Marek Wierzbicki (red.) – „Światowe harcerstwo. Związek Harcerstwa Polskiego na obczyźnie w latach 1918–2018” – recenzja i ocena
Marek Wierzbicki (red.) – „Światowe harcerstwo. Związek Harcerstwa Polskiego na obczyźnie w latach 1918–2018” – recenzja i ocena
Historia struktur tworzonych przez polskie środowiska emigracyjne w czasie II wojny światowej i w latach późniejszych stanowi bardzo ciekawy obszar dociekań naukowych. W mojej opinii wiedza o tej sferze dziejów najnowszych nie znalazła jak dotąd należnego jej miejsca w świadomości społecznej. Omawianą w tym tekście publikację należy uznać za ważny element przywracania pamięci o ruchu harcerskim.
„Światowe harcerstwo. Związek Harcerstwa Polskiego na obczyźnie w latach 1918 – 2018” jest zbiorem materiałów, powstałym jako owoc konferencji „Światowe harcerstwo. Związek Harcerstwa Polskiego na obczyźnie w latach 1939–1946”. Organizatorem tego wydarzenia, które odbyło się w dniach 16–17 listopada 2017 r. w miejscowości Pionki, była radomska filia Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie.
Ośrodki emigracyjne musiały zadbać o wychowanie patriotyczne młodszego pokolenia Polaków, którym po wojnie nie było dane powrócić do ojczyzny. Ogromne za sługi na rzecz krzewienia uczuć patriotycznych, wychowania w duchu współpracy i służby innym poczynił między innymi Związek Harcerstwa Polskiego działający poza granicami Kraju, który utworzono w 1946 roku. Warto nadmienić, że jego struktury wciąż funkcjonują przy największych skupiskach Polaków na całym świecie, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Argentynie, Wielkiej Brytanii i Francji.
W recenzowanej monografii zebrano szesnaście tekstów. Są one świadectwem ciągłości etosu polskiego ruchu harcerskiego, rodzącego się i podtrzymywanego pomimo niesprzyjających warunków. Autorzy przedstawiają historię funkcjonowania ZHP i związanych z nim organizacji od czasu narodzin ruchu przed pierwszą wojną światową Co istotne obok omówień sytuacji ogólnej harcerstwa polskiego poza granicami kraju znalazły się także teksty poświęcone poszczególnym okręgom. Dzięki temu czytelnicy mogą dowiedzieć się jak wygląda działalność ZHP w Australii, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Francji. Publikacja jest ponadto swoistym pomnikiem działaczy zasłużonych dla ruchu, wśród których należy wymienić następujące nazwiska: Andrzej Małkowski, Michał Grażyński, Aleksander Kamiński czy Ryszard Kaczorowski. Twórcy przypominają także Zygmunta Szadkowskiego (któremu poświęcono jeden z tekstów) czy bł. Stefana Wincentego Frelichowskiego, który poniósł śmierć w niemieckim obozie Dachau, a po latach został ogłoszony patronem harcerzy polskich.
Należy poświęcić kilka słów na temat samego wydania, które zostało przygotowane z wielką starannością. Książka jest bogato ilustrowana. Wykorzystano unikatowe, niepublikowane wcześniej zdjęcia i grafiki zarówno czarno-białe, jak i kolorowe, a tajże mapy poglądowe i zestawienia. Wszystko to czyni lekturę atrakcyjną i bardziej przystępną dla czytelnika.
Warto podkreślić, że nie jest to jedynie zbiór tekstów naukowych, a znaczenie recenzowanej książki zdecydowanie wykracza poza ten wymiar. Ważnym świadectwem historii są zamieszczone w książce relacje i wspomnienia osób związanych z ruchem harcerskim. W opinii piszącego te słowa lektura opisywanego zbioru wzmacnia w czytelniku szacunek i podziw dla polskiego tego ruchu. Ukazuje on bowiem harcerstwo jako dynamiczny ośrodek nowoczesnego wychowania głęboko związanego z propagowaniem patriotyzmu. Redaktorowi tomu, Markowi Wierzbickiemu, udało się dobrze zbalansować proporcje między rzetelnością, atrakcyjnością a wymiarem wspomnieniowym.
W ostatnich słowach pozostaje mi wyrazić radość z faktu, że ukazują się tego rodzaju publikacje. Praca „Światowe harcerstwo. Związek Harcerstwa Polskiego na obczyźnie w latach 1939 1946” jest pozycją niewątpliwie potrzebną i inspirującą. Autorzy podkreślają znaczenie wychowania harcerskiego jako istotnego elementu podtrzymywania naszej tożsamości i kultury. Polecam uwadze.
