Kim był George Washington, pierwszy prezydent USA?

opublikowano: 2019-04-30 17:01— aktualizowano: 2024-02-04 06:01
wolna licencja
poleć artykuł:
George Washington to jeden z najważniejszych ojców-założycieli Stanów Zjednoczonych. Był dowódcą w amerykańskiej wojnie o niepodległość i pierwszym prezydentem USA, zaprzysiężonym na to stanowisko 30 kwietnia 1789 roku.
REKLAMA

Młodość George’a Washingtona

George Washington, portret pędzla Gilberta Charlesa Stuarta (domena publiczna).

W kolonialnej Ameryce nie było tradycyjnej arystokracji w europejskim znaczeniu, ale wiele rodzin amerykańskich posiadaczy ziemskich bardzo upodobniło się do europejskich rodów. Do takich właśnie rodzin należeli Washingtonowie z Wirginii.

Dzieje Washingtonów za oceanem sięgają postaci pradziadka George’a, Johna, który przypłynął do Ameryki Północnej z Anglii około 1685 roku. Augustine Washington, ojciec przyszłego prezydenta był dwukrotnie żonaty i miał łącznie dziesięcioro dzieci. George był jego najstarszym dzieckiem z drugą żoną, Mary Ball Washington. Urodził się w Popes Creek w hrabstwie Wirginia 22 lutego 1732 roku.

Augustine Washington zmarł w 1743 roku. Po śmierci ojca, swoim 11-letnim przyrodnim bratem zaopiekował się Lawrence Washington. George nie uczęszczał do szkół, co zaowocowało późniejszymi brakami w jego wykształcaniu. Podstaw arytmetyki, geometrii i geografii uczył się w domu. Miał talent do kreślenia i tworzenia map. Gdy miał 16 lat, towarzyszył jako mierniczy właścicielowi ziemskiemu George'owi Fairfaxowi.

W 1751 roku wraz z bratem popłynął na Barbados. Tam Lawrence, który cierpiał na gruźlicę, chciał podleczyć swoje zdrowie. W trakcie wyprawy 19-letni George Washington zachorował na ospę, która do końca życia pozostawiła mu trwałe blizny na twarzy. Dzięki niej zyskał jednak odporność, która przydała mu się w trakcie wojskowej kariery, kiedy często był narażony na zakażenie. Pobyt na Barbadosie był jedyną „zagraniczną” podróżą przyszłego prezydenta w całym jego życiu.

Karierę wojskową Washington zaczął w 1752 roku w wirgińskiej milicji w stopniu majora, a następnie po dwóch latach awansował na podpułkownika. Wziął udział w wojnie Anglii z Francuzami. W końcu, w 1755 roku, został mianowany na pułkownika i objął dowództwo nad milicją w Wirginii. Jego zadaniem była obrona kolonii przed Indianami i Francuzami. W 1758 roku wycofał się ze służby wojskowej i kolejne 16 lat spędził z dala od wielkiej polityki, żeniąc się i rozwijając swoją plantację tytoniu.

George Washington prywatnie

Sam George Washington był wysokim i postawnym mężczyzną. Miał 186 cm wzrostu, niebieskie oczy i rudobrązowe włosy. Lubił konie i doskonale jeździł konno. Jednak mimo swojej potężnej budowy ciała był człowiekiem chorowitym. Chorował na wiele chorób, w tym malarię, ospę, dyzenterię, zapalenie opłucnej i tyfus. Cierpiał także z powodu reumatyzmu, licznych przeziębień i gruźlicy.

REKLAMA

W styczniu 1759 roku Washington poślubił 27-letnią Marthę Dandridge Custis, uważaną za najbogatszą wdowę w Wirginii. Z pierwszego małżeństwa miała nie tylko dwójkę dzieci, ale i pokaźny majątek, odziedziczony po zmarłym mężu. Małżeństwo to nie było jednak związkiem z miłości. Sam George kochał się wcześniej w żonie swojego sąsiada – Sally Fairfax, o czym świadczy ich wzajemna korespondencja.

Stosunki Washingtona i jego żony układały się bardzo dobrze, mimo że nie mieli ze sobą dzieci, czego przyszły prezydent bardzo żałował. Angażował się jednak w opiekę nad potomkami swojej żony z pierwszego małżeństwa, a potem jej wnukami.

George Washington ze swoimi niewolnikami na farmie (domena publiczna).

W 1759 roku majątek pary wynosił 22 tysiące akrów ziemi i paruset niewolników. Małżonkowie zamieszkali w domu w Mount Vernon, który wcześniej należał do przyrodniego brata George’a – Lawrence’a. Washington zajmował się uprawą tytoniu i spekulacją ziemią. Prowadził też pomiary gruntów. Kiedy nadeszła zła koniunktura na tytoń, potrafił się dostosować i rozpoczął uprawę pszenicy.

Washington przestrzegał podziałów klasowych i rasowych zgodnych z duchem swojej epoki. Popierał stopniowy abolicjonizm, chociaż wyraźnie sprzeciwiał się wyzwalaniu niewolników, którzy chcieli pozostać przy swoich panach. Po śmierci, w testamencie uwolnił swoich niewolników. W stosunku do Indian opowiadał się za ich asymilacją w społeczeństwie, chociaż nie raz prowadził z nimi zbrojną walkę.

Należał do protestanckiego kościoła episkopalnego. Prywatnie modlił się i czytał Biblię codziennie, jednak w późniejszym okresie życia był krytykowany przez swojego pastora za niedostateczną pobożność. Waszyngton podkreślał znaczenie tolerancji religijnej w budowanym państwie o tak wielu wierzeniach. Należał również do masonerii. W wolnym czasie zajmował się polowaniami tańcem, teatrem, grą w karty i bilard.

Jako bogaty właściciel ziemski i weteran brał udział w lokalnych rządach. Od 1759 roku był członkiem legislatury kolonii Wirginia, a od 1760 roku sędzią w hrabstwie Fairfax. Obie te funkcje pełnił do czasu, kiedy zaangażował się w „wielką” politykę.

Generał George Washington i amerykańska wojna o niepodległość

Co ciekawe, Washington był początkowo przeciwnikiem wojny z Anglikami i odseparowania się trzynastu kolonii od Londynu. Sam uważał się za Anglika i poddanego króla Anglii. Zmianę poglądów wywołały u niego dopiero coraz surowsze ustawy celne, które metropolia narzucała amerykańskim koloniom. Sprzeciwiał się ciągłym opodatkowaniu kolonii przez brytyjski parlament bez zapewnienia im odpowiedniej reprezentacji.

REKLAMA

Aktywnie w życie „poważne” polityczne włączył się w 1774 roku. W tym roku 13 angielskich kolonii w Ameryce powołało I Kongres Kontynentalny, na którym deputanci przyrzekli wierność wobec Jerzego III, ale wysnuli także konkretne żądania wobec Londynu. Washington wziął w tym wydarzeniu udział jako delegat, ale nie zabrał na nim głosu. Rok później odbył się II Kongres Kontynentalny, w którym również wziął udział Washington. Tym razem brał czynny udział w obradach i zasiadał w komisji zajmującej się sprawami wojskowymi. 5 czerwca 1775 roku został przez Kongres mianowany Naczelnym Dowódcą Armii Kontynentalnej. Jego kandydatura została zgłoszona przez Johna Adamsa jako kompromisowa i przyjęta jednogłośnie. Uważano go za zdecydowanego przywódcę, który potrafi powstrzymać swoją ambicję.

Washington przeprawia się przez rzekę Delaware (aut. Emanuel Leutze, 1851, domena publiczna).

Już następnego dnia Washington wygłosił mowę, w której wzywał kolonie do jedności i potępił lokalny partykularyzm. Formalnie przejął dowództwo nad armią 3 lipca 1775 roku. Jego pierwszym militarnym sukcesem było zmuszenie Brytyjczyków do ewakuacji Bostonu w marcu 1776 roku. Następnie udał się z armią do Nowego Jorku.

4 lipca 1776 roku w Filadelfii II Kongres Kontynentalny ogłosił deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych. Washington miał w tym czasie w Nowym Jorku 20 tysięcy słabo wyszkolonych żołnierzy przeciwko 32 tysiącom Anglików pod dowództwem braci Williama i Richarda Howe’ów. Wojska Korony zaatakowały Nowy Jork, a amerykańska armia przegrała bitwę na Long Island. Washington został zmuszony do stopniowego odwrotu najpierw na inne nowojorskie wyspy, a następnie do New Jersey i Pensylwanii.

W Boże Narodzenie 1776 roku George Washington odniósł sukces w bitwie pod Trenton. Następnie w styczniu rozbił angielskie wojska w Princeton, jednak później przegrał bitwy pod Brandywine Creek (11 IX 1777) i Germantown (4 X). W skutek tych porażek nie był w stanie utrzymać Filadelfii i wycofał wojsko na leża zimowe do Valley Forge. Tam amerykańska armia doświadczyła bolesnego kryzysu, a jej największym problemem stały się masowe dezercje. Naczelny dowódca był ostro krytykowany w Kongresie.

REKLAMA

Washingtonowi udało się jednak przetrwać zimę, w czasie której poprawił stan armii i podreperował morale żołnierzy. W lutym 1778 roku okazało się, ze po zwycięstwie pod Saratogą z poprzedniego roku (w którym duża role odegrał Tadeusz Kościuszko) amerykańskie starania o niepodległość poprą zbrojnie Francuzi.

Lubisz czytać artykuły w naszym portalu? Wesprzyj nas finansowo i pomóż rozwinąć nasz serwis!

George Washington, portret pędzla Charlesa Willsona Peale'a (domena publiczna).

W czerwcu 1778 roku Washington odparł atak Brytyjczyków pod Montmouth. Następnie, po połączeniu z oddziałami francuskimi armia ruszyła do Wirginii. 17 października 1781 roku Washington przyjął pod Yorktown kapitulację wojsk brytyjskich generała Cornwallisa, która przesądziła o wyniku wojny o niepodległość.

W 1782 roku zwolennicy silnej władzy wykonawczej proponowali, aby George Washington koronował się na króla Stanów Zjednoczonych. Generał uznał tę propozycję za „odrażającą” i jej nie przyjął. Po zdobyciu Nowego Jorku w grudniu 1783 roku ustąpił ze stanowiska naczelnego wodza i powrócił do swojej posiadłości w Mount Vernon.

Washington jako dowódca podlega zróżnicowanym ocenom. Przyznaje mu się, że nie złamał się nawet w najtrudniejszych momentach, których w trakcie wojny nie brakowało. Poza tym doskonale znał nieprzyjaciela i z tego względu stosował taktykę unikania wielkich bitew, skupiając się na odwrotach i atakach z zaskoczenia, które opanował do perfekcji. Z kolei krytycy zarzucają mu z jednej strony nadmierną władczość jak na republikańską armię, a z drugiej brak zdecydowania. Miał również popełniać wiele taktycznych błędów na polu walki.

Prezydent George Washington

Po zwycięstwie nad Anglikami w dyskusji na temat formy państwowości, jaka mają przyjąć Stany Zjednoczone, George Washington stanowczo popierał koncepcję federacji i silną władzę głowy państwa. W 1787 przewodniczył konwencji w Filadelfii, która miała za zadanie opracowanie Konstytucji dla tworzonego kraju. Konstytucja weszła w życie 4 marca 1789 roku, po ratyfikacji przez wszystkie stany.

4 lutego 1789 roku odbyły się wybory na prezydenta Stanów Zjednoczonych. To właśnie George Washington został jednomyślnie wybrany przez elektorów na to stanowisko. Jego zaprzysiężenie odbyło się 30 kwietnia w Nowym Jorku, ówczesnej stolicy USA. Wiceprezydentem został federalista John Adams. W swoim orędziu nowy prezydent zadeklarował politykę jednoczenia unii i reprezentowania interesów całego narodu.

REKLAMA

W trakcie swojej kadencji starał się zachować równowagę w obsadzaniu stanowisk i neutralność wobec walki stronnictw politycznych. Do swojego rządu zaprosił zarówno zaprzyjaźnionych federalistów, jak i republikańskich antyfederalistów. Sekretarzem stanu w jego rządzie został Thomas Jefferson, demokratyczny republikanin i zwolennik polityki profrancuskiej, natomiast sekretarzem skarbu Alexander Hamilton – lider federalistów i zwolennik Anglii.

Największym problemem młodych Stanów Zjednoczonych były kwestie skarbowe, dlatego Washington w pierwszej kolejności przyczynił się do wprowadzenia mocnej polityki pieniężnej i podatkowej, przyspieszającej spłatę długu narodowego. W 1791 roku poparł utworzenie silnego banku centralnego. Był wyraźnym zwolennikiem monteskiuszowskiego trójpodziału władzy i nie angażował się w sprawy ustawodawcze.

Generał Washington składa urząd Naczelnego Wodza (aut. John Trumbull, domena publiczna).

W 1792 roku został wybrany na druga kadencję. Przysięgę złożył 4 marca 1793 w Federal Hall w Filadelfii. W tym czasie Francja wypowiedziała wojnę Anglii, co postawiło młode państwo w trudnym położeniu na arenie międzynarodowej. Ta część jego rządów upłynęła pod znakiem polityki międzynarodowej.

W 1793 roku ogłosił neutralność Stanów Zjednoczonych w wojnie francusko-brytyjskiej. Nie spodobało się to ani federalistom, ani republikanom. Doprowadził też do uregulowania kwestii granicznych z Wielką Brytanią (tzw. traktat Jaya) i stosunków z Hiszpanią (traktat w San Lorenzo), ustalając południową granicę USA. Washington zabezpieczył też kraj przed zaangażowaniem się w wewnętrzne konflikty zbrojne zabezpieczając granice przed atakami Indian.

Przez swoich przeciwników był ganiony za zbyt zachowawcze, ich zdaniem, działania. Ponadto jego polityka mocno osłabiła stosunki USA z Francją, która zaczęła ostro atakować gabinet Washingtona. Ze względu na wszechobecną krytykę zrezygnował z ubiegania się o trzecią kadencję. W ten sposób wyznaczył niepisaną zasadę dwukadencyjności prezydenta USA.

W trakcie pracy jego administracji doszło do powstania pierwszych amerykańskich partii politycznych. 18 września 1793 polityk wmurował kamień węgielny pod budowę Kapitolu, siedziby federalnej władzy ustawodawczej na terenie nowej stolicy USA – Waszyngtonu.

REKLAMA

Po zakończeniu prezydentury w 1797 roku powrócił do Mount Vernon, skąd doradzał swojemu następcy, drugiemu prezydentowi USA, Johnowi Adamsowi. W posiadłości odwiedził go Polak Julian Ursyn Niemcewicz, który został autorem jego pierwszej biografii.

Pierwszy prezydent USA zmarł 14 grudnia 1799 roku. Został pochowany kilka dni później w rodzinnym grobowcu na terenie swojej posiadłości, podczas prywatnej uroczystości, której towarzyszyła asysta zaledwie kilku żołnierzy.

Washington jako amerykański bohater i symbol

George Washington to jeden z najważniejszych bohaterów Stanów Zjednoczonych – status ten uzyskał już za życia. Był w miarę utalentowanym i sprawnym dowódcą wojskowym, ale nie to było dla Amerykanów najważniejsze. Wydaje się wręcz, że Washington sławę i miłość narodu zawdzięcza właśnie temu, że nie był w pełni zawodowym żołnierzem. Uznawany jest wręcz za amerykańskiego Cyncynata (rzymskiego bohatera, który po zwycięskiej wojnie powrócił gospodarować na swoje pole).

To generał-symbol dla pierwszych Amerykanów, którzy nie lubili zawodowych żołnierzy. Washington okazał się wzorem, człowiekiem, który miał wiele cnót, ale i wad swoich współobywateli kolonistów. „Świętym” znakiem stało się przetrwanie długiego oblężenia w Valley Forge i modlitwa na śniegu o dobro powierzonej mu sprawy. To tam Washington, mimo mrozu, śniegu, głodu i braków uzbrojenia wytrwał jako dowódca amerykańskich buntowników.

George Washington na łożu śmierci (aut. Junius Brutus Stearns, 1851, domena publiczna).

Drugi okres popularności Washingtona łączy się z jego prezydenturą. Gdy udawał się do ówczesnej stolicy, czyli Nowego Jorku, witały go łuki tryumfalne stawiane na drogach, a wszędzie towarzyszył mu entuzjazm mieszkańców. Pod koniec życia jego przeciwnicy polityczni próbowali stworzyć „czarną legendę” prezydenta, jednak jego zgon przekreślił te próby.

Z jego symbolicznych cnót, ważnych dla Amerykanów, często podkreśla się obowiązkowość, wiarę w słuszność sprawy, o którą walczył, lojalność oraz cierpliwość. Po śmierci Waszyngton stał się ideałem polityka, żołnierza, gospodarza, męża, opiekuna, wzorcem dobrego gentlemana z Południa. Jego kult wynikał z potrzeby unifikacji młodego państwa i taka postać była Amerykanom bardzo potrzebna.

Na jego cześć nazwano nowo powstałą stolicę państwa, najwyższy szczyt górski w stanie New Hampshire i kilka mniejszych szczytów w innych stanach, osiem rzek, dziesięć jezior, dziewięć college’ów i uniwersytetów, 121 miast i osiedli, bardzo wiele mostów, dróg i ulic. George Washington jest niewątpliwie symbolem amerykańskiej państwowości.

Bibliografia:

  • Pastusiak Longin, Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1999.
  • Rusinowa Izabella, Waszyngton i Kościuszko : sylwetki bohaterów. Studium porównawcze, „Niepodległość i Pamięć” 22/3 (51), s. 9-34, 2015.
  • Encyklopedia PWN, Washington George, encyklopedia.pwn.pl;3994207.html
  • Polskie Radio, Jerzy Waszyngton – pierwszy prezydent USA , polskieradio.pl

Redakcja: Paweł Czechowski

POLECAMY

Kupuj świetne e-booki historyczne i wspieraj ulubiony portal!

Regularnie do sklepu Histmaga trafiają nowe, ciekawe e-booki. Dochód z ich sprzedaży wspiera działalność pierwszego polskiego portalu historycznego. Po to, by zawsze był ktoś, kto mówi, jak było!

Sprawdź dostępne tytuły pod adresem: https://sklep.histmag.org/

REKLAMA
Komentarze

O autorze
Maciej Zaremba
Były redaktor naczelny Histmag.org (2017-2019). Absolwent historii i student politologii na Uniwersytecie Warszawskim. Interesuje się historią nowożytną Polski, zwłaszcza życiem codziennym, publicznym i wojskowym społeczeństwa szlacheckiego Rzeczypospolitej oraz stosunkami polsko-moskiewskimi w XVI i XVII wieku. Wielbiciel gier video i literatury fantasy. Uważa, że historię należy popularyzować za pomocą wszelkich dostępnych środków popkultury, takich jak filmy, seriale, muzyka czy gry.

Wszystkie teksty autora

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści. Za darmo.
Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.
© 2001-2023 Promohistoria. Wszelkie prawa zastrzeżone