Serbowie i ich migracje pod lupą slawistów
Ani pod rządami Tity w czasach Jugosławii ani pod zaborem Habsburgów Serbia nie straciła swojej tożsamości kulturowej, która kształtowała się od czasów średniowiecza. Ojczyzną tenisisty Novaka Djokovica czy reżysera Emira Kusturicy zajmują się badacze w wielu polskich ośrodkach naukowych – filolodzy słowiańscy – czyli slawiści.
Dr Piotr Kręzel z Katedry Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Łódzkiego jest jednocześnie historykiem i slawistą, a w ramach tej ostatniej dziedziny – serbistą i bohemistą. Wraz ze swoim zespołem przeanalizuje on zmiany, jakie zaszły w serbskim modelu kulturowym od końca XVII stulecia do 2 połowy wieku XVIII. Ustali zależności między zjawiskiem migracji a transformacją życia osiemnastowiecznych Serbów.
Współczesne zasięgi języka serbskiego (fot. Avala, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Unported). „Porównamy rozwój serbskiej kultury w monarchii habsburskiej oraz Cesarstwie Rosyjskim. Sprawdzimy hipotezę o wytworzeniu się wśród osiemnastowiecznych Serbów >>nawyku migrowania<<, który generował ich dalszą mobilność w kierunku pogranicza polsko-rosyjskiego” – mówi dr Kręzel.
Naukowcy przebadają zróżnicowane pod względem gatunkowym zabytki piśmiennictwa serbskiego – teksty pamiętnikarskie, epistolarne, normatywne, ale także materiały ikonograficzne (m.in. prace Martina Engelbrechta oraz Hristofora Zefarovicia).
„Ludność serbska we wczesnej dobie nowożytnej była jedną z najbardziej mobilnych grup społecznych w Europie. Wynikało to z jej geopolitycznego położenia. Tereny zamieszkiwane przez Serbów nierzadko stanowiły obszar działań wojennych i były miejscem rywalizacji między ówczesnymi mocarstwami – Imperium Osmańskim oraz monarchią habsburską” – przypomina szef grupy badawczej.
Dr Kręzel tłumaczy, że ciągła niepewność jutra oraz realne zagrożenie własnej egzystencji powodowało, że Serbowie u progu nowożytności niejednokrotnie podejmowali decyzje o migrowaniu na północ – początkowo do państwa austriackiego, a później w kierunku „słodkiego prawosławia”, czyli Cesarstwa Rosyjskiego. Nie pozostawało to jednak bez wpływu na serbską kulturę.
Według badaczy projekt „Kulturowe implikacje migracji Serbów we wczesnej dobie nowożytnej” pozwoli lepiej zrozumieć i poznać kulturę serbską oraz losy mieszkańców Półwyspu Bałkańskiego. Badanie finansowane jest przez Narodowe Centrum Nauki w ramach programu SONATINA 3.
Źródło: naukawpolsce.pap.pl, autor: Karolina Duszczyk
