Michael Lewis i David Musgrove – „Tkanina z Bayeux. Opowieść wysnuta” – recenzja i ocena
Michael Lewis i David Musgrove – „Tkanina z Bayeux. Opowieść wysnuta” – recenzja i ocena
Zabytek ten, zwany od miejsca przechowywania Tkaniną z Bayeux, stał się tematem najnowszej książki Davida Musgrove’a i Michaela Lewisa – The Story of the Bayeux Tapestry. Unravelling the Norman Conquest, która w naszym kraju ukazała się w przekładzie Katarzyny Pachniak za sprawą Państwowego Instytutu Wydawniczego. Na naszym rynku książka zatytułowana została: Tkanina z Bayeux. Opowieść wysnuta. Autorzy postawili sobie za cel zaprezentowanie nie tylko samej tkaniny, ale także historii, którą ten niezwykły haft „opowiada”. Dlatego też książka została podzielona na kilka zasadniczych części.
Pierwsze rozdziały poświęcone zostały kilku kwestiom, mającym niejako charakter wprowadzający. Po pierwsze – otrzymujemy garść informacji na temat tego, w jaki sposób tkanina z Bayeux dotrwała do naszych czasów i co się z nią działo przez blisko 1000 lat od momentu jej powstania. Następnie Musgrove i Lewis kreślą tło historyczne, mające wprowadzić czytelników w wydarzenia, których kulminacyjnym momentem była bitwa pod Hastings w roku 1066. Szczególnie istotnym elementem prezentowania tego tła było przywołanie najważniejszych relacji spisanych jeszcze w XI wieku, tuż po normańskim podboju: dzieł Wilhelma z Jumiéges, Wilhelma z Poitiers, Pieśni o bitwie pod Hastings (Carmen de Hastingae Proelio), Żywotu św. Edwarda i innych, pomniejszych kronik i źródeł. Następnie autorzy kierują swoją uwagę na samą Tkaninę jako zabytek sztuki i źródło historyczne. W tym ostatnim z wprowadzających rozdziałów poznajemy materiał i sposób wykonania haftu, przybliżony czas i miejsce jego powstania, potencjalnych fundatorów, a także funkcję i cel, jaką zabytek ten miał pełnić dla współczesnych.
Najbardziej obszerna część książki (dziewięć rozdziałów) została poświęcona treści Tkaniny z Bayeux. Autorzy prowadzą czytelników przez wszystkie 58 scen, które zostały wyhaftowane na płótnie. Każdą z nich dokładnie opisano i próbowano zinterpretować na różne sposoby, posiłkując się w sytuacjach spornych innymi źródłami. Musgrove i Lewis nie koncentrowali się jedynie na samych wydarzeniach, które poszczególne sceny przedstawiały, a na takich detalach jak stroje, fryzury czy architektura. Dzięki wnikliwości autorów otrzymujemy nie tylko obrazkową kronikę wydarzeń, ale także żywy obraz epoki, w której omawiane dzieło powstało. Bardzo dobrze, że autorzy i tłumacze zwrócili także uwagę na inskrypcję, która opisywała wyhaftowane na płótnie obrazy i zapisali oraz przetłumaczyli najbardziej istotne z fraz, którymi okraszone były kolejne wizerunki. Dla osób nieznających łaciny to bez wątpienia znaczne ułatwienie.
Pracę zamyka krótki rozdział poświęcony recepcji i spuściźnie Tkaniny z Bayeux.
Do niewątpliwych zalet prezentowanej pracy należy sposób jej wydania, który od razu po wzięciu książki do ręki rzuca się w oczy. Tekst ubarwiono 127 kolorowymi ilustracjami, prezentującymi poszczególne sceny przedstawione na Tkaninie z Bayeux, strony ze średniowiecznych kodeksów, czy fotografie z miejsc opisywanych w toku narracji. Jako, że zaprezentowane w treści książki sceny z tkaniny musiały zostać odpowiednio wykadrowane, po zakończeniu narracji całość haftu została zaprezentowana raz jeszcze (niestety w formacie z góry zakładającym użycie lupy…) w sposób ciągły, by czytelnik mógł samodzielnie „odczytać” przebieg wydarzeń. Następnie zaprezentowano kalendarium wydarzeń, obejmujące lata 911 (przekazanie Normanowi imieniem Rollo ziem przyszłego księstwa Normandii) – 2020 (ostatnią konserwatorską ocenę Tkaniny z Bayeux).
Bardzo interesujący jest sposób zaprezentowania bibliografii. Autorzy zdecydowali się nie zamieszczać po prostu spisu literatury w porządku alfabetycznym, ale zaprezentowali wykorzystane w trakcie pisania książki prace w sposób opisowy, akcentując poszczególne wątki opowieści. Dzięki temu czytelnik może bez problemu odszukać teksty odnoszące się do interesujących go elementów i szczegółów. Zaopatrzono pracę także w indeks osób, który ułatwi niewątpliwie poruszanie się po treści książki.
Tkanina z Bayeux. Opowieść wysnuta to książka niemal kompletna. Jej autorzy w sposób wnikliwy i pełen polotu analizują i przybliżają nam jeden z najbardziej fascynujących zabytków sztuki średniowiecznej. Powołują się przy tym na fachową literaturę, odnoszą się do innych źródeł i podają alternatywne interpretacje. Całość historii jest świetnie zilustrowana i pięknie wydana. Jedynym jej (niewielkim!) minusem jest skala, w jakiej przedstawiono całą Tkaninę. Na pewno praca ta jest obowiązkową pozycją zarówno dla historyków i historyków sztuki, ale bez wątpienia jej lektura będzie fascynująca dla każdego, kto po nią sięgnie.
