DWA GRUDNIE: 55. rocznica Grudnia ’70 45. rocznica odsłonięcia pomnika Poległych Stoczniowców 1970 44. rocznica wprowadzenia stanu wojennego
Pierwszy grudzień to grudzień 1970 roku, tragiczny szczególnie na Wybrzeżu. Uzbrojeni żołnierze i milicjanci, na zlecenie komunistycznej władzy, strzelali ostrą amunicją do ludzi, którzy wyszli na ulicę w sprzeciwie wobec przedświątecznej podwyżki cen żywności i braku gotowości rządzących do dialogu z narodem. Zginęło 45 osób, a 1165 odniosło rany. W tym roku przypada 55 rocznica tych tragicznych wydarzeń, a także 45 rocznica odsłonięcia pomnika Poległych Stoczniowców 1970, który powstał ku pamięci ofiar.
Drugi grudzień to grudzień 1981 roku. Władzę w kraju przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego. Tej jednej nocy z soboty na niedzielę, 12–13 grudnia, mundurowi wyposażeni w broń i łomy wyprowadzili z domów 3392 ludzi, których władza uznała za niebezpiecznych dla ustroju państwa. Solidarność została zdelegalizowana. Zamknięto granice, na ulice wyjechały czołgi, zamilkły telefony, cenzurowano korespondencję, zamknięto większość gazet, wszystkie kina. Zawieszono zajęcia w szkołach i na uczelniach.
– Pamięć, szacunek i wdzięczność należą się wszystkim imiennym i bezimiennym ofiarom Grudnia ’70 i Grudnia ’81, a także tysiącom bohaterów, którzy, nie bacząc na konsekwencje, nie zaprzestali starań o niepodległość i demokrację – mówi Basil Kerski, dyrektor ECS. – Pamięć to wspólnotowe zobowiązanie wobec tych, którzy dla naszej wolności poświęcili tak wiele, ale i wyzwanie, bo w wielu miejscach na świecie wciąż toczy się walka o wolność, a prawa człowieka stale są łamane.
organizatorzy | miasto Gdańsk, Samorząd Województwa Pomorskiego, Europejskie Centrum Solidarności
partner | Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
partner CSR | Energa z Grupy ORLEN
WYBRANE PUNKTY PROGRAMU
8–9/12/2025 PONIEDZIAŁEK – WTOREK
· ZA CHLEB I WOLNOŚĆ… GRUDZIEŃ 1970 NIE TYLKO NA WYBRZEŻU / konferencja naukowa Konferencja poświęcona strajkom w grudniu 1970 w całym kraju, zakończona premierowym / pierwszy dzień: Uniwersytet Gdański, drugi dzień: ECS, biblioteka
9/12/2025 WTOREK
· ULICE STANU WOJENNEGO / plenerowa wystawa fotograficzna
/ pl. Solidarności
· 18.00 / SOLIDARNOŚĆ / polska premiera filmu dokumentalnego, reż. David Bernet | 2025
Film stawia pytania o to, co solidarność znaczy we współczesnym świecie?
/ ECS, audytorium
13/12/2025 SOBOTA
· DWA GRUDNIE / spacery subiektywne W roli przewodników uczestnicy i świadkowie wydarzeń w grudniu 1970 i grudniu 1981: 11.00 | Danuta Kuroń, 12.30 | Andrzej Czuma, 14.00 | Mieszko Zieliński
/ wystawa stała ECS
· 12.00 / GDAŃSK PAMIĘTA / celebra pamięci ofiar w 44 rocznicę wprowadzenia stanu wojennego / pl. Solidarności, przed Bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej
· 13.00-16.00 / O POMNIKU… / pokaz filmów i muzealiów
Mało znane materiały filmowe i muzealia na co dzień przechowywanych w archiwalnym magazynie, traktujące o gdańskim pomniku Poległych Stoczniowców 1970
/ ECS, mediateka
14/12/2025 NIEDZIELA
· DWA GRUDNIE / spacery subiektywne W roli przewodników uczestnicy i świadkowie wydarzeń w grudniu 1970 i grudniu 1981: 11.00 | Jacek Taylor, 12.30 | Ewa Kulik-Bielińska, 14.00 | Edward Nowak
/ wystawa stała ECS
· 12.00 / ŚLADAMI GRUDNIA ‘70 / terenowy spacer przewodnicki, oprowadza Stanisław Sikora
· 12.00 / BIBUŁA W TAPCZANIE / spektakl teatralny dla dzieci i ich opiekunów Spektakl na motywach książki Michała Rusinka przygotował Miejski Teatr Miniatura w Gdańsku
/ ECS, biblioteka
· 13.00 / BIBUŁA I TAPCZAN. OGARNIJ PRL! | warsztaty edukacyjne dla rodzin
/ ECS, sale warsztatowe
· 13.00-16.00 / O POMNIKU… / pokaz filmów i muzealiów
/ ECS, mediateka
· OBŁAWA WEDŁUG JACKA KACZMARSKIEGO / spektakl muzyczny
Pieśni Jacka Kaczmarskiego we współczesnych aranżacjach w wykonaniu studentów Studium Wokalno-Aktorskiego im. Danuty Baduszkowej w Gdyni
15–17/12/2025 PONIEDZIAŁEK – ŚRODA
· NIE BĄDŹ BEZPIECZNY. POETA PAMIĘTA / wizualizacje na fasadzie ECS
Prezentowane będą archiwalne zdjęcia ze zbiorów ECS dokumentujące rewoltę grudniową 1970,
a także przywołane nazwiska ofiar
15/12/2025 PONIEDZIAŁEK
12.30 / GDAŃSK PAMIĘTA / zapalenie zniczy w miejscach śmierci ofiar Grudnia ’70
16/12/2025 WTOREK
· 10.00 / DZIEŃ PAMIĘCI GRUDNIA 1970 Upamiętnienia 55 rocznicy rewolty grudniowej 1970 i 44 rocznicy wprowadzenia stanu wojennego / pl. Solidarności, przed pomnikiem Poległych Stoczniowców 1970
· 15.00 / UROCZYSTOŚĆ WRĘCZENIA ODZNAK SOLIDARNOŚCI I PRAW CZŁOWIEKA ECS
Uhonorowani zostaną: Jerzy Borowczak, Aleksander Hall, Grażyna Staniszewska
/ ECS, wystawa stała, sala F (1 piętro)
· TO NIE NA DARMO / koncert
Wydarzenie upamiętnia ofiary rewolty grudniowej 1970 oraz odsłonięcie pomnika Poległych
Stoczniowców 1970. Koncert rozpocznie „Lacrimosa” Krzysztofa Pendereckiego, wystąpią
m.in. Piotr Cugowski, Sebastian Karpiel-Bułecka, Stasiek Kukulski, Julia Pietrucha, Mery Spolsky
/ ECS, ogród zimowy
· NIE TYLKO PRZEMYK. HISTORIE (NIE)OPOWIEDZIANE / spektakl
Spektakl o sojuszu studentów Uniwersytetu Gdańskiego z robotnikami strajkującymi w stanie wojennym w Stoczni Gdańskiej
/ ECS, audytorium
PEŁNY PROGRAM ZNAJDZIECIE KLIKAJĄC W TEN LINK!
