Rewolucja neolityczna i jej związki z… genetyką
Około 10 tys. lat temu, w niezwykle urodzajnym regionie geograficznym zwanym „Żyznym półksiężycem”, człowiek pierwotny porzucił swe dawne zajęcia zbieracko-łowieckie kosztem hodowli zwierząt i uprawy ziemi, co możliwe było m.in. dzięki zastosowaniu zupełnie nowych metod wytwarzania kamiennych narzędzi. W rezultacie doszło do przekształcenia się społeczności koczowniczych w skupiska ludzkie prowadzące osiadły tryb życia. Towarzyszyły temu, zakrojone na szeroką skalę, migracje ludnościowe. Był to proces długotrwały, odbywający się na przestrzeni tysięcy lat. To samo tyczy się pierwszych wspólnot rolniczych, które zaczęły napływać do Europy. Ich przybycie zaowocowało znaczącym wzrostem populacji i zmianą struktury demograficznej.
Jak się okazuje, wydarzenia sprzed 10 tys. lat wywarły wpływ nie tylko na rozwój form gospodarki rolniczo-hodowlanej, ale i na genom europejskich mężczyzn.
Badania nad, dziedziczonym bez zmian wyłącznie w linii ojcowskiej, chromosomem Y a ściślej mówiąc jego mutacjami, pozwoliły na ustalenie rodowodu europejskich mężczyzn oraz kierunków ekspansji ich przodków. Wspomniane mutacje chromosomowe, ze względu na swą różnorodność, zostały podzielone i podporządkowane do tzw. haplogrup.
Trasa wielkiej migracji ludnościowej, o której mowa, przebiegała przez tereny Bliskiego Wschodu, Anatolii, Bałkanów aż po Wyspy Brytyjskie. W przeważającej mierze tłumaczy to fakt, dlaczego częstotliwość występowania Y-chromosomowej haplogrupy R1b zwiększa się stopniowo, począwszy od ziem Europy południowo-wschodniej do północno-zachodniej. Naukowcy ustalili, że jest ona charakterystyczna dla ok. 110 mln współcześnie żyjących Europejczyków, po czym stwierdzili, że nie mniej niż 80% z nich to potomkowie mieszkańców Bliskiego Wschodu z epoki neolitycznej. Dowodem na prawdziwość tej tezy jest przykład Irlandczyków mieszkających w zachodniej części swego państwa, u których stwierdzono niemal 100% częstotliwość występowania wspomnianej haplogrupy. Wskaźnik ten utrzymuje się na podobnym, wysokim poziomie w przypadku kraju Basków (90%), północnej Hiszpanii i Portugalii oraz zachodniej Francji (70%). Dla równowagi warto dodać, że w Europie Wschodniej, wśród Słowian, w tym i Polaków, dominuje inna haplogrupa – R1a.
Zobacz też
- Rdzenni mieszkańcy czy nieproszeni goście? Historia Osetyjczyków i Osetii Południowej – w artykule omówiono między innymi badania nad genetycznym pokrewieństwem między Osetyjczykami zamieszkującymi dwie strony Kaukazu oraz między nimi i innymi grupami etnicznymi regionu
Źródła
- Most Modern European Males Descend from Farmers Who Migrated from the Near East, “Science Daily”, 21-I-2010.
- A Predominantly Neolithic Origin for European Paternal Lineages, “Plos Biology”, 19-I-2009.
- Warto przeczytać także:
- The male-specific region of the human Y chromosome is a mosaic of discrete sequence classes, „Nature”, nr 423, s. 825-837.
- Phylogeography of Y-Chromosome Haplogroup I Reveals Distinct Domains of Prehistoric Gene Flow in Europe, „The American Journal of human genetics”, 2004, nr 75, s. 128-137.
- A counter-clockwise northern route of the Y-chromosome haplogroup N from Southeast Asia towards Europe, „European Journal of Human Genetics”, 2007, nr 15, s. 204-211.
Zredagował: Kamil Janicki
