„Gotyk na dotyk” i nie tylko. 13 miejsc w Toruniu, które warto zobaczyć
Toruń, miasto założone aktem lokacyjnym w 1233 roku, jest drugim po Krakowie i pierwszym na Północy wielkim zespołem urbanistycznym, zachowanym w niemal nienaruszonym stanie od czasów średniowiecza. Toruńska starówka oraz jej okolice są prawdziwym skarbcem architektonicznym. Począwszy od gotyku nie ma takiej epoki w architekturze, która by nie pozostawiła tu po sobie żadnego śladu. Średniowieczny Zespół Miejski, w którego skład wchodzą Stare i Nowe Miasto oraz zamek krzyżacki, został w 1997 roku wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.
Ratusz staromiejski
Sercem Starego Miasta bez wątpienia jest Ratusz, który przez wieki stanowił administracyjne i handlowe centrum miasta. W jego pobliżu kwitło życie średniowiecznego i nowożytnego Torunia – odbywały się tu jarmarki, rycerskie turnieje, składano hołdy władcom czy też poddawano karom lokalnych przestępców. Jego monumentalne oblicze przywołuje wspomnienie świetności Torunia jako jednego z emporiów handlowych Związku Hanzeatyckiego. Ratusz wzniesiono w stylu gotyckim pod koniec XIV wieku, w oparciu o przywilej wielkiego mistrza krzyżackiego Konrada von Wallenrode. Włączono w jego mury wybudowaną ponad wiek wcześniej wieżę, którą podwyższono i w 1430 roku zwieńczono iglicą, na szczycie której została przedstawiona złota korona – symbol niezależności miasta i przywilejów królewskich. Wspaniały szczyt wieży został niestety bezpowrotnie zniszczony w czasie oblężenia szwedzkiego w 1703 roku. Dziś wieża jest cieniem dawnej świetności, ale warto wspiąć się na jej szczyt, aby móc podziwiać panoramę miasta.
Ratusz Staromiejski w Toruniu (fot. Piotr Kożurno, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe). Na początku XVII wieku dokonano rozbudowy i przebudowy budynku Ratusza według projektu znakomitego flamandzkiego architekta Antona van Obberghena. Architektoniczna forma w stylu manierystycznym oraz bogate zdobnictwo miały wyrażać idealne miasto rządzone w sposób prawy i sprawiedliwy. W wieży ratuszowej znajdował się skarbiec, zbrojownia i więzienie. Górne piętra były przeznaczone funkcjom administracyjnym, parter służył funkcjom handlowym oraz sądowniczym, zaś obszerne piwnice pod Ratuszem były miejscem, w którym szynkowano piwo i wino. Pod względem funkcjonalności Ratusz Staromiejski jest ewenementem na skalę światową. Dziś gmach Ratusza jest główną siedzibą Muzeum Okręgowego w Toruniu. Mieści ono zbiory sztuki gotyckiej, toruńskiego rzemiosła artystycznego, malarstwa i zbiory monet. Zwiedzający mogą odwiedzić także Salę Królewską, w której znajduje się najstarszy poczet królów polskich, jak i Salę Wielką, przyozdobioną wspaniałą kolekcją portretów patrycjatu toruńskiego z XVI-XIX wieku.
Z budynkiem Ratusza wiąże się bardzo ciekawa legenda, w której wbrew pozorom może być wiele prawdy. Podobno został on wzniesiony na wzór kalendarza. Pojedyncza wieża była symbolem jednego roku, cztery bramy odpowiadały czterem porom roku, natomiast dwanaście dużych sal równało się miesiącom zawartym w roku. Ratuszowych okien miało być tyle, co dni w roku, ale aby kalendarz był całkowicie zgodny z rzeczywistością, w latach przestępnych mieszczanie wybijali jedno okno. Czy jest to prawda? Można policzyć i samemu sprawdzić.
Trzy wielkie świątynie
Obserwując z oddali panoramę toruńskiej starówki, widzimy przede wszystkim monumentalne formy wielkich świątyń, które wysuwają się na pierwszy plan, onieśmielając zwiedzających. Wielkie gotyckie zabytki sakralne przypominają i w dalszym ciągu reprezentują ideę tego stylu architektonicznego. Olbrzymia, przytłaczająca forma i wieże, które sięgają ku sklepieniu niebieskiemu manifestują obecność sacrum. Gotyckie kościoły były symbolem bogactwa ducha, ale także demonstracją potęgi i zamożności ośrodka miejskiego. W przypadku Torunia przekaz hanzeatyckiego dobrobytu jest naprawdę klarowny. Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty odzwierciedla aspiracje zamożnego średniowiecznego patrycjatu. Jest to najstarsza i najważniejsza świątynia diecezji toruńskiej. Reprezentuje typ wysokiej hali z dominującym elementem w postaci potężnej, masywnej wieży. Jest przykładem najstarszej ceglanej budowli dawnego państwa krzyżackiego. Budowa kościoła rozpoczęła się w 1236 roku i trwała około 200 lat, gdyż patrycjat toruński rozbudowywał go kilkakrotnie, aby uzyskać efekt, który sprosta ich ambitnym oczekiwaniom.
Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty na Starym Mieście w Toruniu (fot. Wiesław Gwizdalski, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska). Najcenniejszym zabytkiem Nowego Miasta Torunia jest kościół św. Jakuba. Była to fara społeczności nowomiejskiej, która w głównej mierze zajmowała się rzemiosłem. Kamień węgielny pod budowę świątyni św. Jakuba został położony w 1309 roku. Mimo iż był reprezentowany przez nieco niższą rangę społeczną od sakralnego przybytku staromiejskiego, w żadnym wypadku nie odstawał ani pod względem bogactwa formy jak i wyposażenia. Jest to kościół bazylikowy, który wyróżnia się ciekawym systemem konstrukcyjnym, polegającym na przeniesieniu ciężaru sklepień nawy głównej za pomocą łuków odporowych na szkarpy naw bocznych. Bogactwo dekoracji, forma detali oraz użycie glazurowanej cegły, jak i inne rozwiązania architektoniczne, takie jak choćby zastosowanie wewnątrz świątyni sklepienia gwieździstego, świadczą o unikalności świątyni nowomiejskiej. Nie wspominając już o wyposażeniu wnętrza, które zajmuje ważne miejsce w historii polskiej sztuki sakralnej.
Kościół św. Jakuba na Nowym Mieście w Toruniu (fot. Lestat (Jan Mehlich), opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 2.5 Generic). Dawny kościół klasztoru franciszkanów pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu, górujący nad północną częścią Starego Miasta, był jednym z najwybitniejszych osiągnięć sztuki gotyckiej w Polsce i stał się wzorem dla rozwoju sakralnej architektury Północy. W jego przypadku zastosowano trójnawowy układ halowy na planie prostokąta. Kościół, zgodnie z regułą klasztoru był pozbawiony olbrzymich, strzelistych wież. Zastąpiono je trzema małymi sygnaturkami, które w żaden sposób nie uwłaczały jego monumentalności. Kościół mariacki był świątynią parafialną terenów podmiejskich. Reprezentował on warstwy najuboższe, ale dogodny okres rozwoju miasta oraz dobre stosunki franciszkanów z Krzyżakami sprawiły, że w latach 1350-1370 stworzono budowlę wyjątkową. To właśnie ona jest odzwierciedleniem gotyckiego przekazu – przytłacza formą, a zarazem iluminuje mistycznym światłem witraży.
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny na Starym Mieście w Toruniu (fot. Dawid Galus, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska). Od XVI wieku Toruń ulegał wpływom reformacji, stąd kościół mariacki od 1596 roku był najważniejszą świątynią protestancką Torunia. Ze względu na swoją nową rangę stał się miejscem pochówku wybitnych ludzi, m.in. luterańskiej królewny Anny Wazówny. Kościół Najświętszej Marii Panny nie był jednak odosobniony w swej luterańskiej historii. Podobnych zawirowań doświadczyły także pozostałe świątynie toruńskiej starówki. Przemiany w religijności dawnych Torunian były po prostu integralną częścią nowożytnej rzeczywistości, a ich relikty można znaleźć po dziś dzień w każdym z wymienionych powyżej kościołów.
Kup e-booka „Z historią na szlaku. Zabytki w Polsce, które warto zobaczyć”:
Dostępna jest także druga część e-booka!
Zamek krzyżacki
Ruiny zamku krzyżackiego stanowią pozostałość po najstarszej warowni Krzyżaków na ziemi chełmińskiej. Budowę komturskiego zamku rozpoczęto w drugiej połowie XIII wieku. Składał się z zamku głównego, międzymurza oraz przedzamcza. Jego plan wyróżnia się na tle zamków z późniejszego okresu, gdyż nie jest czworobokiem tylko układa się na kształt podkowy. Był on bazą wypadową do podboju ziem pruskich, ale jego budowa stanowiła również pierwszy etap tworzenia potężnego państwa zakonnego.
Ruiny zamku krzyżackiego w Toruniu (fot.1bumer, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska). W 1454 roku toruńscy mieszczanie zaatakowali warownie, tym samym rozpoczynając wojnę trzynastoletnią z zakonem krzyżackim. Podczas jej trwania, decyzją toruńskiej Rady miejskiej zamek został rozebrany. Dziś uporządkowane i zabezpieczone mury przyjmują formę trwałej ruiny, aby przypominać o zwycięstwie nad Krzyżakami.
Zamek Dybowski
Na lewym brzegu Wisły usytuowane są ruiny kolejnego zamku. Była to polska twierdza graniczna, wzniesiona po roku 1424, na mocy decyzji króla Władysława Jagiełły. Zamek Dybowski był siedzibą polskich starostów królewskich, a także pełnił funkcję stacji celnej na drodze do krzyżackiego Torunia. Intencjonalnie usytuowano go naprzeciw siedziby Krzyżaków aby demonstrować siły państwa polskiego i symbolizować trwałość Królestwa Polskiego po kujawskiej stronie Wisły.
Zamek Dybowski (fot.Pko, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International). Obecnie ruiny znajdują się pod opieką Fundacji „Zamek Dybów i Gród Nieszawa”, która dba o popularyzację tego niezwykłego miejsca. Warto więc opuścić choć na chwilę mury Starego Miasta i przeprawić się na drugą stronę Wisły, zwłaszcza że Fundacja organizuje wiele ciekawych wydarzeń, zarówno historycznych, jak i kulturalnych.
Twierdza Toruń
Toruń już od XIII wieku pełnił istotną funkcję obronną. Średniowieczne miasto było otoczone złożonym systemem fortyfikacji, w którego skład wchodziły podwójne mury obronne z basztami, bramami i barbakanami. W XVIII wieku udoskonalono je o barokowe bastiony, ale prawdziwa rewolucja militarna nastąpiła w XIX wieku. Zmiany techniczne i organizacyjne wpłynęły na nową sytuacją strategiczną miasta, które leżało wówczas na granicy Prus i Rosji. W latach 1878-1892 wybudowano 7 fortów głównych, 6 fortów pośrednich, 6 baterii artyleryjskich, 32 duże schrony piechoty oraz 52 schrony międzypola (artyleryjskie i amunicyjne). Elementy Twierdzy Toruń otaczające miasto przybrały formę dwóch pierścieni – wewnętrznego i zewnętrznego.
Brama Fortu IV Twierdzy Toruń (fot. Dawid Galus, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska). Po dziś dzień zachował się ich czytelny układ, który kiedyś stanowił pruską twierdzę I klasy. Dziś, jeżeli ktoś pragnie przeżyć żołnierską przygodę, powinien skorzystać z oferty Fortu IV, który jako jedyny jest w pełni przygotowany do przyjmowania turystów.
Toruń wśród gwiazd – planetarium
Historia Torunia już od długiego czasu wiąże się z kosmosem. Dzieje się tak dzięki sylwetce najsłynniejszego z jego mieszkańców – Mikołaja Kopernika. Za sprawą dziedzictwa słynnego astronoma, Toruń dziś może uznać się za największy w Polsce ośrodek astronomii obserwacyjnej. W 1945 roku powstało Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Jego inicjatorami i założycielami byli Władysław Dziewulski oraz Wilhelmina Iwanowska, naukowcy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, którzy również przyczynili się do powstania Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Obserwatorium posiada największy i najnowocześniejszy w Europie środkowowschodniej radioteleskop. Za jego pomocą toruńscy badacze mogą podjąć się wyjątkowych na skalę światową badań kosmosu.
Planetarium w Toruniu (fot. DerHexer, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported). Zwiedzając Toruń, warto więc wstąpić do planetarium, mieszczącego się na ulicy Franciszkańskiej. Rotundowy kształt budynku oraz kopulasta pokrywa dawnego zbiornika na gaz dziś jest przystosowana do przemierzania kosmosu. Tutaj dzięki specjalnemu projektorowi ZEISSA RFP można w jednej chwili przenieść się w dowolny zakamarek rozgwieżdżonego nieba, odbyć podróż kosmiczną na odległe planety czy spojrzeć z ich perspektywy na przestrzeń kosmiczną. Dodatkową atrakcją poza seansami astronomicznymi są interaktywne wystawy proponowane w salach Orbitarium i Geodium.
Polecamy e-book Jakuba Jędrzejskiego – „Hetmani i dowódcy I Rzeczpospolitej”
W sprzedaży dostępne są również druga i trzecia część tego e-booka. Zachęcamy do zakupu!
Gród Kopernika
Wróćmy jednak do postaci najsłynniejszego mieszkańca Torunia – Mikołaja Kopernika. Wielki astronom jest dumą i symbolem miasta, dlatego w samym sercu toruńskiej starówki, tuż pod ratuszem mieści się jego pomnik. Statua Kopernika ma wysokość 2,6 metra, jest wykonana z brązu i stoi na masywnym, granitowym cokole, na którym łaciński napis informuje, że upamiętnioną osobą jest Mikołaj Kopernik torunianin, który poruszył Ziemię, a zatrzymał Słońce i niebo. Monumentalna sylwetka astronoma przybrana jest w profesorską togę, a w lewej ręce dzierży astronomiczne narzędzie – astrolabium sferyczne. Pomnik jest najpopularniejszym punktem orientacyjnym wśród mieszkańców miasta i najbardziej atrakcyjnym elementem turystycznym. Nie sposób wyjechać z Torunia bez zdjęcia przy pomniku twórcy teorii heliocentrycznej.
Pomnik Mikołaja Kopernika w Toruniu (fot.Dmitriy Gadasyuk, domena publiczna). Na ulicy Kopernika mieści się Dom Mikołaja Kopernika, czyli średniowieczna kamienica, która w drugiej połowie XV wieku należała do rodziny Koperników i która mogła być teoretycznym miejscem narodzin słynnego astronoma. Teoretycznym, gdyż nie można wykluczyć, że Mikołaj Kopernik przyszedł na świat w innej kamienicy, mieszczącej się przy rynku staromiejskim, a która to w 1473 roku również była własnością rodziców przyszłego astronoma. Do czasów dzisiejszych zachowała się tylko ta, która mieści się właśnie przy ulicy Kopernika, dawniej zwaną ulicą św. Anny. Obecnie w tej i sąsiedniej, również gotyckiej kamienicy, znajduje się oddział Muzeum Okręgowego noszący nazwę Dom Mikołaja Kopernika. W kamienicy Koperników znajduje się wystawa, która odtwarza rzeczywisty układ wnętrz i ich wystrój z okresu od XV do XVIII wieku, tak aby zwiedzający mógł poznać realia życia ówczesnych mieszczańskich rodzin. Warto zwrócić uwagę na belkowane stropy, czy też dekoracje malarskie pokrywające ściany. Druga część muzeum została poświęcona sylwetce, życiu oraz działalności badawczej Mikołaja Kopernika. Spotkamy tutaj pamiątki po astronomie i jego rodzinie, różne wydania „De Revolutionibus”, a także przedmioty świadczące o wszechstronnej działalności naukowej Mikołaja Kopernika, pochodzące z pierwszej połowy XV wieku.
Dom Mikołaja Kopernika w Toruniu (fot. Dawid Galus, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska). Krzywa wieża
Władze każdego wielkiego ośrodka administracyjnego, także i Torunia, musiały przestrzegać ścisłej jurysdykcji wobec swych mieszkańców, dlatego dziś możemy mówić o historii i zabytkach dość niechlubnych, gdyż tyczących się więziennictwa. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na jeden z najsławniejszych toruńskich zabytków – Krzywą Wieżę. Pierwotnie była to średniowieczna baszta obronna, która stanowiła element fortyfikacji miasta. W XVIII wieku zmieniła jednak swoje przeznaczenie, stając się miejskim więzieniem dla kobiet. Nazwa oraz niesława wieży wynikają ze znacznego odchylenia od pionu owej budowli. Wiąże się z tym legenda o niepokornym krzyżaku, który wbrew obowiązującej go ścisłej reguły Zakonu zakochał się w córce bogatego kupca. Karą za grzech nieczystości miało być wzniesienie pochyłej wieży, która symbolizowałaby odejście od twardych zakonnych zasad. Tak właśnie Krzywa Wieża stała się odzwierciedleniem wszelkiego zła i występku. Co ciekawe, nawet za czasów naukowej działalności Mikołaja Kopernika snuto teorie o diabelskim zakrzywieniu budowli. Ówcześni uważali, że był to defekt spowodowany odkryciem bluźnierczej teorii heliocentrycznej. Co ciekawe, wiadomość ta dotarła do samego papieża i była poważnym argumentem za wpisaniem dzieła toruńskiego astronoma na indeks ksiąg zakazanych.
Toruńska Krzywa Wieża (fot. Zorro2212, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0). Dziś pod Krzywą Wieżą turyści poddają się tzw. „testowi prawości”, który ma sprawdzić ich sumienie. Istnieje wiara, że każdy, kto nosi w sobie ciężki grzech, nie będzie w stanie utrzymać równowagi pod zakrzywioną ścianą Wieży. Ten, kto nie upadnie, będzie mógł uważać się za osobę prawą, uczciwą i wierną. Warto więc przyjechać i przetestować czystość swojej duszy. Pozostając w temacie więziennictwa i stosowanych kar, warto zwrócić uwagę na figurę z pozoru sympatycznego osiołka, który znajduje się w centrum toruńskiej starówki, tuż obok pomnika Mikołaja Kopernika. Zapewne wielu zastanawia się, dlaczego tak miłe zwierzątko, które zapewne pełni rolę maskotki miasta, posiada obity blachą, ostry, spiczasty grzbiet? Okazuje się jednak, że dzisiejsza replika osiołka odnosi się do pręgierza wykorzystywanego do egzekwowania ciężkich przewinień wśród toruńskich żołnierzy.
Polecamy e-book Damiana Dobrosielskiego – „Kobieta w świecie Azteków”
Ludowe oblicze Torunia – Park Etnograficzny
Toruń to nie tylko historia patrycjatu i mieszczaństwa. Ważnym elementem jego dziedzictwa jest także kultura ludowa, której spuścizna została zachowana i dziś jest popularyzowana w Toruniu i jego bliskich okolicach. W samym centrum, nieopodal Starego Miasta, mieści się Muzeum Etnograficzne i przylegający do niego skansen, dzięki któremu można poznać uroki dawnej wsi polskiej. W obrębie ekspozycji Parku Etnograficznego można wyróżnić obiekty architektury ludowej z przełomu XVIII i XIX wieku, przeniesione z Kaszub, Kujaw, Borów Tucholskich oraz ziemi chełmińskiej i dobrzyńskiej. W skansenie oprócz w pełni wyposażonych zagród wiejskich można także odnaleźć wiatrak koźlak, młyn wodny, kuźnie, a także remizę strażacką.
Młyn wodny ze Strzyg w Parku Etnograficznym w Toruniu (fot.1bumer, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International). Podobny charakter ma drugi toruński skansen, znajdujący się w dzielnicy Kaszczorek. Jego ekspozycja dotyczy rybactwa oraz flisactwa wiślanego. Inicjatorem tych przedsięwzięć jest Muzeum Etnograficzne, jedno z trzech największych i samodzielnych jednostek w Polsce. W jego zbiorach można odnaleźć całokształt kultury ludowej północnej Polski, a w zakresie rybołówstwa całego kraju. Muzeum i Park Etnograficzny, ze względu na swoje położenie są wielkimi atrakcjami turystycznymi. Wystarczy kilka kroków, aby ze zgiełku tłocznego miasta przenieść się w zaciszne, wiejskie rejony.
Olędrzy w Wielkiej Nieszawsce
Nową atrakcją, zaproponowaną przez Muzeum Etnograficzne w Toruniu jest Olenderski Park Etnograficzny, który powstał w Wielkiej Nieszawsce – miejscowości oddalonej ok. 10 kilometrów na południowy zachód od Torunia.
Na terenie Parku można podziwiać i oczywiście zwiedzać cenne przykłady architektury charakterystycznej dla osadników olenderskich, pochodzące z przełomu XVIII i XIX wieku. Skansen obejmuje trzy zagrody, składające się z sześciu zabytkowych budynków mieszkalnych i gospodarskich. Należy wśród nich wyróżnić: dom podcieniowy, zbudowany we wsi Kaniczki w 1757 roku, jedyny przykład zagrody z zachowaną częścią mieszkalną, inwentarską i stodołą z miejscowości Niedźwiedź (1790) oraz unikatowy przykład wolno stojącego spichlerza ze wsi Wielkie Zajączkowo, pochodzący z początku XIX wieku. Zadbano o każdy szczegół, aby Park był wiernym odwzorowaniem olenderskiej wioski. Przy zagrodach pojawiają się studnie, piwniczki, płoty, ale także sady i przydomowe ogródki. Układ osady również odnosi się do tradycyjnego modelu rzędówki bagiennej. Główna droga została wytyczona wzdłuż wału przeciwpowodziowego, zabezpieczającego koryto Wisły, w poprzek której powstały równoległe pasy pól, które oddzielają kanały odwadniające obsadzone wierzbami. Na terenie Parku znajduje się także cmentarz mennonicki, relikt wspomnień po dawnej społeczności olenderskiej, dla której jeszcze do okresu końca II wojny światowej Wielka Nieszawka była ważnym ośrodkiem kultury ludowej i duchowej.
Olęderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce (fot. Piotr Kożurno, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe). Dziś olenderska osada przypomina nam o tym jak różnorodne pod względem kulturowym i religijnym były tereny dawnego Torunia i jego okolic. W końcu pierwotnie Olędrzy, wyznania głównie mennonickiego, byli osadnikami pochodzącymi z Fryzji i Niderlandów. Przybywając na tereny nadwiślańskie, zamienili bagnisty krajobraz w żyzne tereny uprawne, dzięki swym umiejętnością budowy kanałów i rowów melioracyjnych. Warto pamiętać o dokonaniach dawnych osadników, zboczyć z drogi na Toruń i odwiedzić to niezwykłe miejsce, bliżej poznając trudy życia tej niezwykłej społeczności, zwłaszcza, że jest to pierwsze takie miejsce na terenie Polski. Dodatkową atrakcją może być rejs łodzią typu bat z Bulwaru Filadelfijskiego do samego skansenu, podczas którego można będzie zagłębić się w historię Wisły, a także żyjących w niej stworzeń.
Toruń to nie tylko miasto piernika, gotyku i Kopernika. Jest to miejsce, gdzie każdego dnia czeka na turystów nowa atrakcja, niezależnie czy to będą historyczne pokazy, koncerty, czy różnego typu wydarzenia kulturalne. W zestawieniu wymieniłam najważniejsze punkty turystyczne, które znajdują się przeważnie w centrum, w obrębie Starego Miasta. Żeby poznać lepiej Toruń, warto pójść o krok dalej. Polecam wybrać się na spacer w kierunku choćby Przedmieścia Bydgoskiego. W jego obrębie znajduje się najstarszy Park Zoobotaniczny, założony w 1797 roku, a także rozległy, a jednocześnie urokliwy Park Miejski. W akompaniamencie niezwykłej architektury odpowiadającej stylom secesji, eklektyzmu, klasycyzmu, jak i w przypadku ułańskich koszar – projektu muru szachulcowego, można całkowicie wczuć się w czarującą atmosferę miasta.
