Henryk Łukasik – „Kraków 1914” – recenzja i ocena

opublikowano: 2023-04-24 07:02
wolna licencja
poleć artykuł:
Nie ukrywam, że z ciekawością śledzę HaBekowskie nowości dotyczące wielkich starć I wojny światowej na ziemiach polskich. Front wschodni wielkiej wojny uważam za trochę niedoceniony. Stąd moje duże oczekiwania wobec „Krakowa 1914” Henryka Łukasika.
REKLAMA

Henryk Łukasik – „Kraków 1914” – recenzja i ocena

Henryk Łukasik
„Kraków 1914”
nasza ocena:
6.5/10
cena:
44,90 zł
Wydawca:
Bellona
Rok wydania:
2023
Okładka:
miękka
Liczba stron:
296
Premiera:
15.03.2023
Format:
125x195[mm]
ISBN:
978-83-11-16923-4
EAN:
9788311169234

Autor jest emerytowany oficerem Wojska Polskiego, absolwentem Wojskowej Akademii Technicznej i Politechniki Warszawskiej. Na wstępie można zauważyć, że ma odpowiednie, by tak rzec, „inżynieryjne” przygotowanie do opisu walk o twierdzę. Zwłaszcza o tak istotną, jak Kraków dla cesarsko-królewskiej Monarchii. Choć nie jest zawodowym historykiem, to Henryk Łukasik w mojej opinii „ma papiery” na dobrego popularyzatora historii.

HaBeki to seria popularnonaukowa. Jej pierwszym celem jest przybliżyć historię, zainteresować tematyką. Nie oczekujemy tutaj wybitnych, naukowych rozpraw napisanych zgodnie z warsztatem badacza (aczkolwiek i takie znajdują się w serii). Nie zakładałem długich i dogłębnych kwerend w archiwach austriackich, polskich czy niemieckich. O rosyjskich w tym wypadku nawet nie marzyłem. Stąd brak rozczarowania przy zapoznaniu się z bibliografią.

Autor oparł się głównie na dostępnych w Polsce pozycjach traktujących o I wojnie światowej, z naciskiem na te opisujące walki w Galicji. Mamy więc wachlarz książek, artykułów (aczkolwiek nie aż tak szeroki) itp. o różnej wartości. Jednak w każdym opracowaniu można znaleźć jakiś szczegół, jakiś „smaczek”, który wzbogaci pracę. Nie mam tu większych zastrzeżeń – zwłaszcza, że Łukasik jasno sugeruje, że to wybór opracowań, a nie wykaz wszystkich po intensywnej kwerendzie.

Jednak „Karków 1914” jest napisany w sposób nierówny. Praktycznie dzieli się na dwie korelujące ze sobą części – opis twierdzy Kraków oraz działania wojenne wokół niej jesienią i zimą 1914 roku. Pierwsza to przedstawione losy krakowskiej fortalicji od 1848 r. do wybuchu I wojny światowej. Zapoznajemy się tu z losami umocnień, decyzjami, zmianami koncepcji. Autor przedstawia w jaki sposób CK władze musiały postępować aby osiągnąć cel (Austro-Węgry, zwłaszcza po 1867 roku były jednak swoistym państwem prawa). Zapoznajemy się z opisem całej infrastruktury niezbędnej dla prawidłowego funkcjonowania twierdzy. Poznajemy „losy” umocnień, ich powstawania jak i zmiany przeznaczenia. Krążymy po galeriach, kaponierach, redutach, fosach, fortach z pancernymi wieżami itp.

REKLAMA

Ten wyczerpujący opis ma dla mnie jednak pewne luki. Dla laika może być momentami za trudny – zwłaszcza jak się wejdzie w „gwarę” inżynierii wojskowej. Toteż w moim odczuciu niezbędny by był taki słowniczek dla początkujących. Dodatkowo brakowało mi nieco dokładniejszych planów twierdzy – dla osoby nie orientującej się w topografii Krakowa (np. ja się do takowych zaliczam) umiejscowienie poszczególnych dzieł fortyfikacyjnych na mapie może być trudne. Szkoda również, że nie przedstawiono dokładniej jak zmieniały się tendencje fortyfikacyjne w drugiej połowie XIX wieku na przykładzie właśnie Krakowa – a jest to interesujący aspekt.

Druga część książki to działania wojenne – a moim zdaniem należało wcześniej zamieścić (choćby w miarę ogólny) opis wojsk obydwu stron. Wiem, że w wielu HaBekach tych nowszych czy starszych (np. „Łuck 1916” – był taki HaBek Stanisława Czmura 20 lat temu) takowe można znaleźć, ale tutaj to by się przydało – zwłaszcza przy opisie broni fortecznej. Autor wskazuje, że w twierdzy znajdowały się działa starszego typu – szkoda że ich nie scharakteryzował dokładniej i nie dodał dla porównania opisu nowocześniejszych modeli.

Same działania wojenne są opisane generalnie poprawnie, choć nierówno. Z jednej strony mamy niemal suchy, operacyjny meldunek sytuacyjny na poziomie co najmniej korpusu (rzadziej dywizji), a z drugiej dość szczegółowo przedstawione pojedyncze epizody z punktu widzenia uczestników z najniższych szczebli. Choć całość składa się na w miarę jednolity obraz, to jednak nie do końca tego oczekuję podczas lektury HaBeka. W gruncie rzeczy Łukasik nie w pełni mnie przekonał do tego, jak przełomowym dla losów wojny było utrzymanie przez Trójprzymierze Krakowa, a szkoda – bo to było istotne starcie. Plusem w tej części książki jest przedstawienie znaczenia Krakowa dla funkcjonowania CK wysiłku wojennego (szpitale, magazyny, węzeł łączności) oraz nakreślenia obrazu codzienności w oblężonym mieście.

Ciekawym, choć długim (blisko 100 stron) dodatkiem są przetłumaczone dzienniki działań bojowych carskich jednostek walczących pod Krakowem (oczywiście tych, do których był dostęp). Pozwala to czytelnikowi zapoznanie się z dość specyficzną wojskową biurokracją.

Po „Kraków 1914” warto sięgnąć – choćby dla zapoznania się z historią jednej z największych CK twierdz. Książka jako początek drogi z zapoznawanie się Wielkiej Wojny w Galicji też jest niezłym pomysłem – a przecież głównym celem HaBeka jest popularyzatorstwo. Tak więc Mission accomplished.

Zainteresowała Cię nasza recenzja? Zamów książkę Henryka Łukasika „Kraków 1914” bezpośrednio pod tym linkiem, dzięki czemu w największym stopniu wesprzesz działalność wydawcy lub w wybranych księgarniach internetowych:

REKLAMA
Komentarze

O autorze
Michał Staniszewski
Absolwent Wydział Historycznego UW, autor książki „Fort Pillow 1864”. Badacz zagadnień związanych z historią wojskowości, a w szczególności wpływu wojny na przemiany społecznych, gospodarczych i kulturowych - ze szczególnym uwzględnieniem konfliktów XIX wieku.

Wszystkie teksty autora

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści. Za darmo.
Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.
© 2001-2023 Promohistoria. Wszelkie prawa zastrzeżone