„Kaszubi a Gdańsk. Kaszubi w Gdańsku” – recenzja i ocena

Album, którego autorami są: Józef Borzyszkowski, Katarzyna Kulikowska i Cezary Obracht-Prondzyński, zachwyca już swoim wyglądem. Twarda, kolorowa okładka, w środku zaś papier kredowy i mnóstwo fotografii ilustrujących poruszany temat. Poświęcony został kaszubskim śladom w Gdańsku, mieście które przez całe wieki stanowiło dla Kaszubów główne centrum gospodarcze, kulturalne i społeczne. Dzisiaj, kiedy na skutek migracji po II wojnie światowej, Kaszubi są w tym mieście mniejszością, a niektórzy nie uważają go nawet za część Kaszub, wydanie albumu dającego świadectwo kaszubskości Gdańska okazało się bardzo potrzebne.

Wraz z autorami albumu wędrujemy po Gdańsku, jego placach, targach i uliczkach w poszukiwaniu śladów kaszubskości. Znajdujemy je niemal na każdym kroku, a nasi przewodnicy o każdym odnalezionym przejawie tej kultury opowiadają z pozazdroszczenia godną swadą. Skąd rozpoczynamy naszą wędrówkę? Oczywiście od archikatedry w Oliwie, zwanej kaszubskim Wawelem. To tutaj znajdują się groby książąt pomorskich, co decyduje o wyjątkowości tego miejsca dla każdego świadomego Kaszuby.

Podążając dalej, odnajdujemy anonimowe ślady – kaszubskich rybaków, rolników i rzemieślników, którzy tutaj znajdowali rynek zbytu dla swoich towarów. Są też świadectwa obecności konkretnych osób, wielkich działaczy kaszubskich, których nazwiska, jak: Abraham, Ceynowa, Majkowski i inni, w każdym kaszubskim sercu budzą żywy odzew.

Dla kogo przeznaczony jest ten album? Przede wszystkim dla ludzi, którzy o Kaszubach i kaszubszczyźnie wiedzą niewiele i dla których publikacja może stać się wspaniałym wprowadzeniem w to zagadnienie. Zapewne po to, aby zachęcić takiego czytelnika do sięgnięcia po album, przygotowano tak strojną szatę graficzną. Książka ma coś jeszcze, co stanowi o jej atrakcyjności. Tym czymś są fotografie współczesnego i dawnego Gdańska. Stare czy nowe, jednak zawsze widać w ich doborze oko estety. Właśnie dzięki tym zdjęciom i starym pocztówkom album będzie z pewnością stanowić cenną pozycję promującą leżące nad Motławą miasto Neptuna. Obok zdjęć zostały tu także zamieszczone kopie archiwalnych dokumentów, co tylko potęguje u czytelnika wrażenie autentyczności opisywanych zagadnień.

Ponieważ Gdańsk przez długie wieki był miastem wielokulturowym i wielonarodowościowym, album ten może z powodzeniem stać się także pozycją cieszącą się popularnością wśród przybywających tu masowo gości zagranicznych. Ponieważ zaś Instytut Kaszubski, który jest wydawcą albumu, znany jest z tłumaczeń swoich pozycji na języki obce, można się spodziewać przekładów i tej publikacji.

Za to zupełnie album ten nie jest przeznaczony dla znawców kaszubszczyzny, nie dowiedzą się oni stąd niczego nowego. Bo czyż są dla nich jakąkolwiek ciekawostką krótkie, niemal encyklopedyczne wzmianki o postaciach znanych każdemu miłośnikowi Kaszub i kaszubszczyzny? Owszem, mogą mieć tę pozycję w swojej biblioteczce, a nawet obdarować nią znajomych (znakomicie nadaje się na prezent), ale sami nie wyniosą z tej lektury nic, o czym wcześniej by nie wiedzieli.

To, co przemawia za przydatnością albumu dla ludzi poznających dopiero Gdańsk i Kaszubów, decyduje także o jego nieużyteczności dla większych i mniejszych znawców kaszubszczyzny.

Korekta z elementami redakcji: Bożena Pierga