„Piłsudski i jego czasy” – recenzja i ocena

Przede wszystkim cieszy to, że młodzi historycy zabrali się do pracy, której plonem są artykuły przedstawiające w sposób dość dobry zagadnienia związane z życiem Józefa Piłsudskiego i koncepcjami politycznymi lansowanymi w okresie międzywojennym przez obóz piłsudczyków. O dobrym przygotowaniu młodych historyków świadczy wykorzystany przez nich aparat naukowy.

Interesujący jest dobór tematów, który skłonił mnie do zatrzymania się nad tą pozycją. Moją uwagę zwróciły głównie teksty: Najdziwniejszy z adiutantów: Anna Henryka Pustowojtówna przykładem kobiety-żołnierza Pawła Mazura oraz Strategia ruchu w „Roku 1920” Józefa Piłsudskiego – ujęcie metodologiczne Fryderyka Rozena. Autorzy tych teksów wykazali się świeżym spojrzeniem na postawione sobie problemy badawcze.

W pierwszym przypadku bardzo ciekawe jest podejście autora. Rzadko spotyka się tego typu teksty, które byłyby związane z nurtem woman studies. Na tym w zasadzie kończy się nowatorstwo. Uważam, że autor opisał postać Anny Pustowojtówny zbyt wąsko. Powinien porównać ją na tle innych kobiet-żołnierzy. W bibliotekach, archiwach oraz Internecie można znaleźć informacje na temat działalności Emilii Plater, Wandy Gertz, Marii Wittek. Takie porównanie pozwoliłby autorowi znaleźć szerszy kontekst wypowiedzi i inne punkty odniesienia, by nakreślić barwniejszy obraz postaci Pustowojtówny.

Natomiast kontekst metodologiczny tekstu dotyczącego „Roku 1920” okazał się bardzo ciekawym pomysłem. Fakt takiego podejścia do problematyki stricte wojskowej sprawia, że historycy wojskowości muszą się zastanowić nad suchym językiem swoich wywodów i zacząć konfrontować dzieła teoretyków przedmiotu z pracami metodologów. W przypadku bazy materiałowej autor mógł pokusić się o spojrzenie na proponowany przez niego temat w optyce prac Micheala Focaulta czy Fernanda Braudela, którego koncepcja historii totalnej w bardzo ciekawy sposób korespondowałby z pracami Tomasza Pawelca poświęconymi psychohistorii. Uważam, że w świetle odpowiedzi Piłsudskiego na pracę Michała Tuchaczewskiego, artykuł ten zyskałby na wartości poprzez nowatorskie ujęcie.

Nie sposób pominąć również szeroko reprezentowanej tematyki ukraińskiej. W zbiorze Piłsudski i jego czasy pojawiło się pięć pozycji jej dotyczących. Wywody autorów są przeprowadzone w sposób poprawny. Ja jednak zatrzymałem się nad tekstem Rola Józefa Piłsudskiego w ukraińskiej próbie wybicia się na niepodległość Anny Dominik. Temat ten zwrócił moją uwagę, bowiem w kontekście wielu polskich monografii dotyczących koncepcji politycznych Józefa Piłsudskiego jest opisany w sposób dość szeroki. Ukraińscy historycy również od niedawna wnikliwie badają ten temat, co pozwala stwierdzić, że w niedługim czasie będzie on miał dość solidną bazę bibliograficzną. Niestety podejście autorki do tematu było dość lekkie, co zaowocowało wykorzystaniem w niewielkim stopniu monografii poświęconych właśnie tej tematyce.

Uogólniając, zbiór artykułów pokonferencyjnych Piłsudski i jego czasy stanowi stosunkowo dobrą pozycją, która może dać asumpt do podjęcia dyskusji początkującym historykom lub amatorom historii nad osobą Józefa Piłsudskiego oraz czasami, w których żył. Opublikowane artykuły, jak zawsze w takich przypadkach, nie są jednak pozbawione wad i braków.

Zredagował: Kamil Janicki

Korektę przeprowadziła: Joanna Łagoda