Angielscy naukowcy rozwiązują tajemnicę zaginionych szczątków żołnierzy Karola II

W październiku 2013 roku podczas budowy kawiarni na uniwersytecie w Durham odnaleziono grób zawierający szczątki od 17 do 28 osób. Niemal dwa lata po tym odkryciu pracownicy miejscowego wydziału archeologii opublikowali wyniki swoich badań. Określono przynależność kości do szkockich jeńców, więzionych w miejscowej katedrze od września do października 1650 roku, jako „jedyne prawdopodobne wytłumaczenie".

30 stycznia 1649 roku Karol I Stuart, król Anglii i Szkocji, został wyrokiem Parlamentu stracony na dziedzińcu pałacu Whitechapel w Londynie. Anglia została ustanowiona republiką, zaś tron Szkocji odziedziczył syn zmarłego króla Karol II. Panowanie rozpoczął w czerwcu 1650 roku obietnicą oczyszczenia tego w większości prezbiteriańskiego kraju z wpływów anglikanizmu. Zaledwie miesiąc później 10-tysięczna armia pod dowództwem Olivera Cromwella przekroczyła szkocką granicę chcąc podporządkować królestwo Parlamentowi. Szkoci dysponujący ponad dwokrotną przewagą liczebną unikali walnej bitwy licząc na osłabienie angielskich wojsk. 3 września Cromwell pozorując odwrót wywabił wojska Karola II z umocnionych pozycji. Podczas nocnego ataku wyczerpana i zdemoralizowana długą, bezowocną kampanią armia angielska pobiła dwukrotnie liczniejszą, wypoczętą i dobrze zaopatrzona armię Szkotów. Bitwa pod Dunbar była jednym z najbardziej druzgoczących niespodziewanych zwycięstw XVII wieku. Na objęcie tronu Anglii Karol II musiał czekać jeszcze 9 lat, do śmieci Cromwella.

Cromwell pod Dunbar (aut. Andrew Carrick Gow, domena publiczna).

Straty wojsk szkockich szacuje się na od 300 do nawet 5000 zabitych, przy angielskich równych 30 zabitych i 58 rannych. Ponadto w kierunku oddalonego od pola bitwy o 200 kilometrów Durham wyruszył konwój składający się z 5000 jeńców. Głód, ucieczki i epidemia dyzenterii spowodowały, że do celu dotarło nie więcej niż 3000 pojmanych. Zostali zamknięci w opuszczonej i nieużywanej katedrze w Durham i pozostawieni tam bez wyżywienia i opału. Do października 1650 roku na skutek zimna, głodu i chorób przetrwało nie więcej niż 1300 jeńców, których rozesłano do kolonii karnych w Nowym Świecie. Wiedza o miejscu pochówku zmarłych w niewoli nie przetrwała do dzisiejszych czasów.

Ekshumowane szczątki należały wyłącznie do mężczyzn w wieku 13-25 lat. Czas śmierci za pomocą metody radiowęglolwej określono na lata 1625-1660. Chemiczna analiza szczątków pod kątem tlenu i ołowiu wskazuje na północnobrytyjskie pochodzenie zmarłych. Wśród kości znaleziono pozostałości glinianych fajek, bardzo popularnych wśród szkockich żołnierzy w połowie XVII wieku. Naukowcy zakładają, że odkryty grób nie jest jedynym w okolicy i planują dalsze wykopaliska.

Źródła: dur.ac.uk, popular-archaeology.com soldiers-identified-from-mass-graves.

Redakcja: Tomasz Leszkowicz