Krzysztof Łapiński – „Najmądrzejszy. Biografia Sokratesa” – recenzja i ocena
Krzysztof Łapiński – „Najmądrzejszy. Biografia Sokratesa” – recenzja i ocena
Krzysztof Łapiński jest filozofem i tłumaczem doktorem habilitowanym w dziedzinie nauk humanistycznych, pracownikiem Uniwersytetu Warszawskiego. Opublikował tłumaczenia pism Marka Aureliusza czy też Mauzoniusza Rufusa. Tym razem postanowił zmierzyć się z postacią wielkiego Ateńczyka – Sokratesa.
Nim przejdę do recenzji, kilka uwag technicznych. Książka składa się z ośmiu rozdziałów. Autor przyjął klasyczny układ biografii – chronologicznie przedstawiając losy bohatera na tle zmieniających się czasów. Czytelnik krok po kroku może śledzić bieg życia filozofa, rozwój jego poglądów. Zasługą autora jest ukazanie ciągów logicznych – tego, jak jedno wydarzenie wynika z innych.
We wstępie Łapiński ukazuje znaczenie starożytnych Aten i samego Sokratesa. Zwraca uwagę, iż jego rolę dostrzegali nie tylko jego uczniowie, ale i współcześni. Postać Sokratesa siłą rzeczy stała się tematem wielu rozpraw i dysput. Nawet obecne problemy polityczne, toutes proportions gardées, znajdują swoje odbicie w demokratycznych Atenach – populizm, polaryzacja społeczna i związane z tym konflikty. Wszystko to sprawia, że warto spojrzeć na losy człowieka odważnego i bezkompromisowego, który preferował dialog, a który jednocześnie u współczesnych budził krańcowo różne opinie.
Autor sumiennie zaznacza, że antyczna baza źródłowa daje pole do różnorodnych interpretacji. Niekiedy nie ma szans na ostateczną i niepodważalną rekonstrukcję postaci Sokratesa oraz jego nauczania. Bardzo ciekawy wątek wstępu jest poświęcony rozumieniu filozofii przez starożytnych - nie tylko jako zbioru doktryn, ale także drogi życia. Ciekawego wymiaru nabiera fragment poświęcony szczególnej religijności Sokratesa, iż jest ona przede wszystkim wewnętrznym doświadczeniem, a obrzędowość schodzi na dalszy plan.
Warto w tym miejscu podkreślić, że Krzysztof Łapiński nie ograniczył się jedynie do analizy traktatów filozoficznych, ale skorzystał również z ówczesnych komedii. Ich autorzy opisywali Sokratesa jako czterdziesto- i pięćdziesięciolatka. Wspomniane dzieła mają tą zaletę, że ujmują życie filozofa niejako z pierwszej ręki. Pozwalają one rzucić inne światło na jego poglądy, opinie, postawy wobec spraw codziennych. Taki zabieg sprawia, że Sokrates staje się bardziej ludzki, wielowymiarowy. Aczkolwiek Łapiński przypomina, że antyczne komedie niekiedy pokazują naszego bohatera w krzywym zwierciadle.
Niewątpliwą zaletą recenzowanej „Najmądrzejszego” jest ukazanie Sokratesa w świetle jego epoki. Czytelnik będzie mógł odbyć drogę śladami filozofa po starożytnych Atenach i innych greckich miastach-państwach. Przyjrzeć się codziennemu życiu mieszkańców, ich zwyczajom religijnym i politycznym (mocno ze sobą związanych), sposobom wychowania, relacjom małżeńskim, roli kobiet w społeczeństwie. Może usłyszeć mity, plotki. Poczuć epokę, w której żył tytułowy bohater, z jej problemami politycznymi i społecznymi. A także spojrzeć na Sokratesa przez pryzmat jego relacji z bliskimi i z rywalami.
Kolejnym niezaprzeczalnym atutem pracy jest jej przystępny język. Autor sprawnie pogodził wymogi naukowości z umiejętnościami prozatorskimi. Udało mu się stworzyć wielowątkowy, złożony obraz wyjątkowej postaci, przy zachowaniu jasności wywodu. W efekcie czytelnik otrzymuje szalenie ciekawą książkę, którą czyta się po prostu znakomicie. Warto po nią sięgnąć! Bez dwóch zdań.
