II etap turnieju: klucz odpowiedzi

• Pytanie 4: Skąd (podaj tytuł) pochodzi poniższy cytat? „[…] Zanim się urodziliście, ruszało się niebo ze wszystkimi gwiazdami. Liczne ludy były ze sobą w wojnie. Nie leżały [spokojnie] w swych łożach, Lecz [nieustannie] wzajemnie się łupiły. Ruszała się [cała] ziemia ze wszystkim, co się na niej znajduje. Wszystkie ludy znajdowały się na wojnie. Nie leżały [spokojnie] w swojej pościeli, lecz nieustannie napadały na siebie wzajemnie […]”.
• Odpowiedź: Jest to fragment Tajnej historii Mongołów opisujący sytuację panującą w Mongolii przed zjednoczeniem plemion mongolskich przez Czyngis-chana.
• Źródło: Tajna historia Mongołów, przeł. S. Kałużyński, PIW, Warszawa 1970, s. 166.
• Pytanie 5: Jakie miejsca pamięci przedstawiają poniższe fotografie?
• Odpowiedź: 1 – Fort VII w Poznaniu, pierwszy nazistowski obóz koncentracyjny na terenie okupowanej Polski. Dziś Muzeum Martyrologii Wielkopolan Fort VII. Fot.: Radomil, GNU FDL. 2 – Pomnik na terenie byłego obozu zagłady Kulmhof (w Chełmnie nad Nerem). 3.– Fragment założenia pomnikowego w Bełżcu. Na miejscu dawnego obozu znajduje się dziś Muzeum – Miejsce Pamięci w Bełżcu, oddział Państwowego Muzeum na Majdanku. Fot. Yrek shalom, GNU FDL. 4 – Pomnik pamięci ofiar obozu w Sobiborze. Fot.: Jacques Lahitte, CC ASA 3,0.

|

|

|

• Pytanie 6: Jak w nowożytnych oddziałach zaciężnych nazywano (w języku niemieckim) oficera lub podoficera nadzorującego kobiety towarzyszące wojsku?
• Odpowiedź: Hurenwebel/Hurenweibel
• Źródło: J. Maroń, Militarne aspekty wojny trzydziestoletniej na Śląsku, Wrocław 2000, s. 50.
• Pytanie 7: Zdjęcie przedstawia dwa, znajdujące się w jednej linii, zamki, które dawniej znajdowały się po dwóch stronach granicy. O jakie zamki chodzi?
• Odpowiedź: Zamki w Czorsztynie i Niedzicy.

• Pytanie 8: W wyniku reformy administracyjno-sądowej Wielkie Księstwo Litewskie podzielone zostało na szereg województw. Do dawniej istniejących dołączyły nowe i w rezultacie w 1567 roku istniało na Litwie 14 województw – wileńskie, trockie, kijowskie, połockie, nowogrodzkie, smoleńskie, witebskie, podlaskie, żmudzkie, bracławskie, brzeskie, mińskie, mścisławskie, wołyńskie. Po unii lubelskiej wojewodowie Ci weszli do senatu Rzeczpospolitej. W powyższy tekst wkradł się pewien błąd merytoryczny. Wskaż błędny fragment i objaśnij dlaczego nie jest on zgodny z rzeczywistością.
• Odpowiedź: W historii Rzeczpospolitej nie istniało nigdy województwo żmudzkie. Istniało Księstwo Żmudzkie na czele ze starostą generalnym, który traktowany był jednak na równi z wojewodami. W związku z tym starosta generalny wszedł do senatu, choć tytułu wojewody nie posiadał. W 1567 istniało więc 13 województw, a nie 14. Co prawda w granicach W.K.L. nie było wtedy ani woj. połockiego, ani smoleńskiego (co również może uchodzić za błąd) ale urzędy wojewodów tych ziem były nadal rozdzielane i obejmowane, a osoby je piastujące wchodziły do senatu. Stąd też możemy uznać, że takowe istniały.
• Źródło: J. Bardach, O Rzeczpospolitą Obojga Narodów, Warszawa 1998, s. 20-21.
• Pytanie 9: Pewien pobożny XVII-wieczny podróżnik, w czasie swojej peregrynacji po Europie częstokroć wątpił w legendy przypisywane miejscom świętym. „Błazeństwem” nazwał legendę o wróżbach z apetytu kur w Santo Domingo de la Calzada, zaś o rzymskich biczownikach pisał we wspomnieniach, że: „kiedym [ich] widział, żadnego stąd zbudowania ani zachęty do nabożeństwa nie miał, ale raczej miałem horror jakiś patrząc na to”. Jak nazywał się ten podróżnik i w jakich latach żył?
• Odpowiedź: Jakub Sobieski, 1591-1646
• Źródło: Z. Trawicka, Jakub Sobieski (1591-1646). Studium z dziejów warstwy magnackiej w Polsce doby Wazów, Kraków 2007, s. 34.
• Pytanie 10: Poniższe fragmenty pochodzą z rozdziału pewnej książki, poświęconego mało znanemu obszarowi nadmorskiemu. O jakiej krainie mowa? Znakiem X zastąpiono w tekście nazwę krainy lub zamieszkującego ją narodu. „Dwóch (pseudo)naukowców, X i Rosjanin, wydało kilka lat temu książkę pod tytułem „Ziemia Adama”. Zdaniem wspomnianych badaczy, [..] raj w żadnym razie nie jest pojęciem abstrakcyjnym. Istniał realnie w jasno określonym miejscu. Panowie pochylili się nad Biblią i doszli do jedynego, ich zdaniem, możliwego wniosku. Raj leżał w X. Tu Bóg stworzył Adama, tu też żył Noe. Nie trzeba dodawać, że właśnie w X ukryto Świętego Graala. [...] Oczywiście tego typu absurdalne teorie powstają we wszystkich państwach świata, w których ludzie o „specyficznych” poglądach mają dostęp do maszyn drukarskich. Tyle tylko, że w X dawno już to co w historii realne zlało się z tym, co kompletnie absurdalne. [...] Jedno niewątpliwie przemawia za uznaniem X za raj. Przyroda. Już starożytni Grecy uznawali [..], w skład której wchodziły ziemie dzisiejszej X, za miejsce wartościowe pod względem osadniczym. Nie inaczej było przez kolejne wieki, aż do czasów radzieckich. Wtedy to X stała się jednym z głównych kurortów nadmorskich ZSRR. Tu powstawały dacze dostojników, a cała gospodarka X, obok uprawy herbaty i cytrusów, skupiła się na turystyce. Dziś zostały głównie wspomnienia. W przewodnikach [...] X od lat 90. opisywana jest zwykle w kilku zdaniach, jako niebezpieczny, zniszczony wojną region, którego lepiej nie odwiedzać, ze względu na napiętą sytuację polityczną”.
• Odpowiedź: Abchazja. Punktowaliśmy częściowo odpowiedź „Gruzja” lub „Kolchida”, ale dla uzyskania 2 pkt. należało podać w pełni prawidłową odpowiedź lub, ze względu na specyfikę polityczną regionu, ew.: „Abchazja (Gruzja)”. Odpowiedź „Kolchida” nie była uznawana za w pełni poprawną, ponieważ to nazwa odpowiednia tylko dla starożytności i wczesnego średniowiecza, a we fragmencie mowa także o czasach ZSRR i latach 90. XX wieku.
• Źródło: Fragment pochodzi z książki Źródła nienawiści. Konflikty etniczne w krajach postkomunistycznych, pod red. Kamila Janickiego, Kraków-Warszawa 2009.