„Galeria Faras” – recenzja i ocena wystawy

Wystawa przedstawia wyjątkowe eksponaty, które zostały odnalezione przez polskich archeologów w czasie akcji UNESCO mającej na celu ratowanie pozostałości dawnych kultur Doliny Nilu przed zalaniem ich przez wody Jeziora Nasera. W trakcie badań obszarów przy granicy sudańsko-egipskiej na terenie Faras naukowcy natrafili na pozostałości nubijskiej katedry z VIII wieku. Ściany świątyni zdobiły pochodzące z czasów między VIII a XIV wiekiem malowidła nawiązujące do religii chrześcijańskiej. Odkrycie to jest uważane za jedno z najważniejszych polskich sukcesów w dziedzinie archeologii.

Do Muzeum Narodowego trafiło 67 dzieł chrześcijańskiej sztuki nubijskiej i inne zabytki odnalezione w okolicy Faras w czasie Kampanii Nubijskiej. Jedyne w swoim rodzaju okazy wskazują na różnorodność estetyki w obrębie chrześcijaństwa – malowidła ścienne znacząco się różnią od dzieł o tematyce religijnej, do których jesteśmy przyzwyczajeni. Były one malowane techniką tempery na suchym tynku i przedstawiały głównie świętych lub biskupów. Niektóre eksponaty nie zachowały się w całości, jednak nawet w tych niepełnych fragmentach widać odmienność i oryginalność sztuki nubijskiej.

Przestrzeń wystawy imituje wnętrze świątyni – rozmieszczenie eksponatów przypomina ich położenie w faraskiej katedrze. Wrażenie to jest potęgowane przez zastosowanie multimediów. Podziwianiu poszczególnych malowideł towarzyszą bowiem autentyczne koptyjskie śpiewy liturgiczne. Nowoczesne technologie zostały zresztą wykorzystane w różnorodny sposób – odwiedzający mogą zapoznać się z kilkoma filmami przedstawiającymi historię wykopalisk w Faras czy przybliżającymi sylwetkę prof. Kazimierza Michałowskiego. Interaktywne ekrany, na których wyświetlane są pełne informacje na temat historii królestwa Nobadii (na jego ziemiach znajdował się ośrodek miejski Faras) i zmagań polskich archeologów, umożliwiają dogłębne poznanie historii afrykańskiej kultury chrześcijańskiej. Twórcy wystawy nie zapomnieli też o atrakcjach dla najmłodszych odwiedzających – przygotowali dla nich gry multimedialne, nawiązujące do odkrycia Polaków.

W Galerii zaprezentowane zostały także inne dzieła sztuki nubijskiej. Możemy podziwiać tam chociażby elementy budowy świątyni i innych okolicznych budowli, a także zabytkowe naczynia, narzędzia czy tkaniny znalezione na terenach Faras. Szczególną uwagę zwraca kolekcja krzyży, pochodzących z różnych kręgów kulturowych i epok. Zadziwia bogactwo form tych przedmiotów – prezentowane krzyże etiopskie, ruskie, rosyjskie, huculskie, ukraińskie czy egipskie różnią się między sobą wykonaniem, kształtem i materiałem, przez co pokazują niejednolitość kultury chrześcijańskiej.

Galeria Faras, oprócz przypominania o największych osiągnięciach polskiej archeologii, ukazuje także różnorodność sztuki religijnej. Dzięki oryginalnej aranżacji wystawy i zastosowaniu nowoczesnych technologii zwiedzający mogą przenieść się do nubijskiej świątyni z VIII wieku i porównać sposoby przedstawiania obiektów kultu. Wystawa jest warta polecenia wszystkim wielbicielom historii – rozmaite eksponaty sprawią, że każdy zwiedzający z pewnością znajdzie coś interesującego.

Redakcja: Tomasz Leszkowicz