żeby zainteresować młodych historią?
Pierwszego dnia Kongresu zorganizowano także debatę, w której wzięli udział blogerzy. Tematem dyskusji było popularyzowanie historii i to, jak czynić to atrakcyjnie, aby zainteresować minionymi wydarzeniami młodzież.
Jak zaznaczył prowadzący panel Przemysław Janiga, młodzi ludzie są bardzo aktywni w mediach społecznościowych i tam należy ich szukać, dlatego też do udziału w dbacie zaproszono czterech panelistów. To: Aleksandra Duda, edukatorka i przewodniczka w Muzeum Powstania Warszawskiego, Katy Carr, piosenkarka, która wykorzystuje elementy polskiej kultury i historii w swojej pracy artystycznej, Clare Mulley, autorka wielu książek m.in. o Krystynie Skarbek oraz Scoot Boot, były komandos zajmujący się odrestaurowaniem samolotu, którym latali polscy piloci podczas II wojny światowej.
- II wojna światowa roztrzaskała na kawałki świat, w którym żyła moja rodzina. Nie zapomnimy o bliznach, jakie zadały nam dwa systemy totalitarne. Przez moją pracę chcę spłacić dług wobec moich krewnych, którzy walczyli podczas II wojny światowej, dwóch moich dziadków zginęło w Dachau – mówiła Aleksandra Duda.
Katy Carr śpiewa po angielsku o historii Polski. Ma polskie korzenie. Jej mama pochodziła z Bielska-Białej. Dziadek był w Auschwitz.
- Uważam, że w dziejach Polski jest wiele ważnych historii, które nie zostały jeszcze opowiedziane. Moja własna rodzina to najbliższe połączenie z tymi historiami. Chciałabym podzielić się nimi w tekstach piosenek i podzielić się nimi z młodym pokoleniem. W ostatnich 100 latach niewiele napisano piosenek o tym. Dla mnie było bardzo ważne, żeby nauczyć się polskiego, aby zrozumieć historię i napisać piosenki.
Clare Mulley z kolei popularyzuje historię Polski, pisząc ksiażki. Jedna z nich traktuje o Krystynie Skarbek.
- Moim zdaniem życie jest jak melodia. Możemy ja zrozumieć tylko wtedy, gdy usłyszymy wszystkie nuty w tej piosence. Tak samo musimy zrozumieć wszystkie elementy naszej historii. Uważam, że politycy często owijają się w tematy historyczne i wykorzystują to w niepoprawny sposób. Jeśli młodzi ludzie usłyszą inne podejście do historii, a oni mają radar prawdy, zainteresują się historią. Ważne jest to, żeby umieli odróżniać manipulację od prawdziwej historii – mówiła Clare Mulley.
Innym rodzajem popularyzacji historii zajmuje się Scott Bott.
- Staram się prezentować historię w taki sposób, żeby zachęcić młodych ludzi do jej eksplorowania – podkreślił Scoot Boot, który zajmuje się odrestaurowaniem Spitfire’a należącego do Piotra Łaguna (1905-19419, oficera, pilota lotnictwa wojskowego II RP i Polskich Sił Powietrznych.
Co więcej, Scott Boot jest założycielem organizacji non-profit "LAGUNA'S Spitfire Legacy", w którym to opisuję historię wspomnianego pilota oraz wkład wszystkich polskich lotników w bitwie o Anglię.
Historie te pokazują, jak można popularyzować historię i czynić to w niebanalny sposób.
Pierwszego dnia Kongresu Pamięci Narodowej rozmawiano także na tematy związane z polityką pamięci oraz polityką historyczną, jak poszukiwania i identyfikacja ofiar wojen i represji, opieka nad grobami weteranów walk o wolność czy zakaz gloryfikacji systemów totalitarnych.
Materiał powstał dzięki współpracy reklamowej z Instytutem Pamięci Narodowej. Histmag jest patronem medialnym Kongresu Pamięci Narodowej organizowanego przez IPN.
