Kościół, koszary i tysiące przedmiotów. Nowe odkrycia w Twierdzy Wisłoujście

O wynikach trwających dwa tygodnie prac archeologicznych poinformował w czwartek rzecznik prasowy Muzeum Gdańska, Andrzej Gierszewski.

Twierdza Wisłoujście to zespół budowli obronnych na prawym (wschodnim) brzegu Martwej Wisły. Powstał on w miejscu, gdzie w średniowieczu działały nadmorskie strażnice kontrolujące ujście Wisły do Bałtyku. W skład zespołu wchodzą dwa forty: czterobastionowy murowany fort Carre (zbudowany w latach 1586-1602) oraz otaczający go pięciobastionowy ziemny fort zwany obecnie Szańcem Wschodnim z lat 1624-1626. Twierdza Wisłoujście, będąca jednym z oddziałów Muzeum Gdańska, obejmuje obszar ok. 12 hektarów.

Fort carré Twierdzy Wisłoujście z wieńcem i wieżą-latarnią, widziany od strony Martwej Wisły (domena publiczna).

Podczas prac archeolodzy otworzyli dwa wykopy w miejscach, gdzie na mapie Jerzego Strakowskiego z 1673 r. zaznaczono lokalizację kościoła pod wezwaniem św. Olafa oraz koszar.

Jak poinformował Gierszewski, kościół św. Olafa to jedna z ciekawszych świątyni leżących w obrębie dzisiejszego Gdańska. Swoje położenie zmieniał przynajmniej dziesięć razy.

„Fundacji pod wezwaniem Olafa na terenie władztwa krzyżackiego w Prusach – i na Pomorzu – jest niewiele. Czyniono je przeważnie w XII-XIV w., a więc duszpasterstwo w Wisłoujściu mogło być prowadzone na długo przed pierwszą wzmianką o nim w 1403 r. Po raz pierwsza kaplica – >>Olai Kapelle<< – jest wzmiankowana dopiero w 1476 r. Są dwa poglądy. Przyjmuje się, że powstanie kaplicy jest związane jest z działalnością Bractwa św. Olafa przy Kościele Mariackim, ale równie dobrze może być to zniekształcona nazwa kaplicy pw. św. Mikołaja, czyli patrona żeglarzy i rybaków (...) Pozostałości ostatniego kościoła, znanego ze zdjęć i planów odkryto na południowy zachód od miejsca tegorocznych prac, w okolicach istniejącej dziś plebanii” – powiedział, cytowany w komunikacie prasowym, dyrektor Muzeum Gdańska, Waldemar Ossowski.

Kierownik prac archeologicznych dr Joanna Dąbal z UG przyznała, że badania na terenie Wisłoujście były wymagającym zadaniem. „Jest to teren silnie przekształcony przez człowieka i zanim dotarliśmy do poszukiwanych przez nas warstw z XVII w., musieliśmy udokumentować obiekty wybudowane tu w XIX i XX w. Plany Strakowskiego okazały się niezwykle precyzyjne. Dzięki nim odnaleźliśmy nie tylko fundamenty kościoła, ale także liczne przedmioty z metalu, np. pociski, metalowe ozdoby, noże, tasak, a także mnóstwo monet i jeden liczman. Dominowała jednakże ceramika. Choć natrafialiśmy tylko na pojedyncze fragmenty, cieszą nas wyroby lokalne z wizerunkiem herbu Gdańska” – wyjaśniła Dąbal.

Prace archeologiczne na terenie Twierdzy Wisłoujście będą kontynuowane w ciągu najbliższych trzech lat w ramach projektu Archaeobalt, dofinansowanego z budżetu Unii Europejskiej w ramach programu Południowy Bałtyk 2014-2020.

Warte nieco ponad 2 mln euro przedsięwzięcie będzie realizowane przez pięć podmiotów: lidera projektu – Uniwersytet Gdański oraz partnerów: Muzeum Gdańska, Muzeum Bornholmu, Uniwersytetu w Aarhus (Dania) oraz Uniwersytetu w Lund (Szwecja).

Źródło: naukawpolsce.pap.pl, autor: Robert Pietrzak

Kup e-booka „Z historią na szlaku. Zabytki w Polsce, które warto zobaczyć”:

Dostępna jest także druga część e-booka!