Sylwetki i biografie

Wszystkie kobiety polskiego asa wywiadu

Jego życiorys mógłby stać się kanwą serii filmów sensacyjnych. Oszukiwał Niemców, imponował Francuzom, służył Polsce. Czy Roman Czerniawski równie dobrze radził sobie z kobietami?

Andrzej Brzeziecki

Warszawska premiera książki Pawła Machcewicza „Narodowy komunizm po polsku. Partyzanci Moczara”

Zapraszamy na warszawską premierę książki Pawła Machcewicza „Narodowy komunizm po polsku. Partyzanci Moczara”. Spotkanie z autorem poprowadzi profesor Antoni Dudek. Odbędzie się w czwartek, 16 października o 18:00 w Faktycznym Domu Kultury.

Ciekawostki i rocznice

41 nominacji i ani jednego Nobla. Czy układy odebrały należne mu uznanie?

Gilbert N. Lewis położył podwaliny pod współczesną wiedzę o wiązaniach chemicznych, a jego nazwisko zna dzisiaj każdy student chemii. Mimo 41 nominacji nigdy nie zdobył Nagrody Nobla. Co stało za kontrowersyjnymi decyzjami Komitetu Noblowskiego?

Magdalena Stopa – „Eleonora Plutyńska. Wielka dama polskiej tkaniny” – recenzja i ocena

Co się stanie, gdy reporterka z wrażliwością na losy kobiet sięgnie po biografię jednej z najciekawszych postaci powojennego polskiego wzornictwa? Jeśli tą reporterką jest Magdalena Stopa, a bohaterką – Eleonora Plutyńska, to dostajemy książkę nie tylko solidną faktograficznie, ale i przyjemną w odbiorze.

Nina Kucharczyk

Wywiady

Ludwik Fleck: filozof, który trafił na medycynę i wynalazł szczepionkę na tyfus

Ludwik Fleck był światowej sławy mikrobiologiem, który we lwowskim getcie opracował metodę wytwarzania przeciwtyfusowej szczepionki z moczu. To geniusz, którego jak piszą autorki jego biografii – dr hab. Maria Ciesielska i Anna Wacławik - „niepodległa II RP (…) nie chciała, niemiecki faszyzm skazał na zagładę, a PRL zrobiła z niego zakładnika”.

Dariusz Kortko, Judyta Watoła – „Zembala. Szpital to ja. Historia słynnego kardiochirurga”

Dariusz Kortko, Judyta Watoła proponują czytelnikowi książkę „Zembala. Szpital to ja. Historia słynnego kardiochirurga”. To opowieść o człowieku pełnym sprzeczności – oddanym pacjentom i bezwzględnym dla pracowników.

Dziś premiera filmu poświęconego niezwykłym losom Krystyny Skarbek!

„Skarbek” – produkcja została rewelacyjnie przyjęta po uroczystej premierze w Wielkiej Brytanii (angielski tytuł: „The Partisan”), a w Polsce kina ograniczają wyświetlanie filmu do pojedynczych seansów. Motywują to tym, że Polacy nie będą zainteresowani historią Krystyny Skarbek - Polki, która stała się legendą wśród szpiegów. Czy faktycznie Polaków nie interesuje już ich własna historia? Film ma premierę dziś i głównie wyświetlany jest przez sieć Cinema City oraz kina jednosalowe w całej Polsce. Warto pójść na seans, bo była to kobieta absolutnie niezwykła.

Co naprawdę wydarzyło się w Kiejdanach? Video

Czy Radziwiłł rzeczywiście zasłużył na łatkę zdrajcy, jaką przypięli mu Sienkiewicz i Hoffman?

Anna Wacławik, Maria Ciesielska

Ludwik Fleck: człowiek, który pokonał tyfus

Z szacunków Flecka wynikało, że z moczu jednej chorej osoby można wyprodukować aż 40 porcji szczepionki przeciwko tyfusowi. Jego wakcyna była tańsza niż ta stworzona przez Rudolfa Weigla.

Jarosław Molenda – „Tajemnice Nagrody Nobla”

Książka Jarosława Molendy „Tajemnice Nagrody Nobla” odkrywa mniej znane kulisy Nagrody Nobla – opowiada o jej genezie, mechanizmach działania i momentach, w których „najwyższe wyróżnienie” stawało się źródłem skandali.

Niepokorny. Profesor Zbigniew Wójcik Fragmenty książek Wydawnictwa IPN

Profesor Zbigniew Wójcik – patriota, strażnik pamięci Piłsudskiego, historyk. Odważny człowiek, który żył w trudnych czasach. Posłuchaj fragmentu biografii wydanej przez Wydawnictwo IPN i poznaj niezwykłego człowieka.

Sikorski kontra Piłsudski. Polityczny spór trwał dziesięciolecia i nie brano w nim jeńców

Konflikt między Władysławem Sikorskim a Józefem Piłsudskim przeżył ich obu. Jaka była geneza i czego dotyczyła zapalczywa niechęć między ich obozami politycznymi?

Michał Danowski

„Chopin, Chopin” - megaprodukcja przybliżająca dzieje poety fortepianu niebawem w kinach

„Chopin, Chopin” to polski dramat biograficzny przybliżający dzieje poety fortepianu. Jest to także jeden z najdroższych polskich filmów, bowiem jego budżet ma osiągnąć ponad 64 miliony złotych.

„Ród Guinnesów” to serial przybliżający dzieje rodu właścicieli browaru Guinness

Netflix przygotował kolejny serial kostiumowy inspirowany prawdziwymi wydarzeniami. To „Ród Guinness”, którego scenarzystą jest Steven Knight, twórca serialu „Peaky Blinders”. Premierę zaplanowano na 25 września 2025 roku.

Dzięki niemu rodzinny browar podbił świat. Kim był patriarcha „Rodu Guinnessów”?

Benjamin Guinness wprowadził rodzinny browar w nową epokę, otwierając się na światowy rynek i zwielokrotniając produkcję. Po jego śmierci losy browaru spoczęły w rękach czwórki jego dzieci, o których opowiada nowy serial wyprodukowany przez platformę Netflix – „Ród Guinnessów”.

Ojciec kontra syn. Jerzy I nie chciał dzielić się władzą

Niechęć do księcia Walii oraz obawy o jego rosnącą popularność doprowadziły króla do stanowczych decyzji.

Magdalena Makówka

Wywiady

Clare Mulley: Elżbieta Zawacka wywalczyła uznanie kobiet za żołnierzy, ratując tysiące z nich po powstaniu warszawskim

Elżbieta Zawacka, znana pod pseudonimem "Zo", była jedyną kobietą w elitarnej grupie cichociemnych. Ta „jedynaczka z obłoków” podejmowała się niebezpiecznych misji. Jej biografię przybliża, Clare Mulley, brytyjska pisarka, biografka, popularyzatorka historii i autorka książki „Agentka Zo. Nieopowiedziana historia nieustraszonej bojowniczki ruchu oporu Elżbiety Zawackiej”.

Generał Jan Kazimierz Kruszewski Fragmenty książek Wydawnictwa IPN

Kim był Jan Kazimierz Kruszewski? Dlaczego tak niewiele wiemy o generale? Jakie były jego dzieje? I dlaczego to ważna postać w historii Polski? Posłuchaj fragmentu biografii dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza.

Anna Wacławik, Maria Ciesielska – „Fleck. Ocalony przez naukę”

Anna Wacławik, Maria Ciesielska proponują czytelnikowi książkę „Fleck. Ocalony przez naukę”. Powstała ona na bazie wieloletnich badań autorek w Polsce, Ukrainie, Niemczech i Izraelu.

Moczar i Moskwa

W co grał Mieczysław Moczar? Czy miał szansę na przejęcie schedy po Gomułce? Czym była „grupa Szelepina” i jaki miała związek z postrzeganiem Moczara przez Kreml?

Paweł Machcewicz

Redakcyjne

Premiera audiobooka: Michał Gadziński – „Perły imperium brytyjskiego”

Audiobook Michała Gadzińskiego „Perły imperium brytyjskiego” to gratka nie tylko dla fanów angielskiej rodziny królewskiej. Królowa Wiktoria, Edward VII, Churchill, Elżbieta II są bohaterami nie tylko podręczników, ale i seriali. Ten audiobook pozwoli Ci odkryć prawdziwe oblicze polityki mocarstwa, które odcisnęło piętno na losach nie tylko Brytyjczyków, ale i całej Europy.

Michał Gadziński

Wspomnienia

Cezar i wybuch wojny domowej

Ten słynny konflikt wybuchł w 49 roku p.n.e. Dawni triumwirowie, Gajusz Juliusz Cezar i Pompejusz Wielki musieli stoczyć bezwzględną walkę o panowanie nad Rzymem.

Gajusz Juliusz Cezar

Polak zrewolucjonizował produkcję yerba mate

Dzięki niezwykłej pomysłowości Jan Szychowski nie tylko usprawnił i zautomatyzował proces produkcji yerba mate, ale także stworzył jedną z najpopularniejszych do dzisiaj marek.

Clare Mulley – „Agentka Zo. Historia Elżbiety Zawackiej, bohaterki drugiej wojny światowej”

Clare Mulley w książce „Agentka Zo. Historia Elżbiety Zawackiej, bohaterki drugiej wojny światowej” opisuje historię tej, która jako jedyna kobieta dołączyła do polskich elitarnych sił specjalnych, cichociemnych. Po wojnie została zdemobilizowana jako jedna z najbardziej odznaczonych kobiet w historii Polski.

Paweł Machcewicz – „Narodowy komunizm po polsku. "Partyzanci" Moczara”

W książce „Narodowy komunizm po polsku. "Partyzanci" Moczara” prof. Paweł Machcewicz rekonstruuje próbę stworzenia przez Moczarowców nośnej społecznie propozycji ideowej.

Carlo Acutis zwany bożym influencerem zostanie świętym

Carlo Acutis zostanie pierwszym świętym Kościoła katolickiego z pokolenia milenialsów. Kanonizacja, która odbędzie się 7 września, będzie pierwszą za pontyfikatu papieża Leona XIV.

Wspomnienia

Jak zostałem cichociemnym: polski żołnierz opowiada swoją historię

Gdy Niemcy w 1939 roku zaatakowali Polskę, Kazimierz Bernaczyk-Słoński miał dopiero 17 lat. Oto jak wspomina swoją wojenną tułaczkę z Torunia do Wielkiej Brytanii, a następnie szkolenie na cichociemnego.

relacjebiograficzne.pl

Powstaje film poświęcony życiu i działalności Jacka Kuronia

Ruszyły zdjęcia do filmu biograficznego przybliżającego dzieje Jacka Kuronia i jego żony. Obraz „Bez Ciebie mnie nie będzie. Historia życia Jacka i Gajki Kuroniów” reżyseruje Piotr Domalewski, a premierę zaplanowano na 2026 roku.

Bolesław Burski – „Pawiak, Majdanek, Auschwitz” – recenzja i ocena

80 lat po zakończeniu wojny wydana literatura wspomnieniowa liczy bez mała setki kilometrów bieżących. Jeszcze więcej manuskryptów znajduje się w różnego rodzaju zasobach archiwalnych, w tym również w zbiorach rodzinnych. Cieszy, że wciąż podejmowane są próby kolejnych edycji wspomnień.

Daria Czarnecka

Chłopiec z Bawarii. Mało znana młodość Josefa Mengelego

„Jeszcze o mnie przeczytasz w encyklopedii” – zapowiedział w dzieciństwie Josef Mengele. Jego proroctwo się spełniło, ale chyba nie tak, jak planował. Zanim stał się symbolem okrucieństwa, był ambitnym chłopcem z Günzburga, który marzył o karierze naukowej i światowej sławie.

Aleksandra Kustra

Konkursy

Konkurs: Wojna domowa

Zapraszamy do wzięcia udziału w naszym konkursie, w którym do wygrania są 4 egzemplarze książki „Wojna domowa” Wydawnictwa Czytelnik.

Gajusz Juliusz Cezar – „Wojna domowa”

Książka „Wojna domowa” Gajusza Juliusza Cezara stanowi drugą część Corpus Caesarianum – zbioru dzieł historycznych autorstwa Gajusza Juliusza Cezara oraz jego kontynuatorów – i zawiera opis walk o władzę w imperium rzymskim w latach 49–45 p.n.e.

Głupiec, który dorównał Aleksandrowi Wielkiemu: Oda Nobunaga

W młodości nazywano go głupcem, a jednak zwyciężał w starciach z miażdżącą przewagą liczebną wroga oraz walcząc na wielu frontach jednocześnie, otoczony przez nieprzyjaciół. Jaki był sekret geniuszu Nobunagi – jednego z najważniejszych wodzów w historii Japonii?

Mateusz Balcerkiewicz

Colin Jones – „Upadek Robespierre’a. Ostatnie 24 godziny terroru” – recenzja i ocena

Przewrót 9 thermidora zmienił historię Francji. Colin Jones w swej fenomenalnej książce rozkłada na czynniki pierwsze dzień, w którym obalono Maximiliena de Robespierre’a.

Cezary Wołodkowicz

Pierwsza kobieta w historii, która zdobyła Mount Everest i Koronę Ziemi. Kim była Junko Tabei?

„Po prostu wspięłam się na górę” – tak skromnie wspominała swoją największą życiową wyprawę Junko Tabei, która 16 maja 1975 roku jako pierwsza kobieta stanęła na szczycie Mount Everest.

Kleopatra — piękność znad Nilu (cz. 1)

Kleopatra, najsłynniejsza egipska królowa. Mimo iż historia zna siedem kobiet z dynastii ptolemejskiej noszących to imię, tylko jedna z nich znana jest powszechnie aż do dziś.

Emilia Matuszewicz

Ciekawostki i rocznice

Emil Škoda – kim był twórca marki, którą pokochali Polacy?

Każdego roku na polskie drogi trafiają tysiące samochodów marki Škoda. Nie wszyscy wiedzą, że zakłady Škody za jego życia produkowały broń, maszyny przemysłowe, a nawet lokomotywy, ale nie samochody. Oto krótka historia życia czeskiego inżyniera.

Oskar Depczyński

L.J. Trafford – „Najgorsi cesarze starożytnego Rzymu” – recenzja i ocena

Czy warto zgłębiać sylwetki rzymskich cesarzy, którzy byli, delikatnie mówiąc, niezbyt lotni, słabi i kompletnie nieprzygotowani do rządzenia? L.J. Trafford odpowiada bez wahania: tak! I trzeba przyznać – przekonuje do tego z dużym wdziękiem.

Nina Kucharczyk

Najpotężniejsza organizacja przestępcza II RP. Trzęśli całym Wilnem

Mówiono o nich „wileńska cosa nostra”. Mieli zresztą zażyłe kontakty z amerykańskimi mafiozami.

Mariusz Gadomski

Daniel Czerwiński (red.) – „Dąbrowszczacy i wojna domowa w Hiszpanii” – recenzja i ocena

Historiografia światowa niepozbawiona ideologicznego zacięcia, błąka się od wizji profrankistowskich do prorepublikańskich i wbrew pozorom trudno znaleźć rzetelne opracowania oparte na krytycznej analizie materiału archiwalnego. Omawiana publikacja na szczęście nie zawodzi.

Marek Chrzanowski

Nowy spór o Marię Skłodowską-Curie. Europejski Bank Centralny pominął jej polską tożsamość

Spór między Warszawą a Paryżem – takie nagłówki pojawiły się w ostatnim czasie w szeregu zagranicznych serwisów, od niemieckich, przez belgijskie, po rumuńskie. Powodem tych napięć jest decyzja Europejskiego Banku Centralnego, który postanowił docenić Marię Skłodowską-Curie i zaproponował, by umieścić jej wizerunek na banknocie 20 euro. Sęk w tym, w jakiej formie zamierza ją tam podpisać – w pierwotnej propozycji pojawił się tylko francuski człon jej nazwiska.

Katarzyna Łabicka

Niewolnica prezydenta USA. Co wiemy o Sally Hemings?

Od ponad 200 lat życie Sally Hemings jest źródłem plotek i domysłów. Czy niewolnica i trzeci prezydent Stanów Zjednoczonych, Thomas Jefferson, byli parą kochanków urodzonych w niewłaściwej epoce? A może Jefferson wykorzystał swoją uprzywilejowaną pozycję, by zatrzymać kobietę przy sobie?

Łukasz Muniowski

Batory zostaje królem

Był czerwiec 1574 roku, tron Rzeczpospolitej opustoszał, a szlachta stanęła przed kolejnym wyborem władcy.

Jakub Jędrzejski

„Dzięcioł i Violetta” to filmowa opowieść o Violetcie Villas

Powstaje film o diwie polskiej muzyki - Violetcie Villas. Obraz reżyseruje Karolina Bielawska, autorka nagradzanego dokumentu „Mów mi Marianna”. Filmową biografię Violetty Villas zobaczymy w przyszłym roku.

Ozzy Osbourne nie żyje. Muzyk zmarł w wieku 76 lat

Ozzy Osbourne, czyli „Książę Ciemności” i gwiazda heavy metalu, zmarł 22 lipca 2025 roku, zaledwie kilkanaście dni po pożegnalnym koncercie w Birmingham.

Jako pierwszy człowiek w historii dwa razy opłynął Ziemię? Dzisiaj nikt o nim nie pamięta

W epoce wielkich odkryć geograficznych, gdy nazwiska takie jak Magellan czy Drake przeszły do historii, jedno imię pozostało niemal zupełnie zapomniane. Kim był Maestre Anes i czy rzeczywiście jako pierwszy w dziejach dwukrotnie opłynął Ziemię?

Marta Byczkowska-Nowak – „Nieocalony. Tadeusz Borowski. Biografia” – recenzja i ocena

Spotkania z ludźmi o skomplikowanej osobowości, bezkompromisowymi, wrażliwymi, utalentowanymi, zwykle są trudne, ale też wartościowe. Zostawiają emocjonalny ślad, skłaniają do przemyśleń. Taka jest również biografia jednego z nich. Jeżeli twórczość Tadeusza Borowskiego robi na czytelnikach dojmujące wrażenie, to książka o nim – również.

Katarzyna Kucharczuk

Tak upadł Robespierre

Nazywany był Nieprzekupnym. Kreował siebie na obrońcę wolności i demokracji, a okazał się zamordystą. „Robespierre jest tyranem!” – usłyszał lud Paryża w lipcu 1794 roku. Jak doszło do upadku czołowego przywódcy rewolucji francuskiej?

Colin Jones

Pastuch z Tracji został cesarzem Rzymu. Co wiemy o jego młodości?

„Po dziennej porcji blisko 30 kilogramów mięsa gasi pragnienie, opróżniając kapitolińską amforę wina (ok. 25 l)”.

Łukasz Ścisłowicz

Bogdan Musiał – „Walizka Mengelego. Anatomia oszustwa” – recenzja i ocena

Tajemnicza walizka, rzekome notatki Josefa Mengelego i śledztwo, które odsłania skomplikowaną mistyfikację. Bogdan Musiał w najnowszej książce nie tylko rekonstruuje system nazistowskich pseudomedycznych eksperymentów, ale także pokazuje, jak łatwo współczesna wyobraźnia daje się zwieść fikcji, gdy ta podszyta jest autentycznymi emocjami i pozorami prawdy.

Iwona Szymichowska

Mat. pras. , Magdalena Mikrut-Majeranek

Powstał film o Jeffrey'u Manchesterze, złodzieju okradającym.... fastfoodowe restauracje

„Urodzony rabuś” to komedia kryminalna opowiadająca o jednym z najbardziej nietypowych przestępców w historii Stanów Zjednoczonych. Filmowa opowieść o złodzieju-celebrycie będzie miała kinową premierę 10 października 2025 roku.

Kommodus i jego monstrualne ego

Kommodus był megalomanem i hulaką. Jego poczucie humoru przyprawiało o mdłości. Chciał być jak Herkules, ale okazał się słaby i niemądry.

L.J. Trafford

Generał broni Tadeusz Jordan-Rozwadowski Fragmenty książek Wydawnictwa IPN

Kim był Tadeusz Jordan-Rozwadowski? Dlaczego mimo wielu zasług dla Polski przez wiele lat jego postać była zapomniana? Kto się do tego przyczynił? Posłuchaj fragmentu książki Wydawnictwa IPN i poznaj generała, jednego z najwybitniejszych dowódców WP.

Grzegorz Gajek – „Chrobry” – recenzja i ocena

Grzegorz Gajek serwuje nam powieść świeżą i skłaniającą do refleksji. I pozwala przyjrzeć się dziedzictwu Bolesława Chrobrego oczami jego dzieci – Mieszka i Regelindy.

Marek Chrzanowski

Ciekawostki i rocznice

Cesarz, który zgorszył Rzym. Kim był Heliogabal?

Panował zaledwie cztery lata, lecz już w starożytności zyskał opinię wyjątkowo złego władcy. Cesarz z dynastii Sewerów słynął z łamania tradycji dworskich i religijnych, a wiele jego zachowań wywoływało ponoć powszechne zgorszenie.

Jakub Jagodziński

Maciej Zaremba , Historia Na Szybko

Leszek II Czarny - początki panowania Video

W kolejnej odsłonie Historii na Szybko na popularnym kanale na YouTube ThrashingMadPL, autor przybliża historię rozbicia dzielnicowego podczas rządów w Krakowie Leszka Czarnego. Zapraszamy do oglądania!

Polka została uznaną lekarką w Imperium Osmańskim. Była siedemnastoletnią samotną matką

Osmański urzędnik poddał kobietę egzaminowi praktycznemu. Miała wyleczyć mamkę jego syna, która kilka lat wcześniej oślepła.

Małgorzata Król

„Państwowiec w muzeum. Robert Kostro w rozmowie z Piotrem Zarembą” – recenzja i ocena

Nakładem Wydawnictwa Iskry ukazała się niedawno książka „Państwowiec w muzeum”. Jest to wywiad-rzeka przeprowadzony przez Piotra Zarembę z Robertem Kostrą. Rozmowa z wieloletnim dyrektorem Muzeum Historii Polski pozwala nam dowiedzieć się wiele nie tylko na temat koncepcji i funkcjonowania tej placówki, ale też – co jeszcze bardziej interesujące – na temat opinii Roberta Kostry o dziejach naszego kraju.

Michał Gadziński