Kiedy Polacy zaczęli jeść frytki?
Frytki – zobacz też: Coca-Cola – historia marki
Historia frytek w Europie Zachodniej sięga co najmniej schyłku XVIII stulecia, kiedy to w Belgii i Francji raczono się pociętymi w paski i usmażonymi kawałkami ziemniaka. A kiedy możliwość jedzenia tego przysmaku przywędrowała również na ziemie polskie?
Frytki (fot. Rainer Zenz, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported). W II RP można było spokojnie zjeść francuskie frytki. We wzorcowej dla przygotowywania potraw z kartofli książce 200 potraw z ziemniaków można znaleźć taki oto przepis:
I. Na wszystkie przyprawiania ziemniaków na sposób francuski najlepszy jest gatunek wodnisty. Duże ziemniaki, starannie obrane, tak, aby były gładkie, jak jaja, pokrajać w równe ćwiartki, sparzyć ukropem, w którym raz tylko je zagotować, następnie wyjęte z wody dobrze wysuszyć w serwecie. Wziąć potem bardzo głęboką patelnię, rozpuścić dużo świeżej frytury i w rozpaloną fryturę włożyć ziemniaki. Gotować, póki się dobrze nie zrumienią, potem wyjąć na durszlak, aby osiąkły z tłuszczu, posypać je solą i podać na serwecie, otoczone gałązkami zielonego. II. Można też odrazu surowe ziemniaki wrzucić w gotującą się fryturę, ale wtenczas nie będą tak chrupiące.
Ale książka o wymyślnym podawaniu kartofli to dopiero rok 1919. Czy we wcześniejszych również pojawiają się frytki? Nawet jeżeli jedzono je w Polsce na początku wieku XIX, to na ten temat wzmianek jest mało. Ani w Kucharzu doskonałym (wydanie z 1808 roku) ani w Książce kucharskiej powszechnej do użytku w każdém gospodarstwie (1827 rok) nie da się znaleźć niczego na ten temat. Nie ma również przepisy na frytki w Szkole kucharek, wydanej w roku Wiosny Ludów. Na pewno jednak można było znaleźć przepis na smażone ziemniaki już w czasach przełomu wieków, to znaczy w pierwszym wydaniu Uniwersalnej książki kucharskiej z 1896 roku oraz w Kucharce polskiej z 1905 roku.
Tak więc nawet młody Józef Piłsudski mógł w przerwach między jedną a drugą akcją zbrojną pożywić się frytkami. Chociaż, co trzeba zaznaczyć, mógł krzywić się na takie drobnomieszczańskie zbytki – smażone tym sposobem ziemniaki uchodziły bowiem za potrawę luksusową.
Redakcja: Tomasz Leszkowicz
