Kate Brown – „Czarnobyl. Instrukcje przetrwania” – recenzja i ocena

opublikowano: 2019-05-28, 08:16
wolna licencja
Czarnobyl – to tu miała miejsce największa katastrofa w historii energetyki jądrowej. Oto kolejna, dobrze udokumentowana publikacja, która ma szansę rzucić nowe światło na owianą tajemnicami tragedię.
reklama

Kate Brown – „Czarnobyl. Instrukcje przetrwania” – recenzja i ocena

Kate Brown
„Czarnobyl. Instrukcje przetrwania”
nasza ocena:
8.5/10
cena:
54,90 zł
Wydawca:
Czarne
Rok wydania:
2019
Okładka:
twarda
Liczba stron:
496
ISBN:
9788380498402

Katastrofa w Czarnobylu jest najbardziej jaskrawym przykładem ułomności człowieka wobec potęgi, jaką kryje w sobie energia jądrowa. Ogrom tragedii i jej wpływ na życie mieszkańców bloku wschodniego okazał się jednym z ostatnich gwoździ do trumny upadającego ZSRS. Potężne zaniedbania, manipulacje, a także obojętność na życie i zdrowie ludzi dotkniętych chorobą popromienną lub mieszkających na skażonych ziemiach, nie znajdują żadnego wytłumaczenia. Po latach staje się jednak jasne, że demokratyczne państwa cywilizacji zachodniej miały swój, równie cyniczny, interes w kreowaniu łagodnej narracji wokół skutków katastrofy. Kate Brown patrzy na zagadnienie z nietypowej perspektywy, proponując uczciwą i ciekawą narrację.

Autorka książki jest profesorem historii na Uniwersytecie Maryland. Warto podkreślić jej dotychczasowy dorobek naukowy i literacki, a zwłaszcza bardzo dobrze przyjętą książkę „Plutopia. Atomowe miasta i nieznane katastrofy nuklearne”. Nie jest to zatem pierwszy raz, kiedy Kate Brown podejmuje temat społeczności, które zamieszkują tereny dotknięte tragicznymi wydarzeniami. Nie jest to także jej pierwsza podróż w kierunku Europy Wschodniej, co widać w dość swobodnym poruszaniu się w meandrach postkomunistycznych państw. Z pewnością nie bez znaczenia pozostaje tu znajomość języków i lokalnych kodów kulturowych.

Wykazując się szczególną empatią połączoną z naukową dociekliwością, doświadczeniem i zacięciem badawczym Autorka dociera do ludzi i materiałów, które nie są powszechnie znane. Punktem wyjścia do całej historii jest tytułowa instrukcja przetrwania, którą trzy miesiące po awarii elektrowni w Czarnobylu otrzymali mieszkańcy okolicznych wsi. Instrukcja pełna jest sprzeczności, niejasności i mglistych zapewnień o bezpieczeństwie, które nie jest jednak bezwarunkowe. W kolejnych rozdziałach książki Autorka porusza zagadnienia pokrzywdzonych likwidatorów i mieszkańców okolicznych wsi, a także reakcji służb i państwa na tragedię. Z publikacji jasno wynika, że próba ratowania sytuacji natknęła się na mur w postaci ludzkiej chciwości. Nieposkromiona pazerność pchnęła ludzi do garbowania skór skażonych zwierząt czy sprzedaży kiełbasy, w której szalała cała tablica Mendelejewa. Czytelnik odkrywa historię nie tylko z akt kijowskich archiwów, ale także z bezpośrednich relacji świadków historii. Pozwala to na przyjęcie nowej perspektywy, a także poznanie spojrzenia amerykańskiej badaczki na sowiecką historię.

reklama

Autorka doskonale rozumie realia i klimat krajów bloku wschodniego. Najbardziej zaskakuje niesamowite wyczucie, z jakim potrafi analizować sposób myślenia partyjnych notabli zasiadających na ważnych stanowiskach w Moskwie. Słowa uznania należą się tym bardziej, że we wcześniejszym rozdziale empatycznie i zarazem w pełni fachowo opowiedziana jest historia jednej z ewakuowanych mieszkanek Prypeci. Zrozumieć ten pogmatwany świat zawiłych relacji na linii KPZR – Ofiary Czarnobyla – reszta świata to prawdziwa sztuka. Autorka dobrze udokumentowała historię okolic czarnobylskiej strefy wykluczenia. Wydarzenia od czasów wielkiego głodu i II wojny światowej, przez katastrofę z 1986 roku aż po współczesność poznajemy z perspektywy niemal stuletniej mieszkanki wsi Nedanczyczi.

To ważna publikacja. Niewyobrażalne wydaje się, że po tylu latach wciąż można dotrzeć do nowych dokumentów, a już w zasadzie niewytłumaczalne jest, że udało się to amerykańskiej profesor, która porusza się po archiwach byłego bloku wschodniego z taką samą gracją jak po korytarzach macierzystego Uniwersytetu Maryland. Na pochwałę zasługuje także doskonała praca tłumacza i redakcji.

W książce zabrakło zdjęć dokumentujących spotkania, a także skanów bardzo licznie i ciekawie cytowanych archiwaliów. Nie są to jednak poważne braki, które znacznie wpłynęłyby na ocenę publikacji.

Książkę czyta się z zapartym tchem i pełnym zaangażowaniem, chociaż nie jest to raczej lektura dla każdego. Polecam przede wszystkim osobom, dla których Czarnobyl jest przedmiotem badań.

Zainteresowała Cię nasza recenzja? Zamów książkę Kate Brown „Czarnobyl. Instrukcje przetrwania”!

reklama
Komentarze
o autorze
Jakub Jagodziński
Redaktor portalu Histmag.org. Doktor nauk humanistycznych w zakresie archeologii. Mediewista, etnolog i antropolog kultury. Pracownik Działu Naukowego Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu. Autor artykułów naukowych i monografii: „Goście, kupcy, osadnicy. Kontakty Słowian Zachodnich i Skandynawów w epoce wikingów”. Miłośnik podróżowania, odwiedził 40 państw na pięciu kontynentach.

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.
© 2001-2024 Promohistoria. Wszelkie prawa zastrzeżone