Jak uczyć o kobietach w STEM? Szyfrodziewczyny – pakiet edukacyjny Centrum Szyfrów Enigma
Kobiety, które zmieniły naukę
Pakiet wprowadza do szkolnej klasy postaci niezwykłych kobiet – zarówno tych dobrze znanych, jak Maria Skłodowska-Curie, jak i tych zapomnianych, jak kryptoanalityczka Joan Clarke czy aktorka i wynalazczyni Hedy Lamarr. Dzięki nim młodzież odkrywa, że świat STEM od zawsze był współtworzony przez kobiety, choć ich wkład często spychano w cień. „Szyfrodziewczyny” to próba uzupełnienia luk w narracjach historycznych. To także inspiracja dla kolejnych pokoleń dziewcząt, które stoją dziś przed wyborem przedmiotów maturalnych oraz przede wszystkim wyborem przyszłej ścieżki kariery.
Pedagogiczne narzędzia, które ożywiają historię kobiet w STEM
„Szyfrodziewczyny” to nie tylko opowieści o bohaterkach, ale też zestaw praktycznych materiałów dydaktycznych, które można wykorzystać na przykład na lekcji historii, języka polskiego, WOS-u czy godzinie wychowawczej. Centralnym punktem pakietu jest film edukacyjny „Przyszłość zaczyna się od odszyfrowania dziedzictwa kobiet w STEM”, który ukazuje losy pionierek STEM i wyzwania współczesnych badaczek. Film można pobrać bezpłatnie tutaj.
Do filmu przygotowano scenariusze lekcji i karty pracy, które prowadzą uczniów krok po kroku przez zagadnienia związane z historią kobiet w nauce i ich wpływem na świat współczesny. Materiały uczą krytycznego myślenia i zachęcają do dyskusji o równości w edukacji i zawodach przyszłości.
Nauczyciele mogą również skorzystać z gotowej wystawy plakatów – zestawu 16 plansz przedstawiających bohaterki STEM z różnych epok. Plakaty przygotowano w formacie skalowalnym do A1, dzięki czemu nadają się zarówno do ekspozycji w salach lekcyjnych, jak i większych przestrzeniach szkolnych. To narzędzie wizualne i inspiracyjny punkt wyjścia do rozmów z młodzieżą. Wystawę można pobrać tutaj.
Pakiet obejmuje także warsztaty kreatywne, podczas których uczniowie mogą tworzyć własne plakaty i mapy inspiracji STEM. Dzięki nim wystawa może stać się „wystawą bez końca” – stale rozwijaną i uzupełnianą o nowe prace stworzone przez uczniów i uczennice. Z kolei gra memory pozwala w zabawny sposób poznawać bohaterki STEM. Gra zawiera kody QR z dodatkowymi informacjami i ciekawostkami. Całość uzupełnia webinar dla nauczycieli, który praktycznie pokazuje, jak pracować z pakietem.
Dziedzictwo intelektualne kobiet w STEM
Jak podkreśla dr Małgorzata Jaszczuk-Surma: „Ten projekt doskonale wpisuje się w priorytety MEN na nadchodzący rok szkolny 2025/2026. W świetny sposób ćwiczy kompetencje kluczowe uczniów. Jest bardzo praktyczny, przydatny w szkole i do wielokrotnego wykorzystania na wielu przedmiotach.”
„Szyfrodziewczyny” przypominają, że dorobek intelektualny kobiet w STEM jest częścią naszego wspólnego dziedzictwa. Znajomość tych historii pozwala młodzieży lepiej rozumieć, jak kształtowała się nauka i technologia, a dla dziewcząt staje się źródłem siły i inspiracji. Pamięć o pionierkach uczy odwagi, krytycznego myślenia i sprawczości, a równocześnie otwiera drogę do równości w świecie nauki i technologii jutra.
Pakiet edukacyjny Centrum Szyfrów Enigma to propozycja dla szkół, które chcą prowadzić zajęcia nowoczesne, inspirujące i oparte na wartościach. Materiały są dostępne bezpłatnie online na stronie CSE: Pakiet edukacyjny Szyfrodziewczyny. To narzędzie, które pokazuje, że dziedzictwo intelektualne kobiet w STEM jest kluczem do budowania bardziej sprawiedliwej i innowacyjnej przyszłości.
Przedsięwzięcie finansowane ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach zadania pt. „Wsparcie edukacji na rzecz popularyzacji STEM: nauki, technologii, inżynierii i matematyki oraz zwiększania inkluzywności w nauczaniu przedmiotów ścisłych w szkołach średnich. Pakiet „Szyfrodziewczyny/The Cipher_Girls” dla szkół średnich i prezentacja projektu w ramach Tygodnia Nauki na Expo w Osace”.
Autorka artykułu: Katarzyna Kucharska, specjalista ds. programowych Centrum Szyfrów Enigma
Autorka grafik: Monika Wolska
