Rosa Parks i walka o równouprawnienie

opublikowano: 2015-12-01 18:47
wolna licencja
poleć artykuł:
1 grudnia 1955 r. 42-letnia czarnoskóra szwaczka Rosa Parks wsiadła do autobusu w Montgomery w stanie Alabama by wrócić z pracy do domu. Po odmowie wykonania polecenia kierowcy, który kazał jej ustąpić miejsca białemu pasażerowi, afroamerykańska społeczność rozpoczęła 381-dniowy bojkot transportu publicznego, a sprawa segregacji rasowej w komunikacji miejskiej trafiła przed Sąd Najwyższy.
REKLAMA

Rosa Parks: dzieciństwo i lata wczesnoszkolne

Rosa Parks, za nią Martin Luther King (domena publiczna).

Z problemami dyskryminacji rasowej Rosa Parks zetknęła się bardzo wcześnie. Po rozstaniu się jej rodziców, kobieta przeprowadziła się ze swoją matką do jej dziadków, mieszkających w Pine Level w Alabamie Rose i Sylvestra Edwardsów, będących byłymi niewolnikami, silnie optującymi za rasową równością. Wraz z rodziną żyła na farmie Edwardsów, gdzie spędziła całą młodość – była świadkiem przemarszów członków Ku Klux Klanu, obserwowanych przez jej dziadka, stojącego ze strzelbą przed domem.

W wieku wczesnoszkolnym opanowała dzięki matce umiejętność czytania, po czym zaczęła uczęszczać do składającej się z jednego pomieszczenia szkoły z segregacją rasową w Pine Level w Alabamie, w której często brakowało podstawowego wyposażenia, takiego jak ławki. Uczniowie czarnoskórzy uczęszczali do składającej się z sześciu klas szkoły na piechotę, podczas gdy miasto zapewniło transport i nowe budynki białym uczniom.

Resztę swej edukacji Rosa Parks spędziła uczęszczając do szkół z segregacją w Montgomery, takich jak Przemysłowa Szkoła dla Dziewcząt, którą rozpoczęła mając 11 lat. W 1929 roku, będąc w 11 klasie szkoły przynależnej do Nauczycielskiego College'u Stanu Alabama dla Czarnoskórych, zmuszona była przerwać edukację i powrócić do Pine Level, by pomagać chorej matce i babci. Nigdy już nie powróciła do szkoły, by zamiast tego podjąć pracę w fabryce ubrań w Montgomery.

W 1932 roku, mając 19 lat, poznała i poślubiła Raymonda Parksa, fryzjera i członka Krajowego Stowarzyszenia dla Postępu Ludności Kolorowej (National Associacion for the Advancement of Colored People, NAACP). Sama również dołączyła do tej organizacji w 1943 roku, w późniejszym okresie pracując jako sekretarka A.D. Nixona, prezesa kapituły miasta Montgomery.

Autobusowa dyskryminacja

Zasady dotyczące przejazdu autobusem były w Montgomery jasno określone – pierwsze 10 rzędów siedzeń było zarezerwowane dla białych pasażerów, Rosa Parks usiadła więc w jedenastym rzędzie. Kiedy autobus wypełnił się pasażerami, kierowca polecił Parks i trzem innym pasażerom (cała czwórka była czarnoskóra) przejście na tył pojazdu. Ona jedyna odmówiła, twierdząc iż nie znajduje się w części zarezerwowanej dla białych pasażerów. Kierowca autobusu, Joseph Blake, uważał iż ma on prawo przesunąć linię oddzielającą białych i czarnych pasażerów pojazdu, lecz prawo pozostawiało tę kwestię niedoprecyzowaną. Na wezwanie odpowiedzieli policjanci Day i Mixon, natychmiast aresztując Rosę Parks.

REKLAMA

W policyjnym areszcie kobietę spisano, pobrano jej odciski palców oraz na krótki czas zatrzymano. W raporcie z zajścia postawiono jej zarzut odmowy wykonania polecenia kierowcy. Kiedy przebywała w areszcie za otwarte stawienie oporu względem polityki segregacji rasowej w przestrzeni miejskiej, jej rodzina była przerażona powagą sytuacji i ryzykiem w jakim się znalazła. Pierwszym pytaniem, jakie zadała jej matka, gdy skontaktowała się z nią córka brzmiało: „Pobili cię?”.

Rosa Parks nie była pierwszą kobietą którą aresztowano za pogwałcenie praw segregacji w autobusach w Montgomery. Jej aresztowanie stanowiło jednak kluczowy punkt, wokół którego społeczność murzyńska zorganizowała proces bojkotu transportu publicznego, który podtrzymywano przez bardzo długi czas. Marthin Luter King Junior, 26-letni pastor Kościoła Baptystów na Dexter Avenue, wyłonił się jako lider dobrze zorganizowanego, pokojowego bojkotu, który trwał 381 dni i przykuł uwagę całego świata. Właśnie podczas tego protestu wielebny King po raz pierwszy zyskał ogólnokrajową sławę, demonstrując swoją erudycję i krasomówstwo.

Po porażce Rosy Parks w sprawie przed sądem miejskim jej prawnik złożył wniosek o apelację. Podczas gdy jej sprawa utknęła w martwym punkcie przed stanowym sądem ds. apelacji, trzech sędziów w sądzie stanowym ogłosiło iż wyrok w innej sprawie dotyczącej segregacji rasowej był niezgodny z konstytucją. Sprawa ta, znana jako Browder v. Gale, rozstrzygnęła się 4 czerwca 1956 roku, a decyzja ta została podtrzymana przez Sąd Najwyższy 13 października.

Autobus, w którym Rosa Parks odmówiła zmiany miejsca, zachowany jako eksponat w Henry Ford Museum (fot. Cornischong, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported).

Rosa Parks: śmierć i dziedzictwo

Podczas swojego życia Rosa Parks otrzymała wiele wyróżnień i nagród, takich jak Nagroda im. Martina Luthera Kinga oraz Spingarn Medal, najwyższe odznaczenie NAACP. 9 września 1996 r. ówczesny prezydent Bill Clinton uhonorował ją Prezydenckim Medalem Wolności, największym wyróżnieniem przyznawanym przez władzę wykonawczą Stanów Zjednoczonych. Rok później otrzymała ona Złoty Medal Kongresu – najważniejszy medal jaki może nadać władza legislacyjna USA. W 1999 r. magazyn „Time” umieścił ją na liście najbardziej wpływowych ludzi XX wieku.

24 października 2005 r., w wieku 92 lat, Rosa Parks zmarła w swoim mieszkaniu w Detroit w stanie Michigan. Rok wcześniej stwierdzono u niej postępującą demencję. Jej ceremonię pogrzebową upamiętniono kilkoma memoriałami, a jej prochy wystawiono w rotundzie Capitolu, gdzie pożegnać ją przyszło około 50 tys. ludzi. Została ona pochowana pomiędzy mężem a matką w Detroit Woodlawn Cemetery, a kaplica w której spoczęła nazwano Kaplicą Wolności im. Rosy L. Parks.

Dzięki swojemu aktowi cichego buntu, Rosa Parks została nazwana „Matką Ruchu Praw Obywatelskich”.

Bibliografia:

  • An Act of Courage, The Arrest Records of Rosa Parks [w:] Archieves.org [dostęp: 30.11.2015 roku]

<[https://www.archives.gov/education/lessons/rosa-parks]>.

  • Rosa Parks Biography [w:] Biography.com [dostęp: 30.11.2015 roku]

<[http://www.biography.com/people/rosa-parks-9433715]>.

Redakcja: Tomasz Leszkowicz

Lubisz czytać artykuły w naszym portalu? Wesprzyj nas finansowo i pomóż rozwinąć nasz serwis!

REKLAMA
Komentarze

O autorze
Krzysztof Gońda
Student założonej w 2014 r. „Historii w przestrzeni publicznej” Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesuje się historią Stanów Zjednoczonych, najchętniej dotyczącą dwudziestego wieku. Fan koszykówki, muzyki rockowej oraz serialu „South Park”.

Wszystkie teksty autora

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści. Za darmo.
Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.
© 2001-2023 Promohistoria. Wszelkie prawa zastrzeżone