„Dzieje Hiszpanii”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena
„Dzieje Hiszpanii”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena
Recenzowana pozycja to ambitna, wielowątkowa próba opowiedzenia ponad dwóch tysięcy lat historii jednego z najbardziej fascynujących krajów Europy. Sama struktura publikacji – złożona z kilkudziesięciu artykułów, zarówno obszernych, jak i krótszych „detali” – zapowiada tematyczną różnorodność, podporządkowaną narracji polityczno-kulturowej. Czy w tym kontekście można mówić o jednej Hiszpanii? Choć intuicja podpowiada odpowiedź przeczącą, to jednak nie jest ona jednoznaczna. Historia „imperium Don Kichota” to bowiem dzieje ciągłych napięć, sporów i ideologicznych zmagań, ale też zdolności do twórczej syntezy – czego dowodem jest chociażby sytuacja po zakończeniu rekonkwisty.
„Chaos, różnorodność i wielorakość. Nie próbujmy odczytywać dziejów Hiszpanii według jednego klucza czy eleganckiego modelu. To zarówno ogromne projekty cywilizacyjne, imperialne ambicje, jak i napięcia regionalne, kontrasty i sprzeczności” – pisze Paweł Szadkowski w prologu. W jego ocenie „puls Hiszpanii” trudno uchwycić i poddać logicznej analizie. Podobną refleksję snuje Iwona Krupecka w artykule zamykającym numer – według niej Hiszpania to „mozaika do poskładania”, bez jednej ideowej nici przewodniej.
Potencjalnym spoiwem może być kultura, której poświęcono wiele miejsca. Kolejni autorzy przybliżają dziedzictwo architektoniczne, malarstwo, film i tradycje kulinarne – pokazując wielowymiarowość Hiszpanii oraz jej zdolność do przyswajania i przetwarzania wpływów z całego świata. Tomasz Targański analizuje genezę i kontrowersje wokół korridy, natomiast Marcin Piątek ukazuje hiszpańskiego ducha poprzez pryzmat sportu. Oprócz treści, ogromnym atutem publikacji jest warstwa wizualna – artykuły ilustrują liczne fotografie, przedstawiające zabytki, dzieła sztuki (także islamskiej), obrazy oraz ilustrujące współczesne wydarzenia.
Narracja rozpoczyna się od czasów Iberów, Celtów, Fenicjan i Greków, prowadzi przez okres panowania rzymskiego i państwo Wizygotów, aż do przełomowego momentu – najazdu muzułmańskiego i powstania Al-Andalus. Rekonkwista przedstawiona jest nie tylko jako militarny proces, lecz również jako mit założycielski, który przez współtworzył hiszpańską tożsamość. Kolejne rozdziały obejmują m.in. okres inkwizycji, rozkwit imperium kolonialnego, a także panowanie Habsburgów i Burbonów. Na szczególną uwagę zasługują teksty poświęcone schyłkowi imperium i burzliwemu XIX stuleciu – epoki wojen karlistowskich, kryzysów i zmian ustrojowych. Najobszerniej omówione zostały jednak dzieje XX i początku XXI wieku: od wojny domowej, przez czterdziestoletnią dyktaturę generała Franco, aż po proces demokratycznej transformacji. Autorzy, m.in. Jan Stanisław Ciechanowski, Bartłomiej Różycki i Mateusz Mazzini, analizują skutki tych wydarzeń z dużą wrażliwością i wyważeniem. Szczególnie interesujące są wątki współczesne – dotyczące sporów o rolę Kościoła, monarchii, pamięci historycznej oraz narastającej niestabilności politycznej.
Warto zwrócić uwagę także na obecność wątków polskich, w artykule „Na dwóch krańcach Europy” oraz licznych „detalach” poświęconych m.in. misji hrabiego Arandy w XVIII wieku, Polakom u boku Napoleona i ewakuacji przez Pireneje w czasie II wojny światowej. Czytelnik znajdzie w tomie również szereg ciekawostek i odpowiedzi na mniej znane pytania: Jaką rolę odegrała piechota tercio? Czy Joanna Kastylijska zasłużyła na przydomek „Szalona”? Gdzie zmarł konstruktor Messerschmittów? Czym charakteryzował się hiszpański eurokomunizm? Dlaczego w Caracas obalono pomnik Kolumba?
„Pomocnik Historyczny” wyróżnia się nie tylko bogactwem treści, ale i spójną, przystępną formą. Choć pisany przez wielu autorów, zachowuje jednolity ton i unika sensacyjności. Dla Czytelnika szukającego rzetelnego, pogłębionego obrazu Hiszpanii – to pozycja obowiązkowa. Pokazuje kraj niejednoznaczny, pełen sprzeczności, ale też o niezwykłym potencjale kulturowym i historycznym. Polecam uwadze!
Kup nowy Pomocnik Historyczny POLITYKI – LINK!
Zobacz też pozostałe publikacje, dostępne w ofercie Wydawnictwa Polityka.
