Holokaust w edukacji: Lekcje, które kształtują wrażliwość i odpowiedzialność

To również szczególna okazja, aby zastanowić się nad tym, jak przekazywać tę trudną historię młodszym pokoleniom. Zadanie to wymaga od nauczycieli i edukatorów szczególnej wrażliwości i odpowiednich narzędzi edukacyjnych, które pomogą uczniom zrozumieć tragiczne wydarzenia przeszłości, ich przyczyny i konsekwencje.

Dlaczego edukacja o Holokauście wciąż ma znaczenie?

Choć Holokaust jest jednym z najlepiej udokumentowanych wydarzeń w historii i mogłoby się wydawać, że pamięć o nim jest dziś powszechnie akceptowana i szanowana, wciąż istnieją grupy negacjonistów, które podważają historyczną prawdę o Zagładzie, umniejszają jej znaczenie lub próbują zniekształcać fakty. Jak zauważa prof. Piotr Trojański, negacjonizm to nie tylko ignorancja – to świadome działanie, które zagraża naszej wspólnej pamięci i otwiera przestrzeń dla nienawiści oraz antysemityzmu.

Właśnie dlatego edukacja o Holokauście powinna wykraczać poza przekazywanie wiedzy faktograficznej – powinna stać się narzędziem kształtującym wrażliwość i empatię, a także rozwijającym postawy odpowiedzialności za wspólne dobro.

Hi-Story Lessons – pomocnik dydaktyczny

Europejska Sieć Pamięć i Solidarność (ESPS) od lat wspiera edukatorów i nauczycieli, oferując kompleksowe narzędzia dydaktyczne. Platforma edukacyjna Hi-Story Lessons stanowi wyjątkowe źródło materiałów, które pozwalają w nowoczesny sposób wprowadzać tematykę Holokaustu do zajęć szkolnych. Wśród zasobów znajdują się zarówno artykuły, scenariusze lekcji i glosariusze, jak i narzędzia multimedialne oraz treści poświęcone różnorodnym aspektom Zagłady. Starannie opracowane materiały, dostępne w sześciu językach, umożliwiają uczniom nie tylko zgłębianie historii, ale także refleksję nad jej konsekwencjami w dzisiejszym świecie.

Edukacja o Holokauście – jak uczyć?

Holokaust to historia o masowym ludobójstwie, ale także o mechanizmach wykluczenia, dehumanizacji i społecznej bierności, które do niego doprowadziły. To również opowieść o odwadze, sprzeciwie wobec zła i woli przetrwania. Hi-Story Lessons oferuje materiały dydaktyczne, które pomagają zgłębiać te tematy w sposób przystępny i angażujący.

Miniartykuły, takie jak „Ścieżka do ludobójstwa i jej etapy”, przedstawiają kluczowe fazy prowadzące do Zagłady, od wykluczenia społecznego po masowe mordy. W publikacji „Sprzeciw wobec Holokaustu” poruszono zarówno tematykę walki zbrojnej, jak powstanie w getcie warszawskim, jak i oporu duchowego czy kulturalnego. Z kolei „Następstwa Holokaustu” analizują skutki Zagłady, które rezonują do dziś.

Jednym z najciekawszych elementów platformy jest sekcja poświęcona sztuce w czasie Holokaustu, która ukazuje, jak twórcy reagowali na tragedię swoich czasów. Przykład Mieczysława Kościelniaka, więźnia Auschwitz, który dokumentował obozową rzeczywistość w swoich rysunkach, pokazuje, jak sztuka może stać się formą oporu i świadectwem niezłomności ludzkiego ducha.

Gotowe do wykorzystania scenariusze lekcji, takie jak „Europa i świat wobec Holokaustu: bierność i współudział”, stawiają pytania o odpowiedzialność jednostek i społeczeństw w obliczu zła. Materiał „Losy dzieci żydowskich w czasie Holokaustu” pozwala uczniom poznać dramatyczne historie najmłodszych ofiar, zaś pakiet edukacyjny „Różne formy pomocy Żydom podczas Zagłady” ukazuje złożoność postaw ludzkich w obliczu terroru, od bohaterstwa po obojętność i współpracę z okupantem. Uzupełnieniem jest film „Dyplomacja sprawiedliwa”, który przedstawia działania dyplomatów, takich jak Chiune Sugihara, ratujących tysiące istnień.

Dodatkowo cykl webinariów, prowadzonych przez ekspertów takich jak dr Martyna Grądzka-Rejak, oferuje praktyczne wskazówki, jak wprowadzać tematykę Holokaustu do programów nauczania. Od analizy mechanizmów Zagłady po powojenne dylematy i przemiany społeczne. Wśród dostępnych nagrań znajdują się m.in. webinaria: „Pomocnik nauczyciela: pakiet edukacyjny o Holokauście”, „Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu” oraz „Przeciw Holokaustowi: historie oporu – powstanie w getcie warszawskim i przykłady z regionu wileńskiego”.

Hi-Story Lessons to także przestrzeń, w której edukacja spotyka się z pamięcią. Przewodnik „Jak upamiętniać Holokaust?” to inspirujące źródło pomysłów na organizację zajęć i wydarzeń związanych z Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Dzięki niemu trudny temat może stać się okazją do głębokiej refleksji nad historią i jej znaczeniem dla współczesności.

Dlaczego warto?

Holokaust to nie tylko wydarzenie historyczne – to część naszej wspólnej pamięci i tożsamości. Jak podkreśla prof. Jan Rydel, wybór daty 27 stycznia jako Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu był decyzją symboliczną, która miała zwrócić uwagę na znaczenie wyzwolenia Auschwitz-Birkenau jako miejsca-symbolu Zagłady. Jednocześnie Holokaust jest przykładem zbrodni, która dotknęła społeczności w całej Europie, a jego upamiętnianie to obowiązek wobec przeszłości i przyszłości.

Dlatego też edukacja o Holokauście to nie tylko przekazywanie wiedzy, lecz budowanie fundamentów przyszłości, opartej na wrażliwości, odpowiedzialności i solidarności.

***

Więcej informacji o kampanii upamiętniającej Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu można znaleźć na stronie: https://enrs.eu/january27.

Zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja Publiczna 2024-2025 – wymiar europejski i przeciwdziałanie dezinformacji”.