Jean-Paul Bled – „Oni sterowali Hitlerem. Wyznawcy, współpracownicy, zdrajcy Führera” – recenzja i ocena

Jean-Paul Bled postawił sobie za cel przedstawienie dwudziestu trzech postaci, które należały do nazistowskiej elity. Są wśród nich wojskowi, cywile, politycy i artyści. Zarówno ci, którym udało się utrzymać przy boku Führera aż do końca, jak i ci, którzy zostali po drodze wyeliminowani (dosłownie i w przenośni). Łączyło ich jedno: na sukcesie NSDAP i Hitlera próbowali zbudować własne wpływy. Chcieli być kimś ważnym w tym olbrzymim imperium, które miało powstać na bazie Niemiec i Austrii.

„Oni sterowali Hitlerem” - grono najbardziej oddanych

Niestety, recenzowana pozycja nie stanowi żadnego przełomu w wiedzy o hitlerowskiej dyktaturze. Czytelnik interesujący się III Rzeszą nie znajdzie w niej żadnych nowych wiadomości. To po prostu subiektywny wybór postaci, które w pewnym sensie tworzyły bądź umacniały ustrój narodowosocjalistyczny. Bohaterowie książki zostali podzieleni na następujące kategorie:

1. Przydatni idioci (von Papen, von Blomberg, Schacht) 2. Pierwszy krąg (Göring, Hess, Goebbels, Himmler, Bormann, Speer) 3. Cywile (Rosenberg, Frick, von Ribbentrop, Frank, Heydrich, von Schirach) 4. Wojskowi (Keitel, Guderian, Rommel, Dönitz) 5. Artyści (Hoffmann, Riefenstahl) 6. Wyeliminowani (Röhm, Strasser).

Nie ma co dyskutować nad doborem postaci – każde tego rodzaju zestawienie będzie zawsze w stu procentach subiektywne. Inna rzecz, że szwankuje typologia tego podziału. Ot, na przykład można zastanawiać się nad umieszczeniem Reinharda Heydricha w gronie cywilów. Był on w końcu szefem Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA), Służby Bezpieczesństwa (SD) i Policji Bezpieczeństwa (Sipo).

„Oni sterowali Hitlerem” - ale czy na pewno?

Poważnym mankamentem książki jest jej polski tytuł. Z niezrozumiałych względów wydawca zdecydował się nie tłumaczyć oryginalnego tytułu Les hommes d’Hitler. Zastąpił go dużo bardziej sensacyjnym, ale wprowadzającym w błąd tytułem Oni sterowali Hitlerem. Jak bowiem jasno wynika z treści książki, Führer był daleki od tego by ktoś nim sterował. Chyba, że weźmiemy pod uwagę jego osobistego lekarza – ale dla niego zabrakło miejsca na kartach recenzowanej pozycji. Tym bardziej zastanawiające jest, że we wstępie zachowano przetłumaczony na polski oryginalny tytuł.

Oni sterowali Hitlerem zawiera szereg błędów i niestaranności. Można w niej przeczytać, że „noc długich noży” to likwidacja szefów SS (w rzeczywistości: SA), komendant KL Auschwitz określany jest jako Rudolf Hess, podczas gdy był nim Rudolf Höss. Brak informacji, że zniknięcie Friedricha Wilhelma Krügera ze stanowiska Wyższego Dowódcy Policji i SS w Krakowie było wynikiem przeprowadzenia na niego zamachu przez oddział OSA-KOSA 30. Błędnie również określono KL Auschwitz jako obóz zagłady (była nim jedynie druga część kompleksu, czyli KL Auschwitz II-Birkenau). Wymienione wyżej lapsusy są niezrozumiałe zwłaszcza w obliczu dość porządnej bibliografii. Być może książce dobrze zrobiłaby bardziej wnikliwa redakcja merytoryczna?

*

Mamy tu do czynienia z jedną z licznych książek popularnonaukowych na temat III Rzeszy. Jej plusem jest dość sprawnie tocząca się narracja. Dzięki temu, choć nie jest to rzecz odkrywcza i zawiera kilka mankamentów, to mamy do czynienia z dość przyzwoitą pozycją. Być może ktoś zwabiony sensacyjnym tytułem zacznie swoją przygodę z dziejami III Rzeszy i sięgnie po inne, poważniejsze pozycje poświęcone temu zagadnieniu?