Dlaczego komuniści usunęli święto Trzech Króli?
Zobacz także:
Święto Trzech Króli zostało ustanowione, aby upamiętnić wizytę mędrców ze Wschodu – Kacpra, Melchiora i Baltazara – w Betlejem, gdzie przybyli, by oddać pokłon nowo narodzonemu Jezusowi. O wydarzeniu tym wspomina Ewangelia według świętego Mateusza (Mt 1-2). Obchodzone jest od III wieku, a znana nam wersja opowieści o Trzech Królach została utrwalona w średniowiecznych legendach i za sprawą malarstwa religijnego. Roman Zając, autor publikacji poświęconej mędrcom ze Wschodu, przyznaje jednak, że „przypominają mieszkańców Atlantydy z wiesza Wisławy Szymborskiej”.
Jak wskazuje ks. Andrzej Najda:
Poprzez opowiadanie o trzech mędrcach ze Wschodu, którzy przybywają do Jezusa i oddają Mu pokłon, Mateusz ukazuje sytuację pierwotnego Kościoła otwartego na pogan i doświadczającego wrogości i nienawiści ze strony żydowskiej Synagogi z powodu przynależności do Chrystusa. Ewangelista występuje przeciw rozpowszechnionemu w późnym judaizmie negatywnemu obrazowi narodów pogańskich, które szukają Boga i pragną przyjąć wiarę w Jezusa, o ile będą miały taką możliwość.
Trzej mędrcy, magowie czy trzej królowie mieliby zatem symbolizować ludzi szukających Boga, którym udało się Go odnaleźć.
6 stycznia - święto Trzech Króli
W dawnej Polsce 6 stycznia był dniem uroczystym i ustawowo wolnym od pracy. Tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości sprawa wspomnianego święta nie została jednak uregulowana. Kwestię tę precyzowała dopiero ustawa o dniach świątecznych przyjęta 15 listopada 1924 roku, a ustalenia te potwierdziła ustawa z 18 stycznia 1951 roku o dniach wolnych od pracy. Jednakże już 9 lat później decyzję zmieniono.
6 stycznia dniem wolnym od pracy
Dzień ustawowo wolny od pracy przypadający 6 stycznia, czyli w święto Trzech Króli, zniesiono na mocy dekretu Władysława Gomułki, będącego jednym z elementów polityki wyznaniowej ówczesnej władzy. Decyzja ta została usankcjonowana przez Sejm PRL. Podobny los spotkał święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (15 sierpnia). Działanie to uzasadniono wówczas „potrzebami gospodarki narodowej” oraz koniecznością promowania nowego porządku pracy. Władze komunistyczne dążyły do ateizacji społeczeństwa oraz ograniczenia wpływu, a także autorytetu Kościoła katolickiego i religii na życie społeczne.
Zniesienie świąt kościelnych miało - zdaniem rządzących - zwiększyć produktywność pracy i wpisywało się w szerszy plan laicyzacji społeczeństwa. Było też elementem walki ideologicznej z Kościołem i katolicyzmem, który odgrywał ważną rolę w życiu Polaków.
Przypomnijmy, że po II wojnie światowej komunistyczne władze stopniowo ograniczały dni wolne od pracy związane z tradycjami religijnymi. Święta, które wiązały się z dniami wolnymi od pracy, były traktowane jako przeszkoda w realizacji celów gospodarczych. W tym kontekście, zniesienie 6 stycznia jako dnia wolnego miało na celu podkreślenie wartości pracy i produktywności. Ustawa z 16 listopada 1960 roku była jednym z narzędzi realizacji tego celu.
Dzień wolny od pracy w święto Trzech Króli powrócił po 50 latach
Po upadku komunizmu w Polsce i odzyskaniu pełnej swobody religijnej rozpoczęły się starania o przywrócenie dnia wolnego w święto Trzech Króli. Finalnie, udało się to dopiero po 50 latach, a uczyniono to na mocy ustawy z 24 września 2010 roku, która weszła w życie 1 stycznia 2011 roku. Dodatkowo w 2009 roku zainicjowano tradycję organizacji orszaków Trzech Króli, które odbywają się w wielu miejscowościach na terenie całej Polski i stanowią okazję do integracji lokalnych społeczności i wspólnego kolędowania.
Święto przypadające 6 styczna obchodzone jest także m.in. w: Austrii, Chorwacji, Finlandii, Hiszpanii, Wenezueli, Włoszech, Grecji, Słowacji i Szwecji oraz trzech niemieckich landach (Bawarii, Bawarii-Wirtembergii, Saksonii-Anhalt), a w wielu krajach bożonarodzeniowe prezenty wręcza się właśnie dopiero w święto Trzech Króli. Tak jest np. w Hiszpanii.
Źródła:
- Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 15 listopada 1924 r. o dniach świątecznych.
- Ustawa z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy.
- Ustawa z dnia 16 listopada 1960 r. o zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy.
- Ustawa z dnia 24 września 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw.
- www.sejm.gov.pl.
- www.sejm.gov.pl
- Andrzej Jacek Najda, Święto Trzech Króli w Biblii i tradycji Kościoła [w:] „Studia nad Rodziną” 16/1-2 (30-31), s. 391-402.
- Roman Zając, Trzej królowie. Tajemnica mędrców ze Wschodu, Krakó 2020.