Thierry Lentz, Patrice Gueniffey (red.) – „Upadek wielkich imperiów” – recenzja i ocena
Thierry Lentz, Patrice Gueniffey (red.) – „Upadek wielkich imperiów” – recenzja i ocena
Imperia powstawały w odmiennych warunkach geograficznych, cywilizacyjnych i ekonomicznych, a także różnych okresach dziejów. Model supermocarstwa funkcjonował w starożytnym państwie Aleksandra Macedońskiego, jak i w kolonialnej potędze Hiszpanii, czy sowieckiej Rosji. Imperia formowały się, rozwijały i tworzyły zróżnicowane systemy zależności, jednak jeden aspekt ich historii był wspólny – wszystkie upadły. Ten fascynujący fenomen śledzą autorzy „Upadku wielkich imperiów”.
Publikacja składa się z dwudziestu, uporządkowanych chronologicznie rozdziałów-artykułów, z których każdy ma osobnego autora i przedstawia historię innego imperium. Redaktorzy zadbali o dobór autorów, którymi są przede wszystkim pracownicy naukowi specjalizujący się w poszczególnych zagadnieniach. Rozdziały, liczące średnio 20-30 stron, zostały napisane przystępnym i fachowym językiem. Ich struktura została logicznie podzielona, co pozwala łatwo dotrzeć do konkretnych problemów. Na końcu każdego rozdziału znajdują się odnośniki do wybranej literatury.
Porównywalne schematy i procesy stały u podstaw budowy imperialnych mocarstw, zbliżone były także przyczyny ich upadku. Zebranie i omówienie dziejów aż dwudziestu, różnych imperiów w formie popularno-naukowej publikacji jest potrzebną inicjatywą, która pozwala uporządkować dzieje dominujących mocarstw światowych.
Dużym atutem jest każdorazowe wprowadzenie czytelnika w szerszy kontekst historyczny, a także naniesienie granic poszczególnych imperiów na mapy. Na słowa uznania zasługuje także dobre tłumaczenie, choć w kilku miejscach w oczy kłują nieco dziwne zwroty lub kolokwializmy.
Niektóre rozdziały są przede wszystkim uporządkowanym chronologicznie i semantycznie przebiegiem wydarzeń, które zwieńcza schyłek danego imperium. Należy jednak zauważyć, że znajdują się tu także rozdziały pełne wnikliwej analizy, będące bardzo interesującą refleksją nad biegiem historii.
Niestety poziom poszczególnych rozdziałów jest nierówny. Niektórzy autorzy utkwili w gąszczu dat, wydarzeń i osób, całkowicie zapominając o procesach społecznych i ekonomicznych. Być może wynika to z ogromnego doświadczenia i uznania pewnych rzeczy za „powszechnie znane”, jednak wyraźnie zabrakło tu pewnej konsekwencji. Mimo, że sama idea książki jest nowatorska, to poszczególne rozdziały nie wprowadzają nowych spostrzeżeń, będąc przede wszystkim systematyzacją dotychczasowych ustaleń, głęboko osadzonych w perspektywie francuskiej.
Od strony edytorskiej dziwić może jedna rzecz – wydawca nigdzie nie podał autora. Dopiero kwerenda w kierunku francuskojęzycznego oryginału pozwoliła mi „odkryć” dwoje redaktorów, którzy podjęli trud opracowania problemu upadku wielkich imperiów.
Nie jest to książka, która pochłonie czytelnika od pierwszej do ostatniej strony, ani kamień milowy w studiach nad zagadnieniem imperializmu, jednak jest to solidna publikacja, której całościowe spojrzenie wyjaśnia zagadnienie schyłku imperiów. Polecam tym, którzy czują potrzebę usystematyzowania zdobytej wiedzy.
