Kujawy: zabytki i miejsca, które należy zobaczyć!
Kujawy: zabytki i miejsca – zobacz też: 10 miejsc na Lubelszczyźnie, które warto zobaczyć!
Kujawy etnograficzne zajmują mniejszą powierzchnię niż region poprowadzony według granic historycznych. Do czasu zaborów, z krótkim okresem panowania Krzyżaków w latach 1332-1343, Kujawy były integralną częścią Królestwa Polskiego. W XVI i XVII wieku większość ziemi na Kujawach należała do szlachty, zaś 25% stanowiła własność kościelna. Duże posiadłości duchownych sprzyjały rozwojowi architektury sakralnej, a największymi właścicielami ziemskimi były biskupstwo włocławskie, kapituła włocławska i kruszwicka, a także klasztory norbertanek w Strzelnie i cystersów w Koronowie. Na Kujawach występują najstarsze zabytki architektury romańskiej (z XI i XII wieku). Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Kujawy wróciły do Polski i przechodziły wiele reform administracyjnych, aż do 1999 roku, kiedy to ostatecznie weszły w skład województwa kujawsko-pomorskiego. Za stolicę Kujaw uważa się Włocławek, choć nie jest to największe miasteo tej krainy historycznej.
Mapa Kujaw z zaznaczonym podziałem etnograficznym (aut. Albert Górniak, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0). Szlak Piastowski na Kujawach
Popularne od lat 60. XX w. wycieczki „Szlakiem Piastowskim” odbywane w ramach wycieczek zakładowych były pierwowzorem aktualnie istniejącego szlaku turystycznego. To jedna z najciekawszych i najliczniej odwiedzanych tras historyczno-krajoznawczych w Polsce, przebiegających przez ziemie, które stanowiły filary polskości. Na Kujawach znajduje się duża część szlaku, który przebiega przez Strzelno, Inowrocław, Kruszwicę, Płowce, Brześć Kujawski i Włocławek.
Kruszwica – legendarna stolica Polski
Kruszwica jako jedno z najstarszych miast w Polsce posiada długą historię, którą potwierdzają liczne odkrycia archeologiczne, a także różnego rodzaju obiekty architektoniczne. Leżące nad jeziorem Gopło miasto znane jest z romańskiej kolegiaty św. Piotra i Pawła z lat 1120-1140, a także tzw. Mysiej Wieży i legendy o Popielu. Wieża ta wraz z fragmentem murów obronnych jest pozostałością zamku Kazimierza Wielkiego z 1343 roku.
Kolegiata św. Piotra i Pawła w Kruszwicy (fot. Jacek Bogdan, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported). Romańska kolegiata św. Piotra i Pawła jest jednym z najlepiej zachowanych zabytków tego stylu w Polsce. Budowę świątyni benedyktyńskiej rozpoczęto prawdopodobnie w połowie XI w., a budowla, którą możemy podziwiać obecnie powstała w latach 1120–1140. Ówcześnie przy kościele istniała siedziba biskupa, w 1148 roku przeniesiona do Włocławka.
Strzelno – zabytki romańskie
Strzelno jest niewielkim miasteczkiem z około 6 tysiącami mieszkańców, położonym niedaleko Jeziora Pakoskiego. Powstanie miasta związane jest z Piotrem Włostowicem, uważanym za fundatora kościoła św. Krzyża. Strzelno dzięki swoim cennym zabytkom architektury romańskiej jest jednym z kilku najatrakcyjniejszych miejscowości turystycznych w województwie.
Rotunda św. Prokopa w Strzelnie (fot. Jan Jerszyński, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 2.5). W XII w. założono w Strzelnie klasztor sióstr norbertanek z kościołem klasztornym pod wezwaniem Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny. Budowę kościoła rozpoczęto z granitowych kostek i ukończono w połowie XIII wieku. Uroczysta konsekracja miała miejsce w 1216 roku. W Kościele znajdują się słynne „kolumny strzeleńskie”, należące do najcenniejszych zabytków sztuki romańskiej w Europie. W Strzelnie znajduje się także Rotunda św. Prokopa – największa romańska świątynia w Polsce zbudowana na planie koła. Według zapisu w kronikach Jana Długosza data konsekracji świątyni to 16 marca 1133 roku.
Kup e-booka „Z historią na szlaku. Zabytki w Polsce, które warto zobaczyć”:
Dostępna jest także druga część e-booka!
Inowrocław – kościół Imienia NMP
Trzecim co do wielkości miastem regionu i stolicą zwyczajowych Kujaw Zachodnich jest Inowrocław. Miasto to wymieniono w dokumencie z 1185 jako osadę handlową, która uzyskała prawa miejskie w 1267 roku. Początkowo Inowrocław znajdował się pod panowaniem Piastów kujawskich, następnie od XIV w. w granicach Korony jako stolica województwa. Miasto było znaczącym ośrodkiem przemysłowym, węzłem kolejowym, a także, dzięki odkryciu bogatych złóż soli kamiennej, miejscowością turystyczno-uzdrowiskową.
Kościół Imienia NMP w Inowrocławiu (fot. Pko, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0). Kościół Imienia NMP w Inowrocławiu – tak zwana Ruina – to najstarszy kościół miasta, a jednocześnie jedna z najstarszych świątyń na Kujawach. Jest on zbudowany w stylu romańskim i pochodzi z końca XII lub początku XIII wieku. W kościele znaleźć można cudowną, koronowaną figurę Madonny Uśmiechniętej i Dzieciątka Jezus.
Włocławek – gotycka bazylika katedralna
Drugim co do wielkości miastem Kujaw jest Włocławek, jednocześnie uważany za nieformalną stolicą tej krainy. Leży on na obu brzegach Wisły w Kotlinie Płockiej, będąc jednym z najstarszych miast Polski piastowskiej, a od 1148 roku siedzibą biskupstwa kujawskiego. Po pokoju toruńskim z Krzyżakami w 1466 roku Włocławek notuje wzrost znaczenia jako ośrodka handlu, zwłaszcza zbożem. Aktualnie zamieszkiwany jest przez ponad 100 tysięcy mieszkańców.
Katedra we Włocławku (fot. Pko, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported). W XII w. włocławska katedra była budynkiem drewnianym, a prawdopodobnie już w XIII w. została zastąpiona budynkiem murowanym. Niestety żadna z pierwotnych budowli już nie istnieje, a losy drewnianej katedry pozostają nieznane. Znajdują się tu najstarsze witraże w kościele katolickim w Polsce (z 1360 roku), nagrobek biskupa Piotra z Bnina, wykonany przez Wita Stwosza, a także liczne cenne malowidła i rzeźby. Na zewnątrz znajduje się zegar słoneczny, którego twórcą mógł być Mikołaj Kopernik.
Brdów – Sanktuarium Matki Boskiej Zwycięskiej
Brdów to wieś położona na styku trzech wielkich regionów historycznych: Kujaw, Wielkopolski i Mazowsza. Miejscowość to lokalny ośrodek kultu religijnego i turystyki. Historia wsi mocno związana jest ze znajdującym się tu kościołem i klasztorem paulinów – sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej.
Kościół opactwa paulinów w Brdowie (fot. Kolanin, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0). Powstanie parafii we wsi Brdów datuje się na 1325 r. Kościół zbudowany jako gotycki istniał już w 1399 r, a obecna budowla z XVII wieku stworzona jest w stylu barokowym. W ołtarzu głównym mieści się cudowny obraz Matki Bożej Brdowskiej z początku XV stulecia, który według tradycji towarzyszył królowi Władysławowi II Jagielle podczas bitwy pod Grunwaldem. Istnieje też legenda mówiąca o tym, że do obrazu pozowała Królowa Jadwiga.
Kup e-booka „Z historią na szlaku. Zabytki w Polsce, które warto zobaczyć”:
Dostępna jest także druga część e-booka!
Koronowo – nie tylko XV-wieczna bitwa
Koronowo jest niewielkim miastem znanym w całym kraju ze zwycięskiej bitwy z Krzyżakami z 10 października 1410 roku. Historia Koronowa sięga XIII wieku i dotyczy przeniesienia z Byszewa zakonu cystersów oraz założenia tu nowego klasztoru. Aktualnie miasto jest niewielką miejscowością, w której mieszka około 11 tys. osób.
Bazylika pocysterska w Koronowie (fot. Taktoperz77, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported). Historia bazyliki Wniebowzięcia NMP w Koronowie wiąże się nierozerwalnie z historią opactwa cysterskiego, które zostało przeniesione na tereny współczesnego Koronowa w 1289 roku. Wraz z przybyciem pierwszych mnichów rozpoczęła się budowa kościoła, który został zbudowany w stylu gotyckim, lecz jego wnętrze zawiera wiele elementów barokowych, pochodzących z XVIII-wiecznej przebudowy. Aktualnie bazylika to zabytkowy kościół przyklasztorny dawnego opactwa cystersów.
Lubostroń i Brzoza – pałace Skórzewskich na Kujawach
W regionie można znaleźć pałace ufundowane przez Skórzewskich herbu Drogosław. Była to rodzina arystokratyczna osiadła na Kujawach i w Wielkopolsce. Na początku XIX wieku ród doszedł do wysokich urzędów i pozycji wśród arystokracji. Młodsza linia (od Franciszka) do 1903 roku była właścicielami pałaców w Lubostroniu i Brzozie pod Bydgoszczą.
Pałac w Lubostroniu (fot. Andrzej5006, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported). Budynek w Lubostroniu to klasycystyczny pałac, wybudowany w latach 1795–1800 przez Stanisława Zawadzkiego na zlecenie Fryderyka Skórzewskiego. Był siedzibą młodszej linii rodu Skórzewskich aż do wybuchu II wojny światowej. Aktualnie Pałac w Lubostroniu jest instytucją kulturalną, w której odbywają się różnego rodzaju wydarzenia cykliczne. Pałac myśliwski to natomiast zabytkowy gmach położony nad Notecią w pobliżu wsi Brzoza. Forma budowli odpowiada eklektyzmowi z elementami neogotyku angielskiego. Obiekt służył za rezydencję w czasie wypraw myśliwskich lub rekreacyjnych rodziny właściciela majątku.
Bydgoszcz – największe miasto Kujaw
Geograficznie Bydgoszcz położona jest w rejonie Kujaw Północnych obejmujących fragment Pojezierza Pomorskiego, zalicza się także do Kujaw nadwiślańskich. Miejscowość należała w XV-XVIII w. do grona siedzib starostów grodowych i miast królewskich a także największych miast Kujaw przedrozbiorowych. Choć współcześnie jest stolicą województwa kujawsko-pomorskiego, nie jest historyczną stolicą regionu.
Bydgoskie Stare Miasto położone jest nad Brdą co nadaje unikalny wygląd i rozplanowanie centrum miasta. Duża ilość bulwarów i budynków w okolicach rzeki tworzy unikalny „waterfront” miasta, który można podziwiać spacerując i patrząc w lustro wody. Starówka obejmuje także obszar wyspy Młyńskiej – dawnej wyspy królewskiej, na której znajdowała się mennica, tartak i młyny. Śródmieście, które jest dużą częścią Starego Miasta, to natomiast bogata zabudowa w stylach historyzujących. Generalne przekształcenie zabudowy Bydgoszczy miało miejsce w latach 1890-1914.
Katedra bydgoska widziana od strony rzeki (fot. Pit1233, domena publiczna). Na Starym Mieście znajduje się między innymi Katedra św. Marcina i Mikołaja, najbardziej wartościowy zabytek staropolskiej architektury w Bydgoszczy. Najstarsze wzmianki na jego temat pochodzą z 1346 roku, kiedy to w momencie lokacji zapisano w kronice miasta wiadomość o fundacji fary. Pierwotny kościół drewniany wzniesiono w XIV wieku, lecz pożar, który go strawił w 1364 roku wymusił odbudowę w kolejnym stuleciu. Budowę drugiej świątyni ukończono w 1466 roku i od tego czasu była ona jedynie rozbudowywana. Witraże zaprojektował i wykonał w 1924 roku Henryk Jackowski. Znajdują się na nich dwa ukoronowane wizerunki maryjne: Madonna z Różą i Matka Boża Szkaplerzna.
Redakcja: Tomasz Leszkowicz
