Ludwig von Mises: współczesny człowiek renesansu

opublikowano: 2016-09-29 11:41
wolna licencja
poleć artykuł:
29 września 1881 roku urodził się Ludwig von Mises – człowiek, który jak mało kto zaakcentował potrzebę ludzkiej wolności w dobie totalitaryzmów XX wieku.
REKLAMA
Ludwig von Mises (fot. ze Ludwig von Mises Institute, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported).

„Albo prywatna własność środków produkcji, albo głód i nędza dla wszystkich”. Tym cytatem można by zwięźle zsyntezować działalność naukową Misesa. Niezależnie od tego, czy zgadza się, czy też nie z tezami prac wybitnego Lwowianina, trudno nie zgodzić się z tym, że jest on jednym z największych ekonomistów w historii i człowiekiem, który wywarł ogromny wpływ na dzisiejsze myślenie.

Ludwig von Mises urodził się 29 września 1881 roku w szacownej żydowskiej rodzinie we Lwowie. Spędził w nim lata młodości i zdobył podstawowe wykształcenie. Dorastanie w wielokulturowym społeczeństwie austro-węgierskiej Galicji wpłynęło na późniejsze życie i przemyślenia młodego Misesa. Potrafił biegle mówić po niemiecku, polsku, francusku i rozumiał język ukraiński. To właśnie tam, m.in. obracając się pośród polskiego środowiska, mógł po raz pierwszy zauważyć rolę idei wolności w życiu społecznym. Ukończył prawo na Uniwersytecie Wiedeńskim i doktoryzował się już w wieku 27 lat. Na tej uczelni dostał się pod skrzydła Eugena von Böhm-Bawerka, jednego z czołowych przedstawicieli austriackiej szkoły ekonomii. W 1912 roku wydał swoją pierwszą pracę naukową „Theorie des Geldes und der Umlaufsmittel” (Teoria pieniądza i kredytu). Publikacja przedstawiająca zagrożenia bankowości centralnej prowadzącej do powstawania groźnych cyklów koniunkturalnych przyniosła mu uznanie w Europie. Niestety, kariera naukowa została zakłócona wybuchem I wojny światowej, w której uczestniczył z początku czynnie jako kapitan artylerii, a później jako specjalista ekonomiczny w wiedeńskim Sztabie Generalnym.

W dwudziestoleciu międzywojennym, dzięki jego analizom ekonomicznym przygotowywanym dla rządu, Austrii udało się uniknąć hiperinflacji porównywalnej do tej, która wystąpiła w Republice Weimarskiej. Był założycielem nowopowstałego Austriackiego Instytutu Badań Cyklów Koniunkturalnych, w którym pracę dyrektora znalazł młody Friedrich August von Hayek. Zdobywał w tym czasie coraz szerszą sławę propagatora myśli wolnorynkowej, w czym w dużym stopniu pomogło mu następne jego dzieło, czyli „Socjalizm”, w którym wykazał nieefektywność ekonomiczną gospodarki socjalistycznej oraz ekonomii mieszanej, czyli interwencjonizmu.

REKLAMA

Mises widząc coraz większy szkodliwy wpływ pozytywizmu i instytucjonalizmu w ekonomii, rozpoczął tworzenie prakseologii – nauki o ludzkim działaniu. Według niego jest ono motywowane indywidualną wolą człowieka, jego potrzebami i celami. Jego teorie zaczęły zyskiwać uznanie w środowisku akademickim, na co szczególnie wpłynęły trafne przewidywania Misesa, który przekonywał o nieuchronności wielkiego krachu i kryzysu gospodarczego. Niestety, w latach 30. John Maynard Keynes i jego Ogólna Teoria skłoniła wielu niegdysiejszych zwolenników Misesa do poparcia keynesizmu.

Ludwig von Mises – zobacz też:

Coraz większa popularność nazizmu w Austrii zmusiła Ludwiga von Misesa do schronienia się w Szwajcarii. W Genewie w 1938 roku poślubił Margarit Sereny, z którą dwa lata później udał się w dalszą emigrację do Stanów Zjednoczonych. To tam powstało monumentalne opus magnum ekonomisty, czyli „Ludzkie działanie. Traktat o ekonomii”, wydane po raz pierwszy w 1949 roku.

Powszechne poparcie dla keynesizmu na amerykańskich uniwersytetach spowodowała, że Mises miał problemy ze znalezieniem zatrudnienia na uniwersytecie w Stanach Zjednoczonych. Z pomocą Henry’ego Hazlitta i Laurence’a Fertiga uzyskał stanowisko profesora na Uniwersytecie w Nowym Jorku. Owocną karierę naukową zakończył odejściem na emeryturę w 1969 roku w wieku 87 lat, będąc najstarszym aktywnym profesorem w Stanach Zjednoczonych. Niestety, nie doczekał się czasów ponownej popularności gospodarczego liberalizmu, która zaowocowała Nagrodą Nobla dla przedstawiciela austriackiej szkoły ekonomii Friedricha Hayeka i powstaniem Mises Institute, mającego na celu promowanie myśli wielkiego Austriaka. Zmarł 10 października 1973 roku, cztery lata po przejściu na emeryturę.

Bibliografia:

Redakcja: Tomasz Leszkowicz

Dziękujemy, że z nami jesteś! Chcesz, aby Histmag rozwijał się, wyglądał lepiej i dostarczał więcej ciekawych treści? Możesz nam w tym pomóc! Kliknij tu i dowiedz się, jak to zrobić!

REKLAMA
Komentarze

O autorze
Szymon Antosik
Student historii na Uniwersytecie Warszawskim. Interesuje się historią społeczno-gospodarczą, w szczególności epoki średniowiecznej. Miłośnik samych dobrych zajęć, między innymi koszykówki i piłki nożnej oraz dobrego piwa.

Wszystkie teksty autora

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści. Za darmo.
Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.
© 2001-2023 Promohistoria. Wszelkie prawa zastrzeżone