Dzień Dziecka – historia najradośniejszego święta
Dzień Dziecka – historia
Choć mogłoby się wydawać, że Dzień Dziecka istnieje od dawna, jego historia jest stosunkowo krótka. Korzenie tego święta sięgają dopiero połowy XX wieku, choć pierwsze wzmianki o nim pojawiły się w Polsce wcześniej. Pierwsze Święto Dziecka zorganizowano jeszcze przed wojną, 22 września 1929 roku. Jego obchody związane były wówczas z Kościołem katolickim – rankiem tego dnia dzieci razem z rodzicami udawały się na mszę świętą. Po tym szły do szkół, gdzie czekały ich okolicznościowe przedstawienia i lekcje w luźnym charakterze i w towarzystwie rodziców.
O ile w Polsce obchody Dnia Dziecka nie były jeszcze wówczas sformalizowane, o tyle w innych krajach znacznie wcześniej zdecydowano się na ten krok. Przykładowo w Turcji Dzień Dziecka został ustanowiony już w 1920 roku. W chińskim kalendarzu miał on się rzekomo pojawić w 1926 roku. Początkowo w większości krajów były to jednak spontaniczne inicjatywy. Impuls do zmiany pojawiły się po II wojnie światowej.
Najczęściej za datę ustanowienia Dnia Dziecka przyjmuje się 1954 rok. Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych zadecydowało wówczas o konieczności stworzenia takiego święta celem upowszechnienia ideałów dotyczących praw dziecka, które zawarte zostały w Karcie Narodów Zjednoczonych. Niektóre źródła początków Dnia Dziecka upatrują jednak nieco wcześniej – w 1952 roku, co miało być inicjatywą organizacji „The International Union for Protection of Childhood”, działającej na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa najmłodszych.
Dzień Dziecka – historia święta w Polsce
W Polsce – podobnie jak w innych krajach bloku socjalistycznego – pierwsze obchody Dnia Dziecka zorganizowano nieco wcześniej – w 1950 roku, w dość szczególnych okolicznościach. Związane były bowiem z akcją zbierania podpisów pod apelem sztokholmskim, wzywającym narody do wprowadzenia zakazu produkcji broni atomowej i będącym de facto wyrazem poparcia polityki ZSRR po zakończeniu II wojny światowej. Co ciekawe, początkowo Dzień Dziecka obchodzono w Polsce we wrześniu. Dopiero w 1952 roku w całym bloku socjalistycznym zmieniono tę datę na 1 czerwca i od tego czasu dzień ten stał się świętem stałym we wszystkich krajach wchodzących w jego skład.
O ile we wszystkich państwach bloku socjalistycznego Dzień Dziecka obchodzony był w ten sam dzień, o tyle w innych częściach świata sytuacja wyglądała zgoła inaczej. W rezolucji 838 (IX) z 1954 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ zalecało wszystkim krajom zorganizować obchody Powszechnego Dnia Dziecka i w ten sposób promować idee braterstwa i zrozumienia między dziećmi całego świata. Pozostawiło im jednak dowolność w wyborze formy i daty świętowania. To sprawiło, że Dzień Dziecka obchodzony jest w różnych krajach w różne dni, zdarza się nawet, że dwukrotnie!
Dzień Dziecka na świecie
Wybór konkretnej daty na obchody Dnia Dziecka jest w wielu przypadkach powiązany z kontekstem czy tradycją danego kraju. Zaczynając od inicjatora – Organizacja Narodów Zjednoczonych Powszechny Dzień Dziecka obchodzi 20 listopada, w rocznicę uchwalenia Deklaracji praw dziecka z 1959 roku oraz Konwencji o prawach dziecka przyjętej w 1989 roku.
We Francji i Włoszech Dzień Dziecka przypada na 6 stycznia, a więc w Święto Trzech Króli, którzy przybyli do Betlejem, by obdarować nowonarodzonego Jezusa podarunkami. Święto to łączy się tam z dniem rodziny, podczas którego dzieci oprócz prezentów otrzymują też od rodziców ciastko z wróżbą, ci zaś muszą spełnić ich życzenia.
W Japonii Dzień Dziecka, obchodzony tam de facto już od 1948 roku, podzielony jest w zasadzie na dwa dni – chłopcy i dziewczynki świętują osobno. W czasie obchodów święta chłopca (3 marca) w ogrodach wiesza się kolorowe ryby wykonane z papieru bądź materiału, będące symbolem rodziny, na czele której owi chłopcy mają w przyszłości stanąć. Z kolei w czasie swojego święta (5 maja) dziewczynki ubierają lalki w tradycyjne japońskie stroje – ich dzień zbiega się bowiem w czasie z Dniem Lalek.
W Turcji i Paragwaju Dzień Dziecka powiązany jest w ważnymi rocznicami narodowymi. Mieszkańcy tego pierwszego kraju święto najmłodszych obchodzą 23 kwietnia, a więc w dzień, na który przypada również Narodowe Święto Niepodległości. Ten ważny dla kraju dzień miał podobno zadedykować dzieciom sam pierwszy prezydent Republiki Turcji Mustafa Kemal Atatürk, twierdząc, że to one są przyszłością narodu. Podobnie jest w Paragwaju – tam Dzień Dziecka obchodzony jest 16 sierpnia, a więc w rocznicę bitwy o Acosta Nu w 1869 roku w czasie wojny paragwajskiej. W jej wyniku zginęło wielu mieszkańców Paragwaju, z czego niemałą część stanowiły dzieci. Dla ich uczczenia władze tego kraju postanowiły ustanowić obchody święta dziecka właśnie w ten szczególny dzień.
Osobliwie sytuacja wygląda w Niemczech, co również związane jest z historią tego kraju. Przed upadkiem ZSRR i zakończeniem zimnej wojny podzielony był na dwie części, z których każda obchodziła Dzień Dziecka w innym terminie – Niemcy mieszkający na wschodzie świętowali 1 czerwca, analogicznie jak inne kraje bloku socjalistycznego, zaś ci z zachodu – 20 września. Po zjednoczeniu kraju na obchody Dnia Dziecka przyjęto tę drugą datę. Wiele osób z krajów związkowych nie zgodziło się jednak z tym wyborem i świętuje 1 czerwca. Są przy tym i tacy, którzy świętują podwójnie.
Dzień Dziecka – różne odmiany
Wraz z upowszechnianiem się różnych idei obchodów Dnia Dziecka zaczęły pojawiać się także różne ich odmiany i święta pokrewne. Wiele z nich ma mocne umocowanie w historii. Przykładowo od 2002 roku 12 lutego obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Dzieci-Żołnierzy, mający być formą sprzeciwu wobec wykorzystywania nieletnich w konfliktach zbrojnych. 25 maja przypada Międzynarodowy Dzień Dziecka Zaginionego, ustanowiony po niezwykle głośnej sprawie zaginięcia 6-letniego Etana Kalila Patza w 1979 roku, która wstrząsnęła całą społecznością Stanów Zjednoczonych. 12 czerwca obchodzony jest Światowy Dzień Sprzeciwu wobec Pracy Dzieci zaś cztery dni później Dzień Dziecka Afrykańskiego, przypominający masakry dzieci w Soweto koło Johannesburga w Południowej Afryce, dokonane w 1976 roku przez tamtejszy reżim.
Źródła
- Kizewski P., Dzień Dziecka w Polsce i na świecie. Jego historia, tradycje i ciekawostki, [dostęp: 31.05.2023 r.]
- Resolution 836(IX) of 14 December 1954, United Nations, [dostęp: 31.05.2023 r.]
- Skąd się wziął Dzień Dziecka?, [dostęp: 31.05.2023 r.]
