Maciej Łętowski, Tomasz Sikorski – „Rozmowy czasu przełomu” – recenzja i ocena
Maciej Łętowski, Tomasz Sikorski – „Rozmowy czasu przełomu” – recenzja i ocena
Dziennikarz-uczestnik prezentowanych tu wydarzeń oraz historyk idei, znawca dziejów opozycji demokratycznej oddają w ręce czytelników zbiór wywiadów z ludźmi ówczesnej opozycji w PRL, a następnie z (w dużej mierze) ludźmi władzy w III Rzeczypospolitej.
Prawie wszystkie zamieszczone tu wywiady i relacja mec. Władysława Siły-Nowickiego ze strajków majowych 1988 roku były publikowane na łamach tygodnika „Ład” w latach 1987–1991 (oraz 1992 i 2004, ale o tym niżej). Nie miejsce to, by opowiadać dzieje tego ważnego tytułu – zainteresowani bez problemu dotrą do nich sami. „Ład” był również „świadkiem” i „uczestnikiem” omawianych wydarzeń. Jednocześnie, czego dowodzi recenzowana książka, tygodnik dostarczył cennego materiału poznawczego w wielu obszarach życia społeczno-politycznego.
Książkę otwiera przedmowa, obszerny wstęp autorstwa Tomasza Sikorskiego, a także spostrzeżenia Macieja Łętowskiego na temat „kuchni” redakcyjnej pisma. Część ta jest jednak na tyle obszerna i ciekawa poznawczo, że możemy tu rzeczywiście mówić o pracy autorskiej.
Dla osób żywo zainteresowanych współczesną polityką „Rozmowy czasu przełomu” będą okazją do sprawdzenia czy i w jakim stopniu ludzie wciąż aktywni na scenie wykazali się konsekwencją w działaniu i wyrażanych poglądach, trafnością spostrzeżeń i przenikliwością w przewidywaniach i ocenach. Jednak najważniejsza w tym wszystkim jest możliwość prześledzenia wizji, idei i myśli towarzyszących przełomowemu okresowi. Ale również obaw i trosk, wyrażanych zresztą przez osoby wywodzących się z różnych środowisk.
Wśród obszarów budzących zainteresowanie pojawiają się ustawa o stowarzyszeniach, rozmowy okrągłego stołu, strajki z 1988 roku, ale także widać tu troskę o Kresy i Polaków żyjących na dawnych terenach należących do Rzeczypospolitej.
Dodatkową wartością jest zamieszczenie fragmentu wywiadu-rzeki Łętowskiego z Janem Olszewskim. Tekst ten dopiero po raz pierwszy ukazał się drukiem. Nie jest to bez znaczenia, zwłaszcza, że rozmowa została przeprowadzona latem 1992 roku, a więc wkrótce po upadku rządu Olszewskiego. Sam fragment odnosi się do sporów wokół desygnowania Olszewskiego na premiera, a nie owego czerwcowego wieczora 1992 roku, który wstrząsnął rzeczywistością polityczną i do dziś jest szeroko dyskutowany. To jednak wydarzenie nie stanowiące części „czasu przełomu”, który autorzy wskazują w tytule, bo przecież i III Rzeczypospolita miała swoje przełomy. Ten był niewątpliwie jednym z nich.
Zbiór zamyka wywiad przeprowadzony przez Łętowskiego i Tomasza Wołka z Adamem Michnikiem. Sam Łętowski wyjaśnia tę decyzję w następujący sposób: to zapis męskiej rozmowy równych sobie partnerów, a nie zwykły wywiad dziennikarski; spotkanie socjaldemokraty, endeka i chadeka – przedstawicieli środowisk, które odegrały ważną rolę w 1989 roku.
Należy z całą mocą pochwalić Europejskie Centrum Solidarności za podanie do druku omawianej publikacji. I podziękować za przyjęcie niektórych sugestii autorów (jak ta o zamieszczeniu wspomnianego wywiadu z Michnikiem). Warto też dodać, że praca otrzymała twardą oprawę, co w wypadku książek wydawanych przez ECS nie jest wcale takie oczywiste. Ale też trudno się dziwić – „Rozmowy...” liczą niemal 900 stron. Żałować należy w zasadzie jednego: że na końcu nie zamieszczono indeksu nazwisk.
Otrzymaliśmy niezwykle cenne źródło do zrozumienia czasów transformacji ustrojowej i meandrów społeczno-politycznych. Książka Macieja Łętowskiego i Tomasza Sikorskiego to praca skierowana nie tylko do specjalistów.
