Wojciech Lipoński – „Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich” – recenzja i ocena
Wyspy Brytyjskie mogą się poszczycić niezwykle długą i bogatą historią. Choć geograficznie stanowią część Europy, to jednak odmienność rozwijającej się tam kultury jest bardzo widoczna. Niektórzy badacze mówią w tym przypadku o istnieniu odrębnej cywilizacji – cywilizacji Wysp Brytyjskich.
Książki opisujące dzieje poszczególnych cywilizacji stanowią dla ich autorów ogromne wyzwanie. Trudno jest bowiem kompleksowo ująć wszystkie aspekty związane z powstawaniem i rozwojem danej cywilizacji. Napisanie takiej pracy wymaga od twórcy szerokiej wiedzy z zakresu wielu dziedzin, m.in. historii, geografii czy archeologii. Poprzedzone musi być lekturą wielu źródeł oraz opracowań dotyczących różnych aspektów rozwoju danej cywilizacji. Te i wiele innych trudności sprawiają, że niewielu naukowców podejmuje się tworzenia tego typu publikacji, a jeszcze mniejsza część z nich tworzy książki, które swoją treścią i podejściem do omawianego tematu zasłużyły na uznanie nie tylko środowiska naukowego, ale i przeciętnego czytelnika. Są jednak książki, które w sposób doskonały przybliżają czytelnikom taką tematykę. Do takowych pozycji należy z pewnością wydana w zeszłym roku (już po raz czwarty) książka Wojciecha Lipońskiego pt. „Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich”.
„Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich” – kompendium wiedzy.
Recenzowana pozycja na ponad 800 stronach opisuje dzieje Wysp Brytyjskich od czasów najdawniejszych do przybycia na wyspy Normanów z Wilhelmem Zdobywcą na czele. Książka podzielnia jest na pięć rozdziałów, z których każdy kompleksowo opisuje konkretną epokę w dziejach wysp. Począwszy od rozdziału I, w którym Lipoński opisuje najstarsze ślady osadnictwa na wyspach, wyjaśnia m in. genezę licznych budowli megalitycznych znajdujących się na tych terenach. W rozdziale II mowa jest o tym, jak mieszkańcy Wysp Brytyjskich radzili sobie pod rządami rzymskimi. Wreszcie rozdziały od III do V omawiają dzieje tych terenów we wczesnym średniowieczu: od najazdów Saskich, przez mozaikę ludów skandynawskich, na podboju normańskim skończywszy.
To właśnie te najazdy i kontakt z poszczególnymi kulturami przyczyniły się zdaniem autora do ukształtowania tego, co można określić mianem „Cywilizacji Wysp Brytyjskich”. Te wydarzenia z wczesnych dziejów Wysp Brytyjskich w dużej mierze ukształtowały ich późniejszą wyjątkowość i odmienność widoczną do dziś.
Każdy z wymienionych rozdziałów to rozbudowany wielowątkowy wykład, dotyczący nie tylko historii politycznej, ale także kultury, religii czy gospodarki w danym okresie. Autor nie zapomina też o kwestiach lingwistycznych, w tym wyjaśnianiu etymologii wielu nazw i słów. Lipoński pamięta też o podziale geograficznym i etnicznym Wysp. Pisząc o działalności Brytów poświęca też czas na omawianie równoległych czasowo dokonań Irlandczyków czy mieszkańców dzisiejszej Szkocji.
„Narodziny cywilizacji…” – książka dla każdego
Książka Lipońskiego to dzieło uniwersalne, zwłaszcza przez wspomnianą wyżej wielowątkowość. Jest w niej coś ciekawego zarówno dla czytelnika zainteresowanego historią polityczną Wysp, jej kulturą, czy choćby historią języka. Ciekawe wątki znajdzie w niej pasjonat średniowiecza, miłośnik historii starożytnej, a także osoba szukająca odpowiedzi na pytania, na przykład o genezę powstania niektórych dzisiejszych nazw geograficznych. Książka (jak mówi o tym sam autor we wstępie) powstała na podstawie jego autorskich wykładów. Geneza ta jest doskonale wyczuwalna podczas lektury. Wszystkie rozdziały i podrozdziały stanowią pewną zamkniętą całość. Stanowią one odrębny szczegółowy wykład na temat danego okresu bądź problemu. Książki nie trzeba więc czytać „od deski do deski”, a osoba zainteresowana danym problemem może odnaleźć odpowiedzi w konkretnym miejscu bez potrzeby czytania i wertowania całej książki.
Na uwagę zasługuje też duże oczytanie autora. Wielokrotnie obok swojej własnej narracji przytacza on fragmenty źródeł, które wzbogacają lekturę. Wiele z nich tłumaczonych jest na język polski po raz pierwszy. Na kartach książki omawiane są też poglądy rozmaitych uczonych na dane zagadnienie, a nierzadko przywołane są też fragmenty publikowanych przez nich tekstów.
„Narodziny cywilizacji…” – książka uznana i lubiana.
Recenzowana pozycja została wydana po raz czwarty na przestrzeni 25 lat. Jak zauważa sam autor, jest to niezwykle osiągniecie, świadczące o uznaniu dla jego pracy. Nic dziwnego: „Narodziny cywilizacji…” to książka pisana językiem prostym i jednocześnie ciekawym. Zawiera ogrom informacji na temat Cywilizacji Wysp Brytyjskich, jednak ów ogrom nie przytłacza czytelnika. Wszystko, od narracji autora, przez cytaty ze źródeł i dzieł innych uczonych, po przypisy, ma tu swoje miejsce. Całości dopełniają bogaty materiał ilustracyjny i mapy, które pomagają lepiej zrozumieć omawiane w tekście problemy oraz rozbudowana bibliografia i tablice genealogiczne, znajdujące się na końcu książki. Dobrze wykonany indeks pozwala na szybkie poszukiwanie potrzebnych informacji. Solidna twarda oprawa zapewnia długą żywotność woluminu. Z kolei możliwość zakupienia pozycji w formie elektronicznej może znacząco ułatwić dostęp do niej ludziom nielubiącym dźwigać ze sobą książek w torbie czy plecaku.
Wszystkie te zalety sprawiają, że czytelnik nie nudzi się podczas lektury, a przy tym w łatwy i przystępny sposób przyswaja ogromną wiedzę. Tak łatwa w odbiorze książka jest z całą pewnością zasługą ogromnej wiedzy autora, który opanował też po mistrzowsku właściwe metody jej przekazywania. Nie dziwi więc kolejne wydanie, skoro wciąż nowe pokolenia czytelników chcą zapoznać się z dziejami cywilizacji Brytyjskiej. Stworzona przed laty pozycja ułatwiła to zadanie już wielu osobom i zyskała uznanie zarówno specjalistów, jak i przeciętnych odbiorców. Nowe uzupełnione wydanie sprawiło, że książka dalej jest aktualna.
„Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich” to książka godna polecenia i niezwykle ciekawa. Fakt, że doczekała się ona już czwartego wydania świadczy jednak o jej zaletach lepiej, niż każda recenzja. Świadomość, że pomimo upływu lat praca ta dalej znajduje nowe rzesze odbiorców jest chyba największym komplementem dla jej autora.
