„Twierdze osiemnastowiecznej Europy” – konferencja w Częstochowie

Konferencje organizują Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Częstochowie, Instytut Historii Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie i Stowarzyszenie Garnizon Fortecy Częstochowskiej.

Hasłem wywoławczym tegorocznej spotkania są nazwiska dwóch wybitnych inżynierów wojskowych – Sébastiena de Vaubana i Marca de Montalemberta. Obaj wnieśli bardzo duży wkład do rozwoju osiemnastowiecznej sztuki fortyfikacyjnej. Pierwszy z nich tworzył przede wszystkim w XVII wieku, ale dzieła jego stanowiły kanon niemal przez całe następne stulecie. Drugi z wymienionych prezentował swoje koncepcje w ostatniej ćwierci XVIII wieku, ale uznanie zdobył dopiero w epoce napoleońskiej. Ponieważ dzieła Vaubana i Montalemberta stanowiły wzór i inspirację dla wielu inżynierów wojskowych, dzięki czemu sztuka budowy, obrony i zdobywania twierdz stale się rozwijała, organizatorzy uznali za zasadne, aby właśnie ich wybrać na „patronów” konferencji.

Twierdze w XVIII wieku były istotnym elementem sztuki wojskowej. Stanowiły podstawę operacyjną działań ofensywnych lub zasadniczy element linii obronnych. Osłaniały mobilizację wojsk w głębi kraju oraz zapewniały zaopatrzenie lub schronienie dla korpusów polowych. W twierdzach znajdowały się lazarety dla chorych i rannych, przetrzymywano tam także jeńców wojennych. Poza tym należy zwrócić uwagę na pozamilitarne znaczenie twierdz. Znajdujące się w nich garnizony mogły wymuszać posłuszeństwo lub ochraniać miejscową ludność. Powszechną praktyką było umieszczanie w twierdzach więźniów, zarówno politycznych, jak i pospolitych. Oddziaływały one też na położone w ich obrębie lub nieopodal ośrodki miejskie, hamując ich rozwój lub wręcz odwrotnie wpływając stymulująco poprzez rozwój handlu, rzemiosła i usług.

W czasie konferencji omawianych będzie kilka zagadnień związanych z osiemnastowiecznymi twierdzami, w związku z czym obrady podzielone zostały na pięć paneli:

1. Od Vaubana do Montalemberta – sztuka fortyfikacji w teorii i praktyce; 2. Od Morza Czarnego do Morza Białego – twierdze Imperium Rosyjskiego; 3. Wzdłuż południowej granicy Rzeczypospolitej; 4. Na przełomie epok; 5. Twierdze w ogniu walk i przemian politycznych –Od Wielkiej Wojny Północnej do Konfederacji Targowickiej.

Poza wymienionymi powyżej celami naukowymi konferencja ma popularyzować wiedzę z zakresu historii powszechnej i historii Polski, a także rozbudzać wśród młodzieży zainteresowanie mało znanym okresem XVIII wieku. W związku z tym zaplanowano imprezę towarzyszącą – inscenizację biwaku osiemnastowiecznej armii pod murami Twierdzy Jasnogórskiej. Wezmą w tym udział członkowie Stowarzyszenia Garnizon Fortecy Częstochowskiej oraz inne grupy rekonstrukcyjne. Będzie można zobaczyć jak wyglądało życie obozowe ówczesnych żołnierzy, pokaz uzbrojenia, musztrę oraz potyczkę pomiędzy żołnierzami garnizonu jasnogórskiego a pruskimi maruderami.