Tagi: Ciekawostki i rocznice, Historia nauki i techniki, Sylwetki i biografie, XIX wiek, Polska, Lubelszczyzna
Opublikowany: 2014-01-29 12:45
Licencja: wolna licencja
Gwiazdka Cieszyńska - Antoni Patek
1.
Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu.
Ner. 48. – Cieszyn d. 13. Grudnia. – R. 1856.
14 maja 1811 roku w Piaskach Luterskich na Lubelszczyźnie, w drobnej szlacheckiej rodzinie herbu Prawdzic, urodził się Antoni Patek. Miał dziesięć lat, gdy rodzice przenieśli się do Warszawy. Sześć lat później, gdy umarł mu ojciec, musiał zacząć zarabiać na rodzinę. W 1828 roku wstąpił do 1. Pułku Strzelców Konnych Królestwa Kongresowego. Kiedy wybuchło powstanie listopadowe wziął w nim czynny udział i dosłużył się stopnia podporucznika. Za męstwo został odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari. Po upadku powstania wyjechał z kraju i w końcu osiadł w Genewie.
Tam początkowo handlował winami i studiował malarstwo. Szybko jednak zainteresował się zegarmistrzostwem. Na początku jedynie kupował gotowe mechanizmy i oprawiał je w ozdobne koperty. 1 maja 1839 roku spotkał Franciszka Czapka – zegarmistrza, również Polaka (czeskiego pochodzenia), a także uczestnika powstania listopadowego. Panowie weszli w spółkę i założyli firmę Patek & Czapek. Przedsiębiorstwo robiło głównie zegarki dla polskiej emigracji i arystokracji w kraju. W 1845 roku Czapek postanowił opuścić firmę i prowadzić dalszą działalność samodzielnie.
Decyzja Franciszka Czapka w przysłużyła się Patkowi. W trakcie wystawy w Paryżu poznał on bowiem zegarmistrza Adriena Philippe’a, który był wynalazcą mechanizmu naciągowego z koronką, dzięki któremu nie trzeba było używać kluczyka do nakręcania zegarka. Philippe objął stanowisko dyrektora technicznego firmy Patka, a w 1851 roku został jej wspólnikiem. Dzięki połączeniu nowoczesnej myśli technicznej i zmysłu artystycznego (oraz szczęścia) firma Patek Philippe & Co. w bardzo krótkim czasie odniosła niesamowity sukces. W 1851 roku na wystawie światowej w Londynie ich zegarek kupiła królowa Wiktoria (miała go nosić jako broszkę przy sukni). Zegarek kupił również książę Albert, a kolejny zamówiła duńska królowa Luiza.
Antoni Patek Zegarki Patek Philippe zaczęły zdobywać międzynarodowe nagrody, dzięki czemu sprzedawano je w najlepszych europejskich (i nie tylko) sklepach. Wkrótce też zyskały przydomek króla wśród marek i marki królów. Zegarki Patek Philippe kupowali bowiem najważniejsi ludzie świata m.in.: papież Pius IX, książę egipski Hussein Kamal, król Włoch Wiktor Emanuel III, a także Zygmunt Krasiński, Piotr Czajkowski, Lew Tołstoj, Maria Skłodowska-Curie, Albert Einstein, Niels Bohr, Walt Disney, Josip Broz Tito i... Józef Stalin.
W 1841 roku firma jako pierwsza skonstruowała zegarki z niezależnym sekundnikiem, a w 1868 roku wykonała jeden z pierwszych na świecie zegarków na rękę (dla węgierskiej księżnej Kocewicz). W 1989 roku, na 150. Rocznicę istnienia firmy, stworzyła najbardziej skomplikowany zegarek na świecie. Patek Philippe Calibre 89 waży 1,1 kg, zawiera 33 mechanizmy, posiada 1728 elementów i kosztuje ok. 6 milionów dolarów. Nie jest to jednak najdroższy zegarek w historii firmy. Na aukcji w 1999 roku Patek Philippe & Co. sprzedała zegarek amerykańskiego bankiera Henry'ego Gravesa za, bagatela, 11 milionów dolarów.
Antoni Patek zmarł w Genewie 1 marca 1877 roku. Jego przedsiębiorstwo nie zostało jednak „w rodzinie”. Firma wielokrotnie zmieniała właścicieli, gdy w 1932 roku kiedy została wykupiona przez braci Karola i Jeana Sternów. Dzisiaj firmę prowadzi już czwarte pokolenie Sternów.
W 2009 roku Poczta Polska umieściła podobiznę Antoniego Patka na znaczku o nominale 1,55 zł.