O pochodzeniu pierwszych Piastów nie wiemy (jeszcze) nic nowego
W 2017 roku ogłoszono wyniki analiz DNA dwóch Piastów mazowieckich: Janusza III i Stanisława, którzy byli braćmi. Naukowcy z Zakładu Genetyki Sądowej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie określili haplogrupę chromosomu Y księcia Janusza jako R1b. Odkrycie okazało się sporą sensacją dlatego, że jest to haplogrupa szczególnie powszechna w zachodniej części Europy, a rzadziej występująca na wschodzie. Stało się to podstawą spekulacji o zachodnioeuropejskim pochodzeniu Piastów. W interpretacji wyników tych badań należy jednak zachować dużą ostrożność. Wszak od czasów pierwszych Piastów do śmierci księcia Janusza, którego szczątki analizowano, minęło ponad pięć stuleci. Sami badacze zwrócili uwagę na to, że nie można wykluczyć możliwości przerwania linii. Wreszcie pamiętać należy, że udział wspomnianej haplogrupy nie jest w Europie Wschodniej nieobecny, a po prostu niewielki – wynosi około 10 %. Dlatego przywołane dane to za mało by mówić o nie miejscowym pochodzeniu księcia Janusza III. Zaś wyciąganie na tej podstawie wniosków dotyczących pochodzenia pierwszych Piastów jest już dużym nadużyciem.
Nie znaczy to, że skazani jesteśmy na niewiedzę. Wielkimi krokami zbliżają się dwie ważne publikacje, które podsumują projekt „Dynastia i społeczeństwo państwa Piastów w świetle zintegrowanych badań historycznych, antropologicznych i genomicznych” realizowany przez badaczy z Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN oraz Wydziału Historii i Wydział Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pracami kierował prof. Marek Figlerowicz, który w informacji udzielonej Magdalenie Kawalec-Segond dla TVP Info poinformował o szczegółach: pierwsza książka jest na etapie recenzji i ma dotyczyć pochodzenia ludności, tworzącej państwo Piastów. Druga publikacja odnosi się natomiast do Piastów żyjących w latach 1100-1600.
Oczekujemy zatem pierwszych prac, które dostarczą przełomowych danych genetycznych dla dynastii Piastów. Należy przy tym pamiętać, że określenie pochodzenia genetycznego nie odpowiada na pytania dotyczące tożsamości kulturowej i etnicznej. Mówiąc prościej spójne kulturowo społeczności mogły mieć różne pochodzenie.
O pochodzeniu Piastów dyskutowali już wielokrotnie archeolodzy i historycy. Zgodnie odrzucono koncepcję „wikińską”, czego wymownym świadectwem jest brak jakichkolwiek przedmiotów pochodzenia skandynawskiego w domenie piastowskiej sprzed 1000 roku. Jednoznacznej odpowiedzi na pytanie czy pierwszy władca Piastów pochodził z Wielkopolski czy może z Moraw (jak głosi jedna z koncepcji) bądź jeszcze innego regionu Europy wciąż jednak nie ma. Być może wyniki badań prowadzonych pod kierownictwem prof. Figlerowicza ożywią dyskusję na nowo, a obecnie pozostaje nam czekać na nowe dane.
