Izrael: nowe odkrycia archeologiczne z czasów I powstania żydowskiego
Zobacz też: Jak doszło do zniszczenia Świątyni Jerozolimskiej?
Powstanie, nazywane także I wojną żydowską, rozpoczęło serię wystąpień ludności żydowskiej przeciwko panowaniu rzymskiemu w Judei. Podłożem rewolty były również konflikty między judejskimi Żydami a poganami (przede wszystkim Grekami), zamieszkującymi prowincję. Bunt, który szybko zmienił się w krwawą wojnę, został ostatecznie stłumiony przez władzę. Klęskę powstania przesądził w 70 r. n.e. upadek Jerozolimy i zniszczenie przez Rzymian tamtejszej świątyni – najważniejszego żydowskiego miejsca kultu.
Oblężenie i zburzenie Jerozolimy (aut. David Roberts, domena publiczna). Na jedno z głównych centrów regionu wyrosło wówczas niewielkie Zippori, położone w środkowej części Galilei, które dzięki decyzji o nieprzyłączeniu się do powstania nie podzieliło losu Jerozolimy. Po 70 r. n.e. miasto przeżywało okres największego rozkwitu, powstały tam monumentalne kolumnady i budynki. Jeden z nich został odkryty tego lata podczas wykopalisk prowadzonych tam od 26 lat.
W budowli, która uległa zniszczeniu dopiero w III w. n.e., znaleziono setki fragmentów kolorowych fresków z wizerunkami ludzi i zwierząt. Tego typu wyobrażenia są rzadkością w Izraelu, ponieważ Tora zakazywała przedstawień figuralnych. Podobne malowidła odkryto jedynie na stanowisku archeologicznym w Herodium, dawnym pałacu króla Heroda. Jak powiedział nadzorujący prace archeologiczne w Zippori prof. Zeev Weiss z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, znalezisko jest dowodem na wielokulturowość miasta. – Nie wiadomo, czy rzeczywiście zbudowali to Żydzi, ale nic nie wskazuje na to, że ich społeczność została stamtąd usunięta. Znajdują się tam rytualne łaźnie i kamienne naczynia, świadczące o jednoczesnej obecności gminy żydowskiej i pogańskiej – stwierdził.
Pozostałości antycznej zabudowy w Zippori (fot. Carole Raddato, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 2.0). W tym samym czasie archeolodzy z Kinneret College odnaleźli inny zabytek pochodzący sprzed 70 r. n.e. – synagogę w Tel Rechesh, niedaleko Góry Tabor w Dolnej Galilei. Jest to ósmy obiekt tego typu w Izraelu, ale pierwszy położony poza obszarem miejskim. Datację ruin ułatwiają dotychczasowe ustalenia, z których wynika, że synagogi zbudowane po zniszczeniu świątyni jerozolimskiej różniły się od tych powstałych wcześniej.
Naukowcy twierdzą, że najnowsze znaleziska wpłyną na sposób interpretacji wyników kolejnych badań archeologicznych prowadzonych w Izraelu. – Teraz wiemy, że jeśli w osadzie żydowskiej zidentyfikowanej na podstawie kamiennych naczyń i braku kości świń znajdziemy budowlę z ławkami wzdłuż ścian, jest to synagoga – powiedział dr Mordechai Aviam, dyrektor wykopaliska w Tel Rechesh. W ciągu ostatnich pięciu lat grupa badaczy pod jego kierunkiem odnalazła kompleks budowli pochodzących z okresu rzymskiego, które można uznać za miejsce zamieszkania dużej społeczności, uczęszczającej do synagogi. Podobnie jak Zippori, osada przetrwała powstanie z lat 66-73 n.e.
Odkrycia rzucają nowe światło na dzieje państwa hebrajskiego w I w. n.e. Potwierdzają, że osadnictwo żydowskie w Galilei przetrwało okres rewolty, co stawia pod znakiem zapytania rozmiar klęski Żydów. Elementy architektoniczne, łączące wpływy sztuki pogańskiej i żydowskiej wskazują, że pokojowa koegzystencja obydwu grup ludności była możliwa do zrealizowania.
Źródła: newhistorian.com, haaretz.com, britannica.com.
Redakcja: Tomasz Leszkowicz
