„Biała wstążka” – reż. Michael Haneke – recenzja i ocena filmu
Kadr z filmu Niespiesznie tocząca się akcja „Białej wstążki” rozpoczyna się na rok przed wybuchem I wojny światowej, kiedy w niewielkiej protestanckiej wsi dochodzi do niecodziennego wypadku. Ofiarą pierwszego tajemniczego zdarzenia staje się lekarz. Pierwszego, bowiem wkrótce dochodzi również m.in. do śmierci chłopki oraz pobicia upośledzonego chłopca. O zajściach tych dowiadujemy się z narracji wiejskiego nauczyciela, który nie jest bynajmniej głównym bohaterem historii. „Eine deutsche Kindergeschichte” – brzmi druga część oryginalnego tytułu, zgodnie z którym pierwsze skrzypce w „Białej wstążce” grają dzieci. Najnowszy obraz Hanekego jest jednak nie tylko opowieścią o dzieciach, ale także o wychowaniu i jego możliwych konsekwencjach.
Surowy, zrealizowany z olbrzymim kunsztem, czarno-biały film Hanekego w mistrzowski wręcz sposób przenosi nas do królestwa tzw. czarnej pedagogiki. Alice Miller - znana psychoterapeutka, która spopularyzowała to pojęcie – w książce „Zniewolone dzieciństwo. Ukryte źródło tyranii” pisała m.in. o tym, jak odpowiednie wychowanie może sprawić, że tzw. normalni ludzie wyrosną na masowych morderców. O tym właśnie traktuje „Biała wstążka”, której przypisuje się ukazanie genezy faszyzmu. Film ten można jednak pojmować znacznie szerzej, ahistorycznie – tresowanie dzieci, pozbawianie ich możliwości podejmowania świadomych wyborów jest niebezpieczne niezależnie od epoki w jakiej żyjemy. Jednymi z najpoważniejszych konsekwencji dosłownego przyjmowania i realizowania sztywnych reguł oraz zastraszania są bowiem, z jednej strony, lęk przed samodzielnością i wolnością, a z drugiej strony, nasilająca się agresja, której trzeba w końcu dać upust.
Rozpoznawanie źródeł przemocy, czy agresji to obszar zainteresowań Hanekego, który dał o sobie znać także we wcześniejszych filmach reżysera (np. „Funny Games”, czy „Ukryte”). Wielbiciele i wielbicielki tego niemieckojęzycznego twórcy zaangażowanego społecznie kina, powinni/y być usatysfakcjonowani/e. Nie bez powodu film zdobył dziewiętnaście nagród i nominacji (wygrane to m. in. Złoty Glob, Nagroda Francuskiego Systemu Edukacji Narodowej, Nagroda Międzynarodowej Federacji Krytyki Filmowej (FIPRESCI) i Złota Palma), w tym za zdjęcia. Estetycznie ten film to arcydzieło!
