Czy Kaspar Hauser istniał naprawdę?
Kim był Kaspar Hauser?
Kaspar Hauser to młody chłopak, który pojawiał się nagle w 1828 roku w Norymberdze, praktycznie znikąd. Miał około 16–17 lat, ledwo potrafił mówić, a jego zachowanie wskazywało na to, że całe życie spędził, będąc izolowany od świata. Stał się symbolem „dzikiego dziecka” wystawionego nagle na cywilizację, a jednocześnie figurą tajemnicy i legend. Czy to możliwe? Przypadek ten został wielokrotnie opisany. Jak zauważa Janusz Majcherek:
Całkowite pozostawanie poza jakąkolwiek kulturą i jednoczesne pozostawanie człowiekiem jest w zasadzie niemożliwe lub dotyczy przypadków jednostkowych i wyjątkowych w skali ludzkości (Kaspar Hauser) albo będących wytworami fikcji literackiej (Tarzan, Mowgli). Ludzie żyjący w całkowitej izolacji społecznej (Robinson Cruzoe, skądinąd też postać literacka, choć wzorowana ponoć na autentycznym przypadku, pustelnicy czy członkowie zakonów klauzurowych) urzeczywistniają jednak pewien model lub typ kultury, poprzez konkretny język, religię, strój, rodzaj spożywanych potraw i inne elementy swego, nawet jeśli bardzo prostego życia.
Hauser był księciem z Badenii?
Jedna z najpopularniejszych teorii głosiła, że Hauser był prawowitym następcą tronu Badenii, który będąc jeszcze w kołysce, został zastąpiony innym dzieckiem. Rzekomo miał być synem księcia Karola von Baden i jego żony Stefanii de Beauharnais, ale przez lata miał żyć w ukryciu, ponieważ to miało uniemożliwić jego roszczenia do tronu. Rozpowszechniono plotki, że uprowadził go i ukrył ktoś z otoczenia panującej dynastii. Jednakże analizy krwi z 1996 roku i materiału DNA z 2002 wykluczyła pokrewieństwo z dynastią książęcą.
Przypomnijmy, że przeprowadzono analizę DNA ubrań, które najprawdopodobniej miał na sobie Kaspar Hauser w momencie śmierci. Plama krwi pochodząca z bielizny została przebadana przez Instytut Medycyny Sądowej Uniwersytetu w Monachium (ILM) oraz Laboratorium Służby Kryminalistycznej w Birmingham (FSS). Jak wskazano w artykule „DNA analysis in the case of Kaspar Hauser”: „plamy krwi oraz próbek krwi pobranych od dwóch żyjących krewnych Stefanii de Beauharnais ze strony matki zsekwencjonowano mitochondrialne DNA (mtDNA). Sekwencja z zakrwawionych ubrań różniła się od sekwencji znalezionej w obu referencyjnych próbkach krwi w siedmiu potwierdzonych pozycjach.
Zagadkowa śmierć
17 października 1829 roku ktoś zaatakował go siekierą, ale Kaspar ocalał. Kolejny „zamach” na jego życie miał miejsce 14 grudnia 1833 roku podczas spaceru po ogrodach dworskich w Ansbachu, gdzie został zwabiony podstępem. Hauser został wówczas śmiertelnie raniony nożem. Podał, że zaatakował go nieznajomy, ale wiele wskazuje na to, że… mógł ranić się sam, pragnąc zwrócić na siebie uwagę. Aczkolwiek współcześni badacze zajmujący się kryminologią wskazują, że nie można definitywnie wykluczyć zarówno samobójczego ciosu nożem, jak i zabójstwa.
Hauser zmarł kilka dni później, mając zaledwie 21 lat. Okoliczności jego śmierci są niejasne i nie zostały wyjaśnione. Na jego nagrobku wyryto pamiętne dwa zdania: „Tu spoczywa Kaspar Hauser, zagadka swoich czasów. Narodził się w nieznanych okolicznościach, jego śmierć owiana jest tajemnicą”.
Hauser i popkultura
Zagadkowy życiorys wywołał niemałe zainteresowanie Kasparem Hauserem. Jego krótka, acz naznaczona tajemnicą, biografia została wykorzystana przez twórców filmowych. Jedną z produkcji przybliżającą jego życiorys jest film „Zagadka Kaspara Hausera” („Każdy za siebie i Bóg przeciw wszystkim” - oryginalny tytuł) w reżyserii Wernera Herzoga z 1974 roku.
To jednak nie koniec, bowiem niemal dwadzieścia lat później, w 1993 roku, Peter Sehr nakręcił film pt. „Kaspar Hauser”, a w 2012 roku Davide Manuli - „Legendę Kaspara Hausera”. Słynna „sierota Europy” została też bohaterem wielu utworów muzycznych, poematów oraz powieści. W wierszu „Kaspar Hauser śpiewa” opublikowanym w zbiorze poezji „Sagesse” z 1880 uwiecznił go Paul Verlaine, a bohaterem powieści „Kaspar Hauser, czyli dziecię Europy” uczynił go Jakub Wassermann, a w latach 80. Grzegorz Ciechowski napisał piosenkę „Kaspar Hauser”, która znalazła się na albumie pt. „Obywatel G.C.”. Kilka lat później Hauser zainspirował też Suzanne Vega, która śpiewała o nim w piosence „Wooden Horse (Caspar Hauser’s Song)”.
Źródła:
- J. Majcherek, Kultura, osoba, tożsamość. Z zagadnień filozofii i socjologii kultury, Kraków 2009.
- G. M. Weichhold, J. E. Bark, W. Korte, W. Eisenmenger, K. M. Sullivan, DNA analysis in the case of Kaspar Hauser, Int J Leg Med, 287–291 (1998).
- www.filmopedia.org,
- www.mysteriouspeople.com,
- www.kopalniawiedzy.pl,
- www.pubmed.ncbi.nlm.nih.gov.
