Elita Rzeszy tonęła w ekskrementach – katastrofa w Erfurcie
W roku 1184 spory terytorialne między Ludwikiem III Pobożnym, landgrafem Turyngii, a Konradem von Wittelsbach, arcybiskupem Moguncji, zaostrzyły się na tyle, że Fryderyk I Barbarossa postanowił interweniować. Cesarz wysłał swojego syna, Henryka VI, króla Niemiec, by załagodził kłopotliwy spór. Tymczasem Henryk zorganizował wyprawę wojenną do Polski mającą na celu wsparcie Mieszka III Starego w walce z jego bratem, Kazimierzem II Sprawiedliwym, lecz musiał zaniechać te plany.
Hoftag w Erfurcie
Król skierował się do Erfurtu, gdzie zwołał Hoftag, czyli tzw. zjazd nadworny – zebranie cesarskich wasali, na którym rozprawiano o najważniejszych sprawach Rzeszy i rozstrzygano konflikty. W XII w. Erfurt był jednym z najważniejszych miast Świętego Cesarstwa Rzymskiego. O potędze i niezależności jego mieszkańców przypominały wzniesione w 1168 r. kamienne mury miejskie i górująca nad miastem katedra w stylu późnoromańskim. Ponadto w Erfurcie znajdował się ważny klasztor benedyktynów.
Henryk zwołał Hoftag na 26 lipca, w dzień św. Jakuba. Uczestniczyli w nim sami zainteresowani, czyli landgraf Turyngii oraz arcybiskup Moguncji, a także miejscowa szlachta i biskupi oraz co ważniejsi mieszkańcy Erfurtu. Źródła są zgodne co do tego, że spotkanie odbyło się w górnej części dwukondygnacyjnego budynku w pobliżu katedry. Nie ma jednak pewności czy chodzi o pobliską rezydencję biskupią, czy budynek kapituły.
Wielka katastrofa
Hoftag trwał w najlepsze i nikt nie był świadom, że belki stropowe znajdujące się pod obradującymi są przegniłe. W pewnym momencie konstrukcja runęła pod ciężarem uczestników spotkania. Strop runął wraz z gruzem i ludźmi przebijając się aż do podziemnego dołu kloacznego. Tak opisuje to zdarzenie Kronika kościoła św. Pawła w Erfurcie:
Gdy siedział [Henryk VI] na radzie w wyższej izbie, otoczony przez wielu, starając się doprowadzić do pokoju między nimi, budynek nagle się zawalił, a wielu wpadło do dołu kloacznego poniżej. Niektórych uratowano z trudem, podczas gdy inni udusili się w błocie.
Na skutek obrażeń spowodowanych przez upadek, spadające elementy budynku oraz w wyniku utonięcia w ekskrementach śmierć poniosło ok. 60 osób. Wspomniane źródło przybliża nam sylwetki niektórych ofiar:
Niektórych uratowano z trudem, podczas gdy inni udusili się w błocie. Tam, 26 lipca, Fryderyk, hrabia Abinberc, Henryk, hrabia z Turyngii, Gozmar, hrabia Hesji, Fryderyk, hrabia Kirchberg, Burchard z Wartburga i inni o mniejszej sławie zmarli nędzną śmiercią.
Henryk VI i arcybiskup Moguncji uniknęli upadku, gdyż znajdowali się w kamiennej wnęce okiennej, skąd później zostali uratowani. Landgraf Turyngii spadł wraz z innymi, ale szczęśliwe przeżył katastrofę.
Następstwa
Po katastrofie król Henryk postanowił czym prędzej opuścić Erfurt i ponowić wyprawę wojskową do państwa Piastów. Ta ostatecznie nie doszła do skutku. Kazimierz II Sprawiedliwy zapobiegł interwencji, ofiarowując królowi znaczną sumę pieniędzy i zawierając z nim układ, w którym uznał zwierzchność cesarza Fryderyka I Barbarossy. Spór między landgrafem a arcybiskupem pozostał nierozstrzygnięty i trwał jeszcze do 1186 r.
Ludwik III Pobożny udał się na III wyprawę krzyżową drogą morską i brał udział w oblężeniu Akki. Podupadłszy na zdrowiu, postanowił wrócić do domu, lecz zmarł w 1190 r. na pokładzie statku. Do Ziemi Świętej wyruszył także Konrad von Wittelsbach, który wziął udział w tzw. krucjacie niemieckiej (Deutscher Kreuzzug).
Polecamy e-book Marcina Sałańskiego „Wyprawy krzyżowe. Zderzenie dwóch światów”:
Książkę można też kupić jako audiobook, w tej samej cenie. Przejdź do możliwości zakupu audiobooka!
Bibliografia
Źródła
· Chronik von Sanct Peter zu Erfurt, 1100-1215
Literatura
Magnusson R. J., Water Technology in the Middle Ages: Cities, Monasteries, and Waterworks after the Roman Empire, Baltimore 2003.
Szczur S., Historia Polski. Średniowiecze, Kraków 2021.
Arnold B., Princes and Territories in Medieval Germany, Cambridge 2004.
Werner C., Der Erfurter Latrinensturz vom 26. Juli 1184, [w:] „ Mitteldeutsches Jahrbuch für Kultur und Geschichte” Bonn 2023.
