[GALLERY]https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/1.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/1_min_423x600.jpg;Pierwsze monumenty ku czci Kanclerza były fundowane przez osoby prywatne, natomiast po zwycięstwie w wojnie z Francją w 1871 r. Bismarcka przedstawiano na pomnikach wraz z najważniejszymi osobami zaangażowanymi w dzieło zjednoczenia Niemiec. W 1877 roku w Bad Kissingen, uzdrowisku, które Kanclerz odwiedził w czasie swojego życia 14 razy, powstał pierwszy publiczny monument, ukazujący jego całą sylwetkę i poświęcony wyłącznie jemu (fot. Sigismund von Dobschütz, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/8.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/8_min_600x450.jpg;Pomnik Bismarcka w Berlinie, w sercu miejskiego parku Tiergarten powstał w 1901 r. (fot. Dieter Brügmann, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/9.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/9_min_319x600.jpg;Przedstawia Kanclerza ponad postaciami Atlasa, symbolizującego wielkość Niemiec (fot. James Steakley, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/10.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/10_min_600x465.jpg;Zygfryda wykuwającego miecz (fot. James Steakley, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/11.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/11_min_600x450.jpg;Germanii depczącej panterę (fot. James Steakley, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/12.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/12_min_600x450.jpg;Oraz Sybilli siedzącej na sfinksie i pogrążonej w lekturze księgi historii (fot. James Steakley, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/13.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/13_min_600x275.jpg;Największy na świecie monument ku czci Kanclerza znajduje się niedaleko portu w Hamburgu. (fot. Roland Geider, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/14.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/14_min_281x600.jpg;Pomnik ma wysokość 35 m, waży ok. 600 ton i wybudowany został w latach 1901–1906 (fot. KMJ, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/15.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/15_min_464x600.jpg;Podczas II wojny światowej ogromna baza pomnika służyła jako... schron przeciwlotniczy, mogąc pomieścić ok. 650 osób (fot. Staro1, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/16.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/16_min_429x600.jpg;Wśród pomników Kanclerza znaleźć też można kilka figur konnych, takich jak ta w Bremie (fot. Jürgen Howaldt, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Germany":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/de/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/17.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/17_min_450x600.jpg;Czy w Norymberdze (fot. Aarp65, opublikowano na licencji "GNU Free Documentation License, Version 1.2":http://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:GNU_Free_Documentation_License_1.2).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/18.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/18_min_350x520.jpg;Również nie zachowany monument we Frankfurcie nad Menem miał bardzo podobną formę (fot. I, Wilkinus, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/19.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/19_min_444x600.jpg;Nieco inną, mniej monumentalną, choć równie godną formę miały pomniki w innych dużych miastach, takie jak ten w Lubece z 1903 roku (fot. 1970gemini, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/20.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/20_min_433x600.jpg;W Dreźnie (fot. F. u. O. Brodmanns Nachfolger, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/21.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/21_min_488x600.jpg;W Lipsku (fot. rys. Otto Roth, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/22.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/22_min_450x600.jpg;Czy w Goslarze (fot. Kassandro, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/23.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/23_min_600x450.jpg;Uboższe i mniej znaczące miasta nie mogły sobie pozwolić na wznoszenie monumentalnych figur Bismarcka, jednak również starały się go uczcić. Na zdjęciu pomnik w Hohenlockstedt w kraju związkowym Szlezwik–Holsztyn (fot. C. Löser, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Germany":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/de/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/24.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/24_min_600x450.jpg;I w Langerwehe, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia (fot. Martincf78, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/2.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/2_min_417x600.jpg;Nietypowe i unikatowe pomniki Bismarcka w formie wież przyjmowały bardzo różne kształty. Na zdjęciu wieża w Janówku z 1869 r. (fot. Pudelek, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/3.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/3_min_269x600.jpg;Powstało ich w latach 1869–1934 aż 240, do dziś zachowało się 173. Na zdjęciu wieża w Zielonej Górze (fot. Wisniowy, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/4.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/4_min_450x600.jpg;Symboliczne wieże budowane były na terenie Niemiec, tutaj na przykład wieża ze Szczecina 1913–1921 (fot. Remigiusz Józefowicz, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 2.5 Poland":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5/pl/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/5.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/5_min_398x465.jpg;Czy Stuttgartu (fot. Enslin, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/6.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/6_min_600x296.jpg;Ale również na terenach należących do Niemiec kolonii (m.in. Kamerunie i Tanzanii). Tutaj pomnik w Viktorii, w Kamerunie, 1904 rok (fot. Carl Hohl, ze zbiorów Bundesarchiv, Bild 163-312, "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Germany":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/de/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/7.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/7_min_600x450.jpg;A także np. w Chile. Na zdjęciu wieża w Concepción, (fot. Gonzalez2007, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/25.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/25_min_600x459.jpg;Monumenty Kanclerza stawiano wszędzie tam, gdzie sięgały niemieckie wpływy, nawet w egzotycznych krajach. Na zdjęciu pomnik w Pangani na terenie dawnej Niemieckiej Afryki Wschodniej, wzniesiony w 1906 roku (fot. Walther Dobbertin, ze zbiorów Das Bundesarchiv, Bild 105-DOA0612, opublikowano na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Germany":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/de/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/26.jpg;https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/26_min_575x467.jpg;Niektóre z pomników Kanclerza po wojnach światowych znalazły się w granicach innych państw, np. Polski i Francji, czekał je więc smutny los. W Poznaniu inicjatorem powstania monumentu była m.in. organizacja Hakata, dążąca do germanizacji dawnych ziem polskich. Monument odsłonił 11 listopada 1903 roku syn Kanclerza, Herbert von Bismarck. Po włączeniu Poznania do Polski w 1919 roku pomnik, jako symbol niemczyzny, usunięto, a w 1930 roku przetopiono go na... figurę Chrystusa Króla, która stanowiła część Pomnika Najświętszego Serca Pana Jezusa, ustawionego w miejscu, w którym wcześniej stała statua Bismarcka i będącego wotum za odzyskanie niepodległości. W 1939 roku, po zajęciu Poznania przez wojska niemieckie, pomnik polski zburzono. Dziś na placu, na którym znajdowały się obydwa monumenty, znajduje się ustawiony w 1981 r. z inicjatywy „Solidarności” Pomnik Ofiar Czerwca 1956 (fot. domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/articles6/bismarck/Bismarck1894.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbsold/Bismarck1894_379x568_thb_54862.jpg;W 2005 roku we wsi Nakomiady (obecnie powiat kętrzyński) odnaleziono obelisk poświęcony Ottonowi von Bismarckowi. Okazało się, że w 1899 roku mieszkańcy wsi postanowili uczcić nim Kanclerza w miarę swoich skromnych możliwości: ufundowali pamiątkowy głaz z niemiecką inskrypcją, który przewrócono w 1945 roku, kiedy miejscowość włączono do Polski. Pamięć o nim szybko się zatarła, chociaż nigdzie go nie przeniesiono. Kilka lat temu podjęto decyzję o odnowieniu głazu i ustawieniu go na dawnym miejscu. Wywołało to żywą dyskusję, nie tylko wśród mieszkańców, ale również w środowisku naukowym i mediach. Po raz kolejny odżył wówczas odwieczny i niemożliwy do rozstrzygnięcia spór o to, czy należy niszczyć pomniki. (fot. Otto van Bismarck w 1894 roku, domena publiczna)

W hołdzie Żelaznemu Kanclerzowi, czyli Bismarck w każdym niemieckim mieście [Galeria]

Zamów newsletter