Bronisław Geremek nie żyje

13 lipca w wypadku samochodowym zginął Bronisław Geremek. W ostatnich latach udzielał się przede wszystkim w życiu politycznym, jako członek Unii Wolności, minister spraw zagranicznych (1999-2000) i eurodeputowany Partii Demokratycznej. W mediach wspomina się jego zasługi dla polskiej polityki, ale mało gdzie można znaleźć wzmiankę o jego dorobku naukowym. Tymczasem przez wiele lat Bronisław Geremek był przede wszystkim wybitnym profesorem historii, a nie politykiem.

W 1954 roku ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Dwa lata od 1956 do 1958 spędził w Ecole practique des hautes etudes, kuźni kadr słynnej szkoły Annales. Przez całą swoją dalszą karierę naukową starał się przenosić na grunt polski wzorce francuskiego modernizmu. Związał się na stałe z Polską Akademią Nauk, gdzie pracował od 1955 do 1985 roku. Przez kilka lat wykładał również na Sorbonie.

Profesor Bronisław Geremek (fot. Andrzej Barabasz, CC-BY-SA-3.0)

W 1960 roku obronił pracę doktorską, a w 1972 uzyskał stopień doktora habilitowanego. Obydwie prace dotyczyły średniowiecznego Paryża. W pierwszej Geremek zajął się rynkiem pracy oraz prostytucją w tym mieście. Habilitacja dotyczyła z kolei ludzi marginesu i została wydana drukiem („Ludzie marginesu w średniowiecznym Paryżu: XIV-XV wiek”, 1972 i ponownie w 2003),

Bronisław Geremek opublikował łącznie kilkadziesiąt artykułów i dziesięć książek, tłumaczonych na 10 języków. Pasjonowała go historia społeczna i historia mentalności ludzi średniowiecza. Wielokrotnie powracał do tematu Paryża i ludzi marginesu („Życie codzienne w Paryżu Franciszka Villona”, 1972; „Świat «opery żebraczej»: obraz włóczęgów i nędzarzy w literaturach europejskich XV-XVII wieku”, 1989; „Litość i szubienica: dzieje nędzy i miłosierdzia”, 1989). W istotnym stopniu przyczynił się do rozwoju polskich badań nad exemplami średniowiecznymi. Był redaktorem i współautorem dotykającego tej tematyki tomu „Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza” (1978).

Blisko współpracował ze szkołą Annales, przede wszystkim ze stojącym na jej czele Jacques'em Le Goffem. Francuski mediewista wielokrotnie wspominał Geremka i jego dorobek naukowy w swoich książkach (np. w „The birth of Europe”, 2005). Co więcej, Bronisław Geremek jako jeden z nielicznych Polaków publikował swoje prace w zbiorach artykułów badaczy z kręgu Annales, np. w tomie „Człowiek średniowiecza” pod redakcją Le Goffa. Swoim związkom z francuską nauką dał też wyraz tłumacząc fundamentalną pracę Fernanda Braudela „Historia i trwanie” (1971).

Polskim miłośnikom historii profesor Geremek jest znany również jako współautor i redaktor syntetycznej „Kultury Polski średniowiecznej”, wzorowanej na „Kulturze średniowiecznej Europy” Jacquesa Le Goffa.

W latach 80. Geremek stopniowo odsuwał się od pracy naukowej, w coraz większym stopniu zajmując się działalnością polityczną. Po 1989 roku nie powrócił już do szerszych badań historycznych, publikując głównie na tematy związane ze współczesną sytuacją międzynarodową.

Wprawdzie jego aktywna działalność na polu historii trwała tylko kilkanaście lat, jednak wystarczyła by stał się jednym z najbardziej znanych historyków w Polsce. Dzięki licznym publikacjom w języku francuskim również nad Sekwaną jego nazwisko jest dobrze znane.

Pisał wprawdzie trudnym językiem, niekiedy nieprzystępnym, nie umniejsza to jednak wartości jego prac. Nie byłoby też przesadą powiedzieć, że Bronisław Geremek nie tylko pisał o historii, ale sam do niej przeszedł.