Argentyna odtajniła akta dotyczące nazistowskich zbrodniarzy. Są publicznie dostępne

Dokumenty te odtajnione zostały już w 1992 roku, ale do tej pory dostępne były wyłącznie w formie papierowej w Narodowym Archiwum Argentyny, głównie do użytku badaczy. Niedawno władze zdecydowały się jednak rozszerzyć dostęp do tych akt – opublikowały je w internecie. Dzięki „szeroko zakrojonym działaniom digitalizacyjnym” ministerstwa spraw wewnętrznych są one opublikowane w formie cyfrowej i każdy może w nie zaglądnąć. Można je znaleźć na argentyńskiej stronie rządowej, klikając w następujący link: https://tiny.pl/q240q15r.  

Jak informują argentyńskie władze, dokumenty te są efektem śledztw przeprowadzonych przez Dyrekcję Spraw Zagranicznych Policji Federalnej, Sekretariat Wywiadu Państwowego (SIDE) oraz Żandarmerię Narodową w latach 50. i 80. XX wieku. Guillermo Francos, szef sztabu generalnego Argentyny, oznajmił, że prezydent Javier Milei podjął tę decyzję po spotkaniu z senatorem USA Stevem Dainesem, który nalegał na ujawnienie dokumentacji z czasów, gdy Argentyna udzielała schronienia funkcjonariuszom nazistowskich Niemiec. 

Niemały wpływ na jego decyzję miało również spotkanie z przedstawicielami Centrum Simona Wiesenthala. To zainteresowane jest również działalnością szwajcarskiej grupy bankowej Credit Suisse – za jej pośrednictwem naziści podczas wojny ukrywali ogromne bogactwa, także te zdobyte w wyniku grabieży ofiar okupacji i Holokaustu. 

Dokumenty zawierają informacje dotyczące wybranych zbrodniarzy z nazistowskich Niemiec. Wśród nich znajduje się m.in. Adolf Eichmann zwany również „architektem Holokaustu" – szef sekcji IV B 4 Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy zajmującej się „ostatecznym rozwiązaniem” kwestii żydowskiej.

Oprócz tego Argentyńczycy udostępnili też dokumentację dotyczącą Josefa Mengele – lekarza odpowiedzialnego za przeprowadzanie brutalnych eksperymentów na więźniach Auschwitz, Waltera Kutschmanna – dowódcy plutonu egzekucyjnego odpowiedzialnego za wymordowanie kilku tysięcy Żydów w Polsce i Ukrainie Zachodniej czy Klausa Barbie zwanego „rzeźnikiem z Lyonu”.

W dokumentacji znalazły się również akta Eduarda Roschmanna, Josefa Schwammbergera, Ante Pavelicia czy Martina Bormanna. 

„Szlak szczurów”

Po zakończeniu II wojny światowej tysiące niemieckich nazistów chcących uniknąć kary za popełnione zbrodnie próbowały ratować się ucieczką z Europy. Miejscem docelowym dla wielu były kraje Ameryki Południowej, w tym m.in. Argentyna, Paragwaj, Chile czy Brazylia. Niemcy przedostawali się tam m.in. szlakiem szczurów („ratlines”). Jedna z tras wiodła z Niemiec do Hiszpanii i następnie Argentyny, druga z Niemiec do Rzymu, Genui i docelowo do któregoś z krajów Ameryki Południowej. 

Niemałą rolę w organizacji tych ucieczek odegrali niektórzy duchowni Kościoła katolickiego. Najczęściej w tym kontekście pada nazwisko austriackiego biskupa Aloisa Hudala oraz bośniackiego księdza Krunoslava Draganovicia. Dzięki ich pomocy tysiące nazistowskich zbrodniarzy znalazły schronienie w Ameryce Południowej, wymykając się wymiarowi sprawiedliwości.

Polecamy e-book Darii Czarneckiej – „Przewodnik po Polskim Państwie Podziemnym 1939-45”

Źródła:

• Ayef T., Argentyna publikuje dokumenty dotyczące tego, jak nazistowscy uciekinierzy ukrywali się w kraju Archiwum zawiera materiały dotyczące Adolfa Eichmanna i Josefa Mengele, [dostęp: 10.05.2025. r.].
• Centenera M., Las huellas en Argentina de los nazis Mengele y Eichmann, [dostęp: 10.05.2025. r.].

• Documentación sobre el nazismo, [dostęp: 10.05.2025. r.].

• Drazer M., Nazis en Argentina: ¿quién financió "la ruta de las ratas"? [dostęp: 10.05.2025. r.].